2014-11-14 - 13:37
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'nın 2015 yılı bütçesi kabul edildi.
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'nın 2015 yılı bütçesinin görüşülmesine başlandı.
Komisyonda, Bakanlık ile Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu, Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu'nun 2015 yılı bütçesi görüşülecek.
CHP Denizli Milletvekili Adnan Keskin, komisyon salonundaki sırasına, "Devlet 1 litre şaraptan 5 TL vergi alıyor", "Çiftçiler 5 kilo üzümle 0,250 litre mazot alıyorlar" yazılı pankartlar ile bir şişe şarap, bir kutu üzüm ve bir şişe mazot koydu. Keskin, üzümlerin bir kısmını görüntü alan basın mensupları ile komisyon salonunda bulunanlara ikram etti.
AK Parti Manisa Milletvekili Recai Berber başkanlığındaki komisyonda, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker, bakanlığın bütçesine ilişkin sunum yapıyor.
Eker, buradaki sunumunda, tarımda gündelik bir bakış yerine stratejik bir bakışı hayata geçirmeye çalıştıklarını, bu nedenle sektörel derinlik analizi, sektörel işbirlikleri ile ortak akıl toplantıları gerçekleştirdiklerini söyledi.
Türkiye tarımının geliştirilmesi için ciddi alt yapı reformlarının hayata geçirildiğini anlatan Eker, tarım havzalarının belirlendiğini, arazi toplulaştırmasının hızlandırıldığını ifade etti.
Tüm tarım parsellerini uydu teknolojilerini kullanarak belirleyerek kayıt altına aldıklarını bildiren Eker, tarımsal envanteri anlık olarak tespit eden bir sistem kurduklarını, bu sayede elde edilen verilerin TÜİK ile gelecek yıl paylaşılacağını kaydetti.
Eker, tarım arazilerinin korunması için Arazi Kullanım Planları hazırladıklarını, bugüne kadar toplam 940 milyon lira sertifikalı tohum ve fide/fidan için desteği, 512 milyon liralık sertifikalı tohum kullanım desteği, 152 milyon lira sertifikalı tohum üretim ve 276 milyon lira sertifikalı fide/fidan kullanım desteği ödemesi yaptıklarını belirtti.
Bakan Eker, organik tarım ve iyi tarım uygulamalarına önem verdiklerini, Tarımsal Kuraklık Yönetimi Koordinasyon Kurulunun oluşturulduğunu ve 2013-2017 Tarımsal Kuraklıkla Mücadele Stratejisi ve Eylem Planının hazırlandığını, il kriz merkezlerinin oluşturulduğunu ve dünyanın üçüncü "Kuraklık Test Merkezi"nin Konya'da açıldığını anlattı.
Bakanlığının 52 yeni destek ödemesine başladığını bildiren Eker, tarımsal desteklerin 2002'de 1,8 milyar liradan 2014 yılında 9,7 milyar liraya ulaştığını, 2003-2014 döneminde 70 milyar lira karşılıksız nakdi hibe destek verdiklerini bildirdi.
Tarım sektöründeki kredi geri dönüş oranlarına ilişkin bilgi veren Eker, geri dönüş oranları 2002 yılında Ziraat Bankasında yüzde 38, Tarım Kredi Kooperatiflerinde yüzde 71 iken, 2013 yılında Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatifleri?nde yüzde 98'e ulaştığını kaydetti.
Su ürünlerinin 2003 yılında ilk defa destekleme kapsamına alındığını, bugüne kadar toplam 1 milyar lira ödeme yapıldığını, su ürünleri yetiştiricilik üretiminin 2002 yılında 61 bin tondan 2013 yılında 233 bin tona çıktığını belirten Eker, su ürünleri ihracatının 97 milyon dolardan 568 milyon dolara yükseldiğini söyledi. Eker, "Su ürünleri yetiştiricilik üretiminde AB'de 2. sıraya yükseldik. Alabalık üretiminde AB'de 1. sıraya yükseldik" diye konuştu.
