TBMM PLAN ve BÜTÇE ALT KOMİSYONU..

Alt Komisyonda kabul edilen rapora göre, tasarı; sosyal sigortalar ile
genel sağlık sigortası bakımından kişileri güvence altına almayı; bu
sigortalardan yararlanma şartlarını; finansman ve karşılanma
yöntemlerini belirlemeyi; sosyal sigortaların ve genel sağlık
sigortasının işleyişi ile ilgili usul ve esasları belirlemeyi amaçlıyor.
Tasarıda, emekli aylıklarının hesaplanmasında kullanılan güncelleme
katsayısı, her yılın aralık ayında açıklanan TÜFE ile o yılın GSYİH
gelişme hızının yüzde 25'inin toplamına bir tam sayının ilave
edilmesiyle hesaplanacak.
Kanun yürürlüğe girdiği tarihten sonra ilk defa devlet memuru olanlar,
bu kanuna tabi olacak ve Genel Sağlık Sigortası kapsamına alınacak. Daha
önceki memurlar ise Anayasa Mahkemesinin iptal kararı doğrultusunda
yürürlükteki Emekli Sandığına tabi olmaya devam edecek. Jokey ve
antrenörleri de genel sağlık sigortası kapsamına alınacak. Bu kişiler
geçici iş göremez ödeneği, malullük, yaşlılık gibi haklardan
yararlanacak.
Alt Komisyon raporunda sanatçı ve gazetecilerin de aralarında bulunduğu
bazı iş kollarında, kamuoyunda ''Yıpranma hakkı'' olarak bilinen fiili
hizmet zammını kaldıran düzenlemede herhangi bir değişiklik yapmadı.
Gazeteciler, PTT Dağıtıcıları, İnfaz Koruma Memurları, Tarım Bakanlığı
Zirai Mücadele ve Karantina teşkilatı ile Veteriner Teşkilatında görev
yapanlar, Devlet Tiyatrosu Sanatçıları, Hava Yollarındaki Uçucu
Personel, Lokomotif Makinistleri, Gemi Adamları, Cumhurbaşkanlığı
Senfoni Orkestrası üyeleri de fiili hizmet zammından yararlanamayacak.
İtfaiye veya yangın söndürme işlerinde çalışanlara ise fiili hizmet
zammı verilecek.
Sigortalıların, fiili hizmet zammından yararlanabilmek için en az 10 yıl
(3600 gün) fiilen çalışma koşulu getirildi. Maden ocakları, kanalizasyon
ve tünel yapımı gibi yer altında yapılan işlerde çalışanlarda bu süre 5
yıl (1800 gün) olacak.
Tasarıda yer alan ''TBMM üyeliği sona eren milletvekillerine, emeklilik
şartlarını taşımadığı için aylık bağlanamayanlara sigortalı bir işte
çalışmadıkları veya aylık bağlanmadığı takdirde, 30000 gösterge
rakamının memur maaş katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak tutar, her
ay temsil tazminatı ödenmesi'' hükmüne raporda yer verilmedi.

-2048'DE EMEKLİLİK YAŞI 65'DE EŞİTLENECEK-

Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte işe giren sigortalının emekli olması
için aranan 7000 prim ödeme gün sayısı, her yıl 100 gün artırılacak. Bu
süre, 2028 yılında 9000'e ulaşacak. İlk defa 2028 yılında işe girecek
olan bir sigortalının emekliliğinde 9000 gün prim ödeme şartı aranacak.
Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra işe girenlerde emeklilikte
kademeli yaş şartı aranacak.
Buna göre emeklilikte; 1 Ocak 2036 ile 31 Aralık 2037 tarihleri arasında
kadınlarda 59, erkeklerde 61; 1 Ocak 2038 ile 31 Aralık 2039 tarihleri
arasında kadın için 60, erkek için 62, 1 Ocak 2040 ile 31 Aralık 2041
tarihleri arasında kadınlarda 61, erkeklerde 63; 1 Ocak 2042 ile 31
Aralık 2043 tarihleri arasında kadınlarda 62, erkeklerde 64; 1 Ocak 2044
ile 31 Aralık 2045 tarihleri arasında kadınlarda 63, erkeklerde 65; 1
Ocak 2046 ile 31 Aralık 2047 tarihleri arasında kadınlarda 64,
erkeklerde 65 yaş yaş olarak uygulanacak.
Kadın ve erkeklerde 2048 yılından sonra emeklilik yaşı 65'de eşitlenecek.

-İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILIK-

Zorunlu sigorta kapsamında bulunmayanlar, kısmi zamanlı çalışanlar ve
sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde çalışan Türk
vatandaşları, isteğe bağlı sigortalı olabilecek. Kısmi zamanlı çalışan
kişiler, ay içinde kalan günlerini isteğe bağlı olarak doldurabilecek.
Çalıştığı günlerin primi kazancı üzerinden, kalan primlerini de kendi
belirleyeceği kazanç üzerinden verecek.

-GENEL SAĞLIK SİGORTASI-

Rapora göre, SSK ve BAĞ-KUR'luların yanı sıra, kanunun yürürlüğe girdiği
tarihten sonra devlet memuru olanlar; aile içindeki gelirin kişi başına
düşen aylık tutarı, asgari ücretin üçte birinden az olan vatandaşlar;
dünya, olimpiyat ve Avrupa şampiyonluğu kazanmış sporcular ile bunların
aileleri; mütekabiliyet esası da dikkate alınarak, oturma izni almış
yabancı ülke vatandaşlarından yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında
sigortalı olmayan kişiler de genel sağlık sigortalısı olacak.
Prim ve prime ilişkin borcu bulunan BAĞ-KUR ve yabancı ülke
vatandaşları, genel sağlık hizmetlerinden yararlanamayacak.

-KATKI PAYLARI-

Ayakta tedavide hekim ve diş hekimi muayenesi, ortez, protez,
iyileştirme araç ve gereçleri ile ayakta tedavide sağlanan ilaçlarda
katılım payı alınacak. Ayakta tedavide hekim ve diş hekimi muayenesi
için alınacak katılım payı miktarı 2 YTL olarak belirlendi. Katılım
payı, ortez, protez, iyileştirme araç ve gereçleri ile ayakta tedavide
sağlanan ilaçlar için yüzde 10 ile yüzde 20 arasında olacak. Yatarak
tedavilerde genel sağlık sigortalılar ile bakmakla yükümlü olduğu
kişilerden, sağlık hizmetinin yüzde 1'i oranında katılım payı alınacak.
Ancak SGK, katılım payını almamaya veya bir kat artırmaya yetkili
olacak. Yatarak tedavilerde alınacak katılım payının tutarı, her bir
yatarak tedavi için asgari ücretin dörtte birini, yıl içinde de asgari
ücret tutarını geçemeyecek.
Özel hastaneler, genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu
kişilerden sağlık hizmeti bedelinin yüzde 20'sine kadar ilave ücret
talep edebilecek.
Sözleşmeli kamu idaresi ve vakıf üniversitesi sağlık hizmeti sunucuları,
otelcilik hizmeti ile öğretim üyeleri tarafından sunulan sağlık
hizmetleri için ilave ücret talep edemeyecek.

