Çocuklarımızın her türlü istismardan korunması, ayrımcılığa uğramaması, eğitim, sağlık ve barınma gibi temel haklarının güvence altına alınması devletin asli görevlerindendir. Anayasa’nın “Ailenin Korunması ve Çocuk Hakları” başlıklı 41. maddesinde “Her çocuk, korunma ve bakımdan yararlanma, yüksek yararına açıkça aykırı olmadıkça, ana ve babasıyla kişisel ve doğrudan ilişki kurma ve sürdürme hakkına sahiptir.” hükmü ve 61. maddesinde de “Devlet, korunmaya muhtaç çocukların topluma kazandırılması için her türlü tedbiri alır.” hükmü yer almaktadır. Ülkemiz başta Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi olmak üzere, çocuklarla ilgili neredeyse bütün uluslararası sözleşmelerin tarafıdır. Gerek uluslararası mevzuat gerekse iç hukuk düzenlemelerimizde ve bunların uygulanmasında ilerlemeler sağlanmasına rağmen Dünya genelinde olduğu gibi ülkemizde de çocuğa yönelik kötü muamele ve istismar bütünüyle önlenememiştir. Özellikle 2005 yılında Çocuk Koruma Kanunu’nun kabul edilmesini takiben eğitim ve sağlık sektöründe ilerlemelere ve çocuk koruma ve adalet alanındaki gelişmelere rağmen, hâlâ çocuk haklarıyla ilgili sorunlar mevcuttur. Elde edilen kanıtlar, çocukların büyük kısmının, evde, okulda veya diğer kurumlarda, işte ve/veya toplumda, ebeveynlerin, profesyonellerin elinde olmalarına rağmen, şiddete tanık olduklarını ve/veya maruz kaldıklarını göstermektedir. Özgürlüklerinden yoksun olan çocuklar, mahkeme öncesi gözaltı süreleri, zorbalık ve ayrımcılık, özellikle göçmen mülteci çocuklar, okula gidemeyen çocuklar, cinsiyete dayalı şiddet, çocuk işçiliği, erken ve zorunlu evlilikler ortaya çıkan sorunlar arasında sayılabilir.

Türkiye’ye yönelik son gözlemlerinde Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Komisyonu, bağımsız ve etkili bir izleme ve çocuk haklarına yönelik şiddet, kurumsal ceza, çocuk adaleti, bakım altındaki çocuklar, okula devam ve okulu bırakma oranları, engelli çocuklar, çocuk işçiliği gibi çocuk haklarının farklı yönleriyle ilgili sistematik veri toplama mekanizmalarının olması gerekliğinin önemini vurgulamakladır. En son Avrupa Birliği İlerleme Raporu, çocuklara yönelik şiddete ilişkin ulusal bir stratejinin olmayışının yanı sıra rehabilitasyon-bakım merkezleri için izleme mekanizmalarının olmayışı, cinsel istismar ve kötü muamele konusunda veri eksikliği ve yeterli sayıda ihtisas mahkemesi bulunmaması, çocuk yoksulluğu, çocuk işçiliği, uyuşturucu kullanımı ve okula kayıtta eksikliklere dikkat çekmektedir. Birleşmiş Milletler, uluslararası periyodik incelemenin ikinci döneminde (2015) Türkiye, üye devletlerden çocuk haklarıyla ilgili 34 öneri almıştır. Bunlar özellikle çocuklara yönelik şiddet, erken ve zorla evlendirmelerle mücadele, çocuk işçiliği, engelli çocuklar ve mülteci çocuklar dahil olmak üzere en dezavantajlı çocuklar için kapsayıcı eğitim, yasa ile çatışma hâlindeki çocuklarla ilgili ulusal bir eylem planının kabul edilmesine odaklanmıştır. Çocuk haklarının geliştirilmesi ve çocukların korunması alanında ilgili sivil toplum kuruluşları, uluslararası kuruluşlar ve profesyonellerle birlikte çalışacak bir alt komisyonun kurulmasına ihtiyaç duyulmuştur.

Yukarıda açıklanan gerekçelerle İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Kanunu’nun 4. maddesinin (f) bendindeki “Gerektiğinde dış ülkelerdeki insan hakları ihlallerini incelemek ve bu ihlalleri o ülke parlamenterlerinin dikkatlerine doğrudan ya da mevcut parlamenter forumlar aracılığıyla sunmak” hükmüne ve 6. maddesinin ikinci fıkrasındaki “Komisyon, incelemelerini alt komisyonlar kurmak suretiyle de yapabilir.” hükmüne istinaden “ Çocuk Hakları Alt Komisyonu” kurulmasına karar verilmiştir. Alt Komisyon, 27. yasama dönemi, 4. yasama yılında İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu’nun 17 Şubat 2021 tarihli toplantısında kurulmuştur.

İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Kanunu’nun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi uyarınca Türkiye’nin insan hakları alanında taraf olduğu uluslararası anlaşmalarla Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ve diğer millî mevzuat ve uygulamalar arasında uyum sağlamak amacıyla yapılması gereken değişildikleri tespit etmek ve bu amaçla yasal düzenlemeler önermek; aynı maddenin (d) bendi uyarınca, Türkiye’nin insan hakları uygulamalarının, taraf olduğu uluslararası anlaşmalara, Anayasa ve kanunlara uygunluğunu incelemek ve bu amaçla araştırmalar yapmak, bu konularda iyileştirmeler, çözümler önermek, Komisyonun görevleri arasında yer almaktadır. Kanunda gösterilen bu yetkilere dayanarak İnsan Haklarını İnceleme Komisyonunun 27’nci Yasama Dönemi 2’nci Yasama Yılının 3 Temmuz 2019 tarihli 3’üncü toplantısında “Çocuk Hakları Alt Komisyonu” kurulmuştur.

Alt Komisyon, 28’nci yasama dönemi, 3’üncü yasama yılında İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu’nun 25 Haziran 2025 tarihli toplantısında yeniden kurulmuştur.