Eker, 2006 yılında başlayan yüzde 50 hibe destekleriyle 5 bin 450 yeni tarımsal sanayi tesisine 1,1 milyar hibe verdiklerini, IPARD hibe desteklerinin ise 2011-2014 yılları arasında 800 milyon avro AB hibesi olmak üzere ulusal katkıyla birlikte 1,1 milyar avro desteğine ulaştığını bildirdi.
Bakanlığının 2003-2014 döneminde AR-GE için toplam 977 milyon lira kaynak sağladığını, son 10 yılda 12 ileri araştırma, teknoloji ve eğitim merkezi açıldığını belirten Eker, bitkisel ve hayvansal araştırma ve üretime yönelik 13 merkezin kuruluş çalışmalarının devam ettiğini, Türkiye Milli Botanik Bahçesinin gelecek yıl baharda, dünyanın en büyük Geofit Bahçesinin ise gelecek ay hizmete açılacağını söyledi.
Gıda ürünlerinde taklit veya tağşiş yapan firmaların kamuoyuna duyurulduğunu anımsatan Eker, 2012 yılından bugüne kadar toplam 233 firmanın, 445 farklı parti ürünün kamuoyuna duyurusunun yapıldığını, 358 parti ürün taklit-tağşiş kapsamında, 87 parti ürün ise içerisinde bulunmaması gereken ilaç etken maddesi veya boyar madde bulunduğu için açıklandığını belirtti.
Ekmekteki kepek oranının artırıldığını, tuz oranının azaltıldığını anlatan Eker, katkı maddelerine yönelik düzenleme yaptıklarını, tuz kullanımını azaltıcı tedbirler uyguladıklarını, tuz etiketlerinde "Tuzu azaltın, Sağlığınızı koruyun" ifadesinin zorunlu hale getirildiğini söyledi.
Eker, 2002-2013 döneminde tarımsal ihracatın Uluslararası Standart Ticaret Sınıflamasına göre yüzde 338 artışla 4 milyar dolardan 17,7 milyar dolara yükseldiğini, Harmonize Sisteme göre yüzde 352 arttığını bildirdi.
Bu yıl martta ilk kez gebe Saanen keçisi ihracatının başladığını anımsatan Eker, geçen yıl buğday, mısır, çeltik, ayçiçeğinde Cumhuriyet tarihinin üretim rekorlarının kırıldığını söyledi. IPARD desteklerinin 42 ilde verildiğini, diğer illerin de bu projeyi talep ettiklerini belirten Eker, bu kapsamda hayata geçirecekleri projeyle 39 ilde de benzer destekleri Türkiye'nin kendi bütçesinden sunacaklarını kaydetti.
Bakanlığının gelecek yılki faaliyetlerine ilişkin bilgi veren Bakan Eker, 2015 yılında tarıma 10 milyar lira destek vereceklerini bildirdi. Tarım Ürünleri İzleme Komitesinin oluşturulduğunu belirten Eker, "Üretici fiyatları ile tüketici fiyatları arasında bir makas var. Enflasyonun müsebbibi üretici değil. Bakanlıkların müsteşarlarının katıldığı bir komite oluşturuldu. Bunlar bunu izleyecek. Zincirin kısaltılması, aracıların daha az, üreticinin çok kazanması için çalışılacak" diye konuştu.
Peynirlerde çeşidine göre tuz oranının yüzde 12-40 arasında azaltılacağını, ambalajlı ürünlerin etiketlerinde kalori, protein ve yağ gibi besleyici değerlere ait bilgilerin zorunlu hale getirileceğini ifade eden Eker, gelecek yıl hayata geçirilecek çalışmaları şöyle sıraladı:
"Verimli ovalar korunacak. Tohumculukta uluslararası pazarlardaki etkinliğimizi artıracağız. Özellikle aspir bitkisinin yaygınlaştırılması ve nadas alanlarının kullanılmasını önemsiyoruz. Dünya?nın 3. Zeytin Koleksiyon Bahçesini 2015 yılında İzmir?de açıyoruz. Dünyanın en büyük Geofit bahçesini Yalova?da açıyoruz. Çiğ sütte gerek bakteri gerek hücre sayıları, bunun AB standartlarına ulaştırılmasına yönelik çalışmalar yapılacak. Çiğ sütün sözleşmeli usulde alım satımına ilişkin yönetmelik yayımlanıp buradan özellikle çiğ süt alım ve satımının yapılması sağlanacak. Çünkü gerek üretici gerek sanayici gerekse tüketici açısından önemli faydalar sağlıyor. Küçükbaş hayvanın kırmızı et içindeki oranı yüzde 12,5'den yüzde 25'e çıkarılacak."