-ÖĞRETİM ÜYELERİNE ÖDENEN ÜCRET-

Sözleşmeli kamu idaresi ve vakıf üniversitesi sağlık hizmeti sunucuları,
otelcilik hizmeti ile Yüksek Öğretim Kanununda tanımlanan öğretim
üyeleri tarafından sunulan sağlık hizmetleri ve istisnai sağlık
hizmetleri dışında, sağladıkları sağlık hizmetleri için genel sağlık
sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerden ilave ücret talep
edemeyecek.
Sözleşmeli sağlık hizmeti sunucuları ise Kurumca belirlenmiş
standartların üstündeki talepleri karşılayan otelcilik hizmetleri ile
hayati öneme sahip olmama ve alternatif tedavilerin bulunması gibi
hususlar göz önüne alınarak Sağlık Hizmetleri Fiyatlandırma Komisyonu
tarafından belirlenen istisnai sağlık hizmetleri için, genel sağlık
sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerden belirlenen hizmet
fiyatlarının 3 katını geçmemek üzere ilave ücret talep edebilecek.
Bu kuruluşlar, Kurumca ödenecek sağlık hizmeti bedellerinin
yayımlanmasını takiben 30 gün içinde, ilave ücret ödemeleri için
belirlenen tavanlar dahilinde belirledikleri sağlık hizmeti fiyatlarını
kuruma bildirmek zorunda olacak.
Sözleşmeli sağlık hizmeti sunucuları fiyat değişikliklerini 5 iş günü
içinde Kuruma bildirecekler. Tavanlar dahilinde de olsa 3 Kurumca
belirlenen süreden önce bu fiyatlarını artırılamayacak.
Kurum, provizyon işlemlerini yürütmek üzere sağlık hizmeti sunucularının
mahallinde provizyon merkezi açabilecek ve personel çalıştırabilecek.
Sözleşmeli sağlık hizmeti sunucuları, bu amaçla Kuruma uygun bağımsız
mekan tahsis edecek.
Acil haller dışında sözleşmesiz sağlık hizmeti sunucularından kişilerce
satın alınan sağlık hizmeti bedellerini kurum ödemeyecek.

-SOSYAL GÜVENLİK DESTEK PRİMLERİ-

Çalışanlardan alınacak sosyal güvenlik destek primlerine kademe
getirildi. Buna göre, aile içindeki gelirin kişi başına düşen aylık
tutarı, brüt asgari ücretin üçte birinden az olanların (202.80 YTL)
primleri, devlet tarafından ödenecek. Bu tutar her bir kişi için mevcut
asgari ücrete göre 18.25 YTL olacak.
Geliri, brüt asgari ücretin üçte biri ile asgari ücretin tamamına
(202.80-608.40 YTL) kadar olanların ödeyeceği destek primi, 24.34 YTL
olacak.
Asgari ücret ile asgari ücretin 2 katına kadar gelire sahip olanlar,
(608.40-1216.80 YTL arasında) 73.01 YTL destek primi ödeyecek.
Geliri asgari ücretin 2 katından fazla olanların ödeyeceği destek primi
ise 146.02 YTL olacak.
Hiçbir geliri bulunmayanlar, geçici köy korucuları ile dünya, Avrupa ve
olimpiyat şampiyonu olanlar ile bakmakla yükümlü olduğu kişiler, genel
sağlık hizmetlerinden ücretsiz yararlanabilecek.

-BAĞ-KUR'LULARA DA EMZİRME ÖDENEĞİ-

Emzirme ödeneğinden, sigortalı kadın, sigortalı erkeğin çalışmayan eşi
ile BAĞ-KUR'lular da yararlanacak. Bu kişilere, çocuğun yaşaması
şartıyla doğumdan sonraki altı ay süresince her ay, doğum tarihinde
geçerli olan asgari ücretin 3'te biri tutarında emzirme ödeneği
verilecek. Emzirme ödeneğinden yararlanmak için bir yıl içinde en az 120
gün kısa vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olma şartı aranacak.
BAĞ-KUR'lular,ayrıca genel sağlık sigortası primi dahil prim ve prime
ilişkin her türlü borçlarını ödemeleri durumunda, emzirme ödeneğinden
yararlanabilecek. Hak sahiplerine verilecek cenaze yardımı tutarı, brüt
asgari ücret kadar olacak. Sigortalıların kız çocukları ile eşlerine, 1
yıllık yetim, dul aylığı tutarı kadar evlenme ödeneği verilecek.

