SOSYAL GÜVENLİK REFORMU...

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda, Anayasa
Mahkemesi'nin iptal kararının ardından yürürlüğü ertelenen Sosyal
Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Yasası'nda değişiklik öngören 76
maddelik tasarı kabul edilerek kanunlaştı.
Kanun, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile Bazı Kanun
ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunda
değişiklik yapıyor. Kanuna göre, emekli aylıklarının hesaplanmasında
kullanılan güncelleme katsayısı, her yılın Aralık ayında açıklanan TÜFE
ile o yılın GSYİH gelişme hızının yüzde 30'unun toplamına bir tam
sayının ilave edilmesiyle bulunacak.
İşçi sendikaları ve konfederasyonları ile sendika şubelerinin
başkanlığına ve yönetim kurullarına seçilenler, bir veya birden fazla
işveren tarafından çalıştırılan film, tiyatro, sahne, gösteri ses ve saz
sanatçıları, düşünür ve yazarlar, hayat kadınları, jokey ve antrenörleri
de sigortalı sayılacak.
Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra ilk defa devlet memuru olanlar,
genel sağlık sigortası kapsamına alınacak.
Köy muhtarları ise tarım sigortalısı sayılacak, tarımsal faaliyette
bulunanlar gibi sigorta primi ödeyecek.

-YURT DIŞINA GÖTÜRÜLEN TÜRK İŞÇİLERİ-

Ücretle ve sürekli olarak çalışanlar hariç ev hizmetlerinde çalışanlar
sigorta kapsamı dışında tutulacak.
Türkiye ile sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde işverenler
tarafından çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri, kısa vadeli
sigorta kolları ile genel sağlık sigortası hükümlerine tabi tutulacak.
Bu kişiler, uzun vadeli sigorta kollarına tabi olmak istemeleri halinde,
haklarında isteğe bağlı sigorta hükümleri uygulanabilecek. Bu kapsamda
isteğe bağlı sigorta hükümlerinden yararlananlardan ayrıca genel sağlık
sigortalı primi alınmayacak.

-EMZİRME ÖDENEĞİ-

Hastalık ve analık sigortasından sigortalıya, hastalık veya analık
hallerine bağlı olarak ortaya çıkan iş görememezlik süresince, günlük iş
görememezlik ödeneği verilecek.
Emzirme ödeneğinden sigortalı kadın, sigortalı erkeğin çalışmayan eşi
ile BAĞ-KUR'lular da yararlanacak. Bu kişilere, çocuğun yaşaması
şartıyla doğum tarihinde geçerli olan asgari ücretin 3'te biri tutarında
(202 YTL) emzirme ödeneği verilecek. Emzirme ödeneğinden yararlanmak
için doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta
kolları primi bildirilmiş olma şartı aranacak. Genel sağlık sigortası
primi dahil, prim ve prime ilişkin her türlü borcunu ödemeyen
BAĞ-KUR'lu, emzirme ödeneğinden yararlanamayacak.
İş görememezliğine neden olan rahatsızlık ve hastalık nedeniyle
sigortalılığı sona erenler, işten ayrıldığı tarihten itibaren 300 gün
içinde çocukları doğarsa, analık sigortası haklarından yararlanacak.
Doğum tarihinden önceki 15 ay içinde en az 120 gün prim ödeyen bu
kişilere, emzirme ödeneği verilecek.
İş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve sigortalı kadının analığı
halinde verilecek iş göremezlik ödeneği, yataklı tedavilerde, günlük
kazancının yarısı, ayakta tedavilerde ise üçte ikisi olacak.
Malullük aylığı bağlanabilmesi için en az 10 yıl sigortalı olma ve
toplam 1800 gün prim ödeme şartı aranacak. Ancak, başka birinin bakımına
muhtaç derecede malul olan sigortalılar bu hüküm dışında tutulacak. Bu
kişilerde, 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları bildirilme
şartı aranacak.