Melezleme çalışmalarıyla 3 yerli etçi koyun ırkının (Hasmer, Hasak, Bandırma) geliştirildiğini ve tescil edildiğini bildiren Eker, koyun ve keçilerin elektronik kimliklendirilmesi projesinin, yurt dışından etçi damızlık saf tavuk hatlarının getirilerek ıslah edilmesi çalışmalarının da gelecek yıl başlayacağını söyledi.
Arazi toplulaştırmasına gelecek yıl 1 milyon hektar alanın ekleneceğini, böylece toplamda 5,5 milyon hektarın toplulaştırılmış olacağını bildiren Eker, gelecek yıl ayrıca 100 bin hektar nadas alanının aspir ve kanola ekilerek üretime kazandırılacağını, 80 bin hektar alanda mera ıslahının tamamlanacağını, jeotermal seracılık yapılan alanın 5 bin dekara, sertifikalı tohumluk üretiminin ise 800 bin tona çıkarılacağını kaydetti.
Eker, organik tarım alanının toplam tarım alanı içindeki oranının 2015 yılında yüzde 1,95'ten yüzde 2,5'e, "İyi Tarım" uygulama alanının ise yüzde 20 artırılacağını belirterek, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Zirai Mücadelede Entegre mücadele alanı yüzde 20 artırılacak. Tarım sigortaları yaygınlaştırılacak. Verimliliğe dayalı desteklere devam edilecek. Besilik materyali üretim projesi geliştirilecek. Koyun ve keçi yetiştiriciliğine yönelik teşvikler artarak devam edecek. Hayvan hastalıklarından ari işletmeler ve bölgeler genişletilecek. Sürü Yöneticisi İstihdamı Projesine devam edilecek. Su Ürünleri Kanun tasarısının yasalaşmasına yönelik çalışmalar yürütülecek. Balıkçı Gemilerini İzleme Sistemi tamamlanacak ve geliştirilecek. Su ürünlerinde yeni türlerin üretime kazandırılmasına yönelik çalışmalar yapılacak. Tarımsal ürünlerde piyasa düzenleme mekanizmaları etkinleştirilecek. Kırsal Kalkınma destekleri ile toplamda 6 bin tesise ve 60 bin istihdama ulaşılacak. Tarımsal üretici örgütlerini yeniden yapılandıracak düzenlemeler hayata geçirilecek."
Eker, gelecek yıl ayrıca 2016 yılında Antalya'da Botanik Expo için gerekli çalışmaların tamamlanacağını, yapımı devam eden 120 bin ton kapasiteli hububat silolarının hizmete açılacağını, 140 bin ton kapasiteli yeni siloların yapımına başlanacağını da dile getirdi.
Bakanlığının 2015 yılı bütçesinin toplam 14 milyar 698 milyon 518 bin lira olarak planlandığını bildiren Eker, bütçesinin geçen yıla göre artış oranının yüzde 3,3 olduğunu da sözlerine ekledi.
CHP Mersin Milletvekili Vahap Seçer, bütçe üzerine yaptığı konuşmada, hükümetin her alanda eylem planları hazırladığını, ancak bu planlardaki rakamları sürekli revize ettiğini söyledi.
Tarımdaki durumu değerlendirebilmek için çiftçinini reel durumuna bakılması gerektiğini vurgulayan Seçer, "Sunulduğu gibi Türkiye Avrupa'nın tarımda birinci sırada üretim yapan, ihracat yapan ülkesi değildir" dedi.