-YAŞLILIK AYLIĞI-

Sigortalıların yaşlılık aylığı, ortalama aylık kazancı ile aylık bağlama
oranının çarpımı sonucunda bulunan tutar kadar olacak. Aylık bağlama
oranı, sigortalının malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi geçen
toplam prim ödeme gün sayısının her 360 günü için yüzde 2 olarak
uygulanacak. Bu hesaplamada 360 günden eksik süreler orantılı olarak
dikkate alınacak, ancak aylık bağlama oranı, yüzde 90'ı geçemeyecek.
Tasarıya göre, 50 yaşını doldurmuş ancak erken yaşlandığı tespit edilmiş
sigortalıların diğer koşulları sağlamaları halinde yaşlılık aylığından
yararlanabilmelerini olanak sağlayan yaş sınırı, 50'den 55'e
çıkartılacak. SSK'lı ve devlet memurlarının malullük ve ölüm aylığından
yararlanmaları için gerekli prim ödeme gün sayılarında da değişikliğe
gidildi.
Anayasa Mahkemesi tarafından yürürlüğü durdurulan kanunda SSK'lıların
ölüm aylığından yararlanması için aranan 900 günlük prim ödeme gün
sayısı, 1800 güne çıkartıldı. Devlet memurlarında ise prim ödeme gün
sayısı 3600 günden 1800 güne düşürüldü.

-YAŞLILIK AYLIĞININ KESİLMESİ-

Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra ilk defa sigortalı olan
kişiler, yaşlılık aylığı bağlandıktan sonra yeniden çalışmaya başlarsa
yaşlılık aylıkları kesilecek. Bu kişilerden prime esas kazançları
üzerinden kısa ve uzun vadeli sigorta kolları primi ile genel sağlık
sigortası primi alınacak. İşten ayrılarak veya iş yerini kapatarak
yeniden yaşlılık aylığı bağlanması için yazılı istekte bulunanlara ya da
emekliye ayrılan veya sevk edilenlere, yazılı istek tarihini veya
görevinden ayrıldığı tarihi takip eden ödeme döneminden itibaren yeniden
yaşlılık aylığı hesaplanarak bağlanacak. Yeni aylığa, kesilen aylıktan
sonra yapılan artışlar yansıtılacak.

-BAĞ-KUR'LULARDA YAŞLILIK AYLIĞI...-

Tarım sigortalıları hariç, gerçek veya basit usulde gelir vergisi
mükellefi olanlar, gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkar
siciline kayıtlı olanlar, anonim şirketlerin kurucu ortakları veya
yönetim kurulu üyeleri, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin
komandite ortaklarına, yazılı istekte bulunma şartıyla yaşlılık
aylıklarının ödenmesine devam edilecek. Bu kişilerden kanunun yürürlüğe
girdiği tarihte yüzde 12, takip eden her yılın ocak ayında da bir puan
artırılarak sosyal güvenlik destek primi alınacak. Ancak bu oran yüzde
15'i geçemeyecek.
Bu sigortalılardan ayrıca kısa vadeli sigorta kolları primi tahsil
edilmeyecek. Sosyal güvenlik destek primine tabi olanların primleri,
aylıklarından kesilmek suretiyle tahsil edilecek. Sosyal güvenlik destek
primi ödenmiş veya bildirilmiş süreler, malullük, yaşlılık ve ölüm
sigortaları prim ödeme gün sayısına ilave edilmeyecek.
İşsizlik Sigortası Kanunu gereğince işsizlik ödeneği ve kısa çalışma
ödeneğinden yararlanan kişilere, işsizlik ve kısa çalışma ödeneğinden
yararlandığı süre içinde, uzun vadeli sigorta kolları hükümleri
uygulanacak. Bunların primleri işsizlik fonundan karşılanacak.
Tarım sigortalıları, asgari ücretin yarısı üzerinden prim ödeyecek.
Kanunun yürürlük tarihinden itibaren gün sayıları her yıl 1 artırılarak
30 güne tamamlanacak.
-PRİME ESAS KAZANÇLAR-

