Asya Parlamenter Asamblesi (APA), 1999 yılında ‘Barış İçin Asyalı Parlamentolar Birliği’ adı altında Bangladeş’in öncülüğünde Nepal, Pakistan, Endonezya, Kamboçya, Rusya, Kuveyt, Filistin, Çin Halk Cumhuriyeti, Kore, Kiribati ve Tonga’dan parlamenterlerin katılımı ile Dakka’da ilk toplantısını yapmıştır. Türkiye 5-10 Kasım 2000 tarihlerinde Kamboçya’da yapılan Genel Kurul’da APA’ya üye olmuştur. Birlik, Asya ülkelerinin sosyal ve kültürel çeşitliliğinin paylaşılması ile ekonomik, sosyal ve coğrafi alanlarda sorun yaşayan bölge ülkelerinin barışçıl ve adil bir platformda görüşlerini dile getirebilecekleri, anlaşmazlıkların ortadan kaldırılabileceği ve halkların parlamenter temsilciler aracılığıyla birbirlerini daha iyi anlayabilecekleri bir demokratik ortama duyulan ihtiyaç nedeniyle kurulmuştur. Birlik, yapılan genel kurul toplantıları ile amaç edindiği, üye ülkelerin kendi bölgelerinde barış, istikrar, ekonomik konular ile sosyal ve kültür alanlarda iş birliğini arttırmak ve bölgesel sorunlara parlamenter boyutta çözümler getirmek amacıyla çalışmalarını 2006 yılına kadar yürütmüştür. Bu tarihten sonra Birlik, “Asya Parlamenter Asamblesi” adını alarak çalışmalarına devam etmiştir.
APA, parlamenterlerin Asya'da ve dünyada barışı teşvik etmeleri ve bu amaç doğrultusunda ortak stratejiler geliştirmeleri için bir forum sağlar. Forum, parlamenterlere görüş, fikir ve deneyim alışverişinde bulunmaları için bir imkân sunmaktadır. Forumun bu bağlamda en temel amacı, parlamenter diplomasi aracılığıyla Asya'da barışı ve insan haklarına ve insanî ilkelere saygıyı teşvik etmek, iş birliği ve koordinasyonu geliştirmek ve parlamenterler ile sivil toplum örgütleri tarafından barışın teşviki yönündeki çalışmalara katkı sunmaktır. APA’nın daimî sekretaryası Tahran’da mukimdir.
APA’ya, Türkiye dâhil 44 ülke parlamentosu üyedir. 14 ülke parlamentosu ile 15 uluslararası kuruluş ve Parlamenter Asamble/Birlik APA’nın gözlemci üyesidir. APA her yıl bir genel kurul toplantısı, iki yürütme komitesi toplantısı ve bünyesindeki dört daimî komitenin her biri için bir tane olmak üzere 4 daimî komite toplantısı gerçekleştirmektedir.
APA Daimi Komiteleri
- Siyasi İşler Daimî Komitesi
- Sosyal ve Kültürel İşler Daimî Komitesi
- Ekonomik ve Sürdürülebilir Kalkınma Daimî Komitesi
- Bütçe ve Planlama Daimî Komitesi
Genel kurul ve yürütme komitesi toplantılarına APA dönem başkanlığını yürüten parlamento ev sahipliği yaparken daimî komite toplantıları komiteye başkanlık eden parlamentoların ev sahipliğinde gerçekleştirilmektedir. APA’da dönem başkanlığı gönüllülük ilkesine göre üstlenilmektedir. Dönem başkanı, APA Genel Kurulu’nda bir ya da iki yıllık bir dönem için seçilmektedir. APA’daki dört daimî komitenin başkanlıkları da gönüllülük ilkesine göre belirlenmektedir. Daimî komite başkanları aynı zamanda APA başkan yardımcılıkları görevini üstlenmekte olup APA Başkanlık Divanı üyesidirler. Dönem başkanlığı ve başkan yardımcılıkları coğrafi dağılım göz önünde bulundurularak üstlenilmesi öngörülmektedir.
2017-2024 yılları arasında Türkiye APA dönem başkanlığını icra etmiştir. 28. Yasama döneminde TBMM APA’da 5 milletvekili ile temsil edilmektedir. 2024-2025 dönem başkanlığını Azerbaycan yürütmektedir.