-AYLIK BAĞLAMA ORANI-

Kanuna göre, 50 yaşını doldurmuş ancak erken yaşlandığı tespit edilmiş
sigortalıların diğer koşulları sağlamaları halinde yaşlılık aylığından
yararlanabilmelerini olanak sağlayan yaş sınırı, 50'den 55'e
çıkartılacak.
Aylık bağlama oranı, sigortalının malullük, yaşlılık ve ölüm
sigortalarına tabi geçen toplam prim ödeme gün sayısının, her 360 günü
için yüzde 2 olarak uygulanacak. Bu hesaplamada 360 günden eksik süreler
orantılı olarak dikkate alınacak, ancak aylık bağlama oranı, yüzde
90'ı geçemeyecek.
Tarımsal faaliyette bulunanlar hariç, yeniden çalışmaya başlayan
kişilerin yaşlılık aylıkları kesilecek. Bu kişilerden prime esas
kazançları üzerinden kısa ve uzun vadeli sigorta kolu primi ile genel
sağlık sigortası primi alınacak. İşten ayrılan veya işyerini kapatarak
yaşlılık aylığı talep eden kişilere, yaşlılık aylığı yeniden
hesaplanarak ödenecek.
BAĞ-KUR'lu, yaşlılık aylığı kesilmeden yüzde 15 oranında sosyal güvenlik
destek primi ödeyerek çalışabilecek. Kesilecek olan bu tutar, Ocak
ayında ödenen en yüksek yaşlılık aylığından alınacak sosyal güvenlik
destek priminden fazla olamayacak. Bu kişilerden kısa vadeli sigorta
kolları primi alınmayacak.
Ölüm aylığından yararlanabilmek için en az 1800 gün malullük, yaşlılık
ve ölüm sigortaları primi ödeme şartı aranacak. Genel sağlık sigortası
primi dahil prim ve prime ilişkin borcu bulunan BAĞ-KUR'lu hak sahibine
ölüm aylığı bağlanmayacak.
Hak sahiplerine verilecek cenaze yardımı tutarı, brüt asgari ücret kadar
olacak. Sigortalıların kız çocukları ile eşlerine, talepte bulunmaları
halinde, almakta oldukları aylık veya gelirin bir yıllık tutarı kadar
bir defaya mahsus evlenme ödeneği verilecek.

-FİİLİ HİZMET ZAMMI-

Gazeteci ve milletvekillerinin de aralarında bulunduğu bazı iş
kollarında, kamuoyunda ''Yıpranma payı'' olarak bilinen fiili hizmet
zammı kaldırılacak.
Gazeteciler, milletvekilleri, PTT dağıtıcıları, İnfaz Koruma Memurları,
Tarım Bakanlığı Zirai Mücadele ve Karantina Teşkilatı ile Veteriner
Teşkilatında görev yapanlar, Devlet Tiyatrosu Sanatçıları, Hava
Yollarındaki Uçucu Personel, Lokomotif Makinistleri, Gemi Adamları,
Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası üyeleri de fiili hizmet zammından
yararlanamayacak. Bu kişiler için kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar
kazandıkları süreler emeklilik yaşından düşecek.
Kanuna göre, TSK, emniyet ve MİT mensupları ile dalgıçlar, radyoaktif
maddelerle yapılan işlerde çalışanlar, asit üretimi yapılan yerlerde,
demir ve çelik fabrikalarında ve kurşun izabe fırınlarında çalışanlara
bir yılda 90 gün fiili hizmet zammı verilecek. Kurşun ve arsenik işleri,
cam fabrikaları, çimento fabrikaları, kok fabrikaları ve termik
santralleri, alüminyum fabrikaları, döküm fabrikaları ile itfaiye ve
yangın söndürme işlerinde çalışanlar ise 60 günlük fiili hizmet
zammından yararlanacak.
Fiili hizmet zammından yararlanmak için belirtilen iş kollarında en az
10 yıl (3600 gün) çalışma koşulu aranacak. Yer altında çalışanlarda ise
bu süre 5 yıl (1800 gün) olacak.
Yer altında çalışanlar hariç, fiili hizmet zammı almaya hak kazananların
süreleri, 3 yılı geçmemek üzere emeklilik yaş hadlerinden indirilecek.
Daha önce bu düzenleme, 5 yıl olarak uygulanıyordu.
Keyif verici içki ve her çeşit madde kullanımı ya da intihara teşebbüs
sonucu sakat kalanlar, vazife malullüğü hükümlerinden yararlanamayacak.
Subay, astsubay, uzman jandarma ve uzman erbaşlara, seferberlik ve savaş
hallerinde her 1 yıla 1 yıl itibari hizmet süresi zammı verilecek.
Birleşmiş Milletler Barış Gücünde görev alan polisler de bu haktan
yararlanacak.