SSK, BAĞ-KUR ile kanun yürürlüğe girdikten sonra ilk defa devlet memuru
olanların prime esas kazançları yeniden düzenlenecek.
SSK'lıların prime esas kazançlarında, ücret, prim, ikramiye ve bu
nitelikteki ödemelerin brüt toplamı esas alınacak. Ücretler, hak
edildikleri aya mal edilmek suretiyle prime tabi tutulacak. Diğer
ödemeler ise öncelikle ödendiği ayın kazancına dahil edilecek. Ücret
dışındaki bu ödemelerin üst sınırı aşan kısmı, ödemenin yapıldığı ayı
takip eden aydan başlanarak 12 ayı geçmemek üzere üst sınırın altında
kalan sonraki ayların prime esas kazançlarına ilave edilecek.
Primlerin hesabına esas tutulacak günlük kazanç, sigortalının, bir ay
için prime esas tutulan kazancının otuzda biri kadar olacak. Ancak
günlük kazancın hesabına esas tutulan ay içindeki bazı günlerde
çalışmamış ve çalışmadığı günler için ücret almamış sigortalının günlük
kazancı, o ay için prime esas tutulan kazancının ücret aldığı gün
sayısına bölünmesiyle hesaplanacak.
Sigortalıların günlük kazançlarının hesabında esas tutulan gün sayıları,
aynı zamanda, bunların prim ödeme gün sayılarını gösterecek. Ancak,
işveren ve sigortalı arasında kısmi süreli hizmet akdinin yazılı olarak
yapılmış olması kaydıyla, ay içerisinde günün bazı saatlerinde çalışan
ve çalıştığı saat karşılığında ücret alan sigortalının ay içindeki prim
ödeme gün sayısı, ay içindeki toplam çalışma saati süresinin İş Kanununa
göre belirlenen haftalık çalışma süresine göre hesaplanan günlük çalışma
saatine bölünmesiyle hesaplanacak.
-BAĞ-KUR'LULARIN PRİME ESAS KAZANÇLARI-

BAĞ-KUR'luların aylık prime esas kazançları ise prime esas günlük kazanç
alt sınırı ile üst sınırı arasında kalmak şartı ile kendileri tarafından
beyan edilecek günlük kazancın 30 katı kadar olacak. Bu kapsamdaki
sigortalı aynı zamanda işveren ise beyan edeceği aylık kazancı,
çalıştırdığı sigortalıların kazancının en yükseğinden az olamayacak.
Beyanda bulunmayan sigortalının primleri, asgari aylık prime esas kazanç
üzerinden hesap ve tahsil edilecek. Beyanda bulunmayan veya beyan ettiği
kazancın çalıştırdığı sigortalının 30 günlük prime esas kazancından
düşük olduğu tespit edilenlerin aylık prime esas kazançları, tespit
edilen gerçek kazanç düzeyine çıkartılacak ve bu kişilerin prime esas
kazançlarına gecikme cezası ve gecikme zammı uygulanacak.
-DEVLET MEMURLARINDA PRİME ESAS KAZANÇLAR-

Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren ilk defa devlet memuru
olarak göreve başlayanlar için ise prime esas kazanç matrahına makam,
temsil ve görev tazminatları, döner sermaye katkıları ve ek ödemeler de
dahil tüm kazançlar ilave edilecek.
Kamu çalışanlarının fiili hizmet zammı prim oranları da artırılacak. 60
gün fiili hizmet zammı alacak kamu görevlilerinin yüzde 20 prim oranına
4 puan, 90 gün fiili hizmet zammında 6 puan, 180 gün fiili hizmet
zammında 12 puan eklenecek. Kamu idarelerinden, vazife malullüğü ve ölüm
sigortası için yüzde 5 ek prim alınacak.
Devlet, kurumun ay itibarıyla tahsil ettiği malullük, yaşlılık ve ölüm
sigortaları ile genel sağlık sigortası priminin dörtte biri oranında
katkı yapacak. Devlet katkısı olarak hesaplanacak tutar, Hazine
tarafından talep edilen tarihi takip eden 15 gün içinde kuruma ödenecek.
Sigortalılar ve hak sahiplerinin gelir, aylık ve ödenekleri, sağlık
hizmet sunucularının genel sağlık sigortası hükümlerinin uygulaması
sonucu kurum nezdinde doğan alacakları, haciz, devir ve temlik
edilemeyecek.
-GERİ ÖDEMELERE ZAMAN SINIRLAMASI-