Tarım sektörünün başlıca girdileri olan mazot ve gübre fiyatlarında ciddi artışlar yaşandığını, buna karşın üreticinin kazancının giderek azaldığını da söyleyen Seçer, "Siz iş başına geldiğinizde yaklaşık 1 litre mazotla 3 kilo buğday alıyormuş çiftçi. Şimdi yaklaşık 6 kilogram buğdayla 1 litre mazot alabiliyor. Herşey bir tarafa, bu çok önemli" değerlendirmesinde bulundu.
Seçer, Soma maden kazasında hayatını kaybedenlerin yakınlarına verilmek üzere yapılacak konutların alanına ilişkin yasal bir düzenleme yapıldığını hatırlatarak, şunları kaydetti:
"Soma'da meydana gelen o elim kazada vefat edenlerin ailesine yapılacak toplu konutla ilgili bir istisna, konutların yapılacağı alan mera alanı da olsa tahsis edilebileceği yönünde bir düzenleme getirildi. Tarım Bakanlığı takdire bıraktı bunu. Hangi hal ve şart olursa olsun Türkiye tarımını, hayvancılığını, meralarını bitkisini, çiftçisini korumak Tarım Bakanlığının görevidir. Hiçbir Tarım Bakanlığı bürokratı bu şekilde cevap veremez."
Seçer, Bakanlığın hangi gerekçe ile olursa olsun meralarda binalaşmaya karşı olması gerektiğini de belirtti.
CHP İstanbul Milletvekili Aydın Ayaydın da konuşmasında, Türkiye'nin acil ihtiyaçlarının başında tarım arazilerin toplulaştırmak ve bu toprakların miras yoluyla bölünmesini engellemek olması gerektiğine işaret etti.
HDP Hakkari Milletvekili Adil Zozani ise mazot fiyatlarının yüksekliğinin çiftçiye zor durumda bıraktığını söyledi. Zozani, "Siz bakan değil, Diyarbakır'da bir çiftçi olsanız, traktörünüz varsa, bir tarafta 4,25 liralık mazot var, öbür tarafta 2,2 liralık mazot var, iddia ediyorum, siz de kaçak mıdır, değil midir bakmazsınız, gider öbürünü, ucuz olanı alırsınız. O yüzden biz dedik ki çiftçiye bu konuda katkımız olsun diyorsanız çiftçinin kullandığı mazotta iyileştirme yapın vergi yükünden arındırın" diye konuştu.
CHP Denizli Milletvekili Adnan Keskin de AK Parti iktidarı döneminde girdi fiyatlarının yüzde 400 arttığını, ancak ürün fiyatlarının ise yerinde saymaya devam ettiğini söyledi. Keskin, "Çiftçimiz 6,5 kat İstanbul büyüklüğündeki, 33 milyon dönüm araziyi ekemez hale gelmiştir. Çiftçilerin idam fermanlarını hazırlayıp, infaz urganını boyunlarına geçirdiğiniz için sizleri Tanrı'ya emanet ediyorum" dedi.
CHP İzmir Milletvekili Musa Çam ise konuşmasında Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nın yapımına değinerek, "Kaçak saray tarım toprağı üzerine yapılmıştır. Kaçak sarayın maliyeti ile birlikte tarım arazisi üzerine yapılması da tartışılmalı. Ama bu yoğun gündemde mümkün olamıyor ne yazık ki. Sayın Bakan size hiç sorulmadı mı?" ifadelerini kullandı.
CHP Ankara Milletvekili Gökhan Günaydın bütçe üzerine yaptığı konuşmada, hükümetin tarım politikalarını eleştirerek, bu politikaları bir başarı gibi gösterebilmenin kabul edilebilir olmadığını savundu.
Tarım ve hayvancılık alanında çeşitli verileri de aktaran Günaydın, Çin'in reddettiği GDO'lu ürünlerin Türkiye'ye kolaylıkla girdiğini ileri sürdü. Günaydın, GDO'lu ürünlerdeki yasaklı genleri tespit edecek yeterli olanaklara sahip laboratuvarların da olmadığını savundu.