Sağlık hizmeti sunucularına, tahakkuk etmiş alacaklarının yüzde 70'i ile
yüzde 85'i arasındaki tutar, faturaların teslim tarihinden itibaren en
geç 45 gün içinde alacaklarından kesilmek üzere avans olarak ödenecek.
90 gün içinde de fatura ve belgelerin incelemesi tamamlandıktan sonra
geri kalan tutar, sağlık hizmeti sunucularına verilecek.
Sosyal Güvenlik Kurumuna 250 bin YTL'nin üzerinde prim borcu bulunan
işverenlere yurt dışına çıkış yasağı getirilecek. Kurum alacağına
karşılık teminat alınması, alacağın tecil edilmesi, yargı mercilerince
alacağa ilişkin takibinin durdurulması durumunda yurt dışı çıkış
tahdidi, kaldırılacak.
-KAYIT DIŞI İLE MÜCADELE-

Alt komisyonda kayıt dışı istihdamla mücadele için de düzenleme yapıldı.
İşletmenin büyüklüğü, işçi sayısı gibi kriterler dikkate alınarak
işveren, işçinin ücret, prim, ikramiye gibi tüm ödemelerini banka
hesabına yatıracak. Bankaya yatırılmayan işçi alacakları, ödenmemiş
sayılacak. İşçi ücretlerinin bankalarda açılacak özel hesaplar
aracılığıyla ödenmesinde işletim ücreti, havale, EFT ücreti gibi masraf
alınmayacak. Bu konudaki diğer usul ve esaslar çıkarılacak yönetmelikle
belirlenecek.

-ASGARİ İŞÇİLİK UYGULAMASI VE UZLAŞMA KOMİSYONU-

İş yerlerinde asgari işçilik tutarı; yapılan işin niteliği, kullanılan
teknoloji, iş yerinin büyüklüğü, benzer işletmelerde çalıştırılan
sigortalı sayısı, ilgili meslek veya kamu kuruluşlarının görüşü gibi
unsurlar dikkate alınarak hesaplanacak. Kamu idareleri, döner sermayeli
kuruluşlar, kanunla kurulan kurum ve kuruluşlar ile bankalar tarafından
ihale mevzuatına göre yaptırılan işlerde, işveren tarafından yeterli
işçilik bildirilip bildirilmediği, Kurumca araştırılacak. Yeterli
işçiliğin bildirilmediği anlaşılırsa işverene, eksik bildirilen işçilik
tutarı üzerinden hesaplanan prim tutarı, gecikme cezası ve gecikme zammı
kesilecek.
Asgari işçilik oranlarının saptanması amacıyla kurum bünyesinde Asgari
İşçilik Tespit Komisyonu kurulacak. Komisyonda işçi ve işveren
konfederasyonları ile Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinden temsilciler
de yer alacak.
İş yerlerinde yapılan asgari işçilik incelemesi sonucunda kesilen idari
para cezalarında, işverenle uzlaşma yapılabilecek. Uzlaşmayla sigorta
primlerinde en fazla yüzde 15 indirim yapılabilecek. Sigorta priminde
yapılacak indirim konusunda uzlaşmaya varılması halinde de uygulanacak
idari para cezası tutarında yüzde 20 indirim sağlanacak. İşveren,
uzlaşılan prim ve uygulanacak idari para cezalarını, uzlaşma tutanağının
düzenlendiği tarihten itibaren 1 bir ay içinde kuruma ödeyecek.
-BANKA SANDIKLARI SOSYAL GÜVENLİK KAPSAMINA ALINACAK-

Alt Komisyonda, tasarıya kurumların yardımlaşma sandıklarıyla ilgili
hükümler de eklendi.
Buna göre; banka, sigorta ve reasürans şirketleri, ticaret odaları,
sanayi odaları, borsalar veya bunların teşkil ettikleri birlikler,
personeli için kurulmuş olan sandıklarının iştirakçileri ile malullük,
yaşlılık ve ölüm sigortasından aylık ve gelir bağlanmış olanlar ile
bunların hak sahipleri, herhangi bir işleme gerek kalmaksızın, kanunun
yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 3 yıl içinde Sosyal Güvenlik
Kurumuna devredilecek. Devir tarihi itibariyle iştirakçiler, sigortalı
sayılacak.