HDP Şırnak Milletvekili Hasip Kaplan da balıkçılık ve su ürünlerine ilişkin işlerin daha önce Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı'nca yürütüldüğünü daha sonra Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı bünyesinde Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü'nün kurulduğunu hatırlattı. Türkiye'nin üç tarafının denizlerle çevrili olduğunu belirten Kaplan, "Hala AB'nin balıkçılık faslı olan 13 nolu faslından çakıyoruz. Yazmışsınız, 'siyasi'. Balığın neresi siyasi bana anlatır mısınız?" dedi.
Bakanlık bürokratlarının balıkların türlerini bile tanımadığını ileri süren Kaplan'ın, "Yan yana koyalım, bir soralım bu hangi balıktır diye, ayıramazlar. Onun için kutluyorum Genel Müdür'ü, eğitimlere başlamış, balıkları, denizleri tanıtıyor" şeklindeki sözleri gülüşmelere neden oldu.
Kaplan'ın konuşmasının sonunda, "Söyleyeceğim içimde kalmasın; domuzlar Bebek'te sahile, boğaza inmiş. Vallahi Kasımpaşa'ya ulaşırsa sizin akıbetinizi bilmem. Ya domuz eylem planı hemen çıkarın..." şeklindeki sözlerini de milletvekilleri gülerek karşıladı.
Kaplan sözlerini bazı şairlerin eserlerindeki zeytin ağaçlarından bahsedilen dizeleri okuyarak tamamladı.
MHP Antalya Milletvekili Mehmet Günal, tarım alanındaki istihdam sıkıntılarına değindi.
CHP Bursa Milletvekili İlhan Demiröz de konuşmasında atama bekleyen ziraat ve gıda mühendisleri ile veterinerlerin durumuna değinerek, bu kesimlerin Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı'ndan iyi haberler beklediğini söyledi.
Demiröz, komisyon aşamasında olan zeytincilikle ilgili yasal düzenlemenin yakın zamanda gündeme geleceğini de hatırlatarak "Zeytincilik yasasıyla ilgili Sayın Bakanın bize destek çıkmasını istiyorum" dedi.
AK Parti Gaziantep Milletvekili Nejat Koçer ise Gaziantep'in tarım ve hayvancılık alanındaki başarılı projelerin olumlu sonuçlarının en iyi görüldüğü kentlerden biri olduğunu belirtti. Tarım, hayvancılık ve sanayi atılımlarının koordineli şekilde yürütüldüğünü ifade eden Koçer, bunun için bakanlık mensuplarına ve katkıda bulunanlara teşekkür etti.
CHP Ankara Milletvekili İzzet Çetin de konuşmasında tarım ve hayvancılık sektöründeki kişilerin Türkiye'nen en yoksul kesimlerinden birini oluşturduğunu, ekonomik sıkıntılar nedeniyle banka borçları ve ipotekler altında ezildiklerini kaydetti. "Bu kesim borçlu, bu kesim örgütsüz" diyen Çetin, istihdamın da büyük ölçüde kayıtdışı olduğuna işaret etti.
Çetin, tarım arazilerinin korunmasının önemine de değinerek, "Bir yerden bir yere giderken verimli tarım arazileri üzerindeki yapılardan rahatsızlık duyuyorum. Bakanlığınız bu konuda yasal yetkilerini kullanmaktan kaçınıyor mu? Neden en verimli tarım arazilerine binalar yapılır da siz sessiz kalırsınız?" diye sordu.
AK Parti Manisa Milletvekili Uğur Aydemir konuşmasında Soma'nın Yırca Köyü'nde termik santral yapımı için zeytin ağaçlarının kesilmesine değindi. Aydemir, "Yırca Köyü'nde 5 bin tane zeytinağacı kesildi. Ama o zeytin ağacının altında maden varsa o madeni orada mı bırakacağız? Bu ülke bizim hep birlikte kalkınıyoruz. Zeytin kanununu çıkaralım yerin altında değerli maden varsa, 5 bin tane ağacın yerine 15 bin tane ağaç dikme şartı getirip, o madeni de çıkaralım"
Muhalefet partisi milletvekillerinin Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nın maliyetinden bahsederek bunu tarıma harcanan paralarla kıyasladıklarını belirten Aydemir, "Bu muhabbeti artık bitirmek lazım. Bizler 2002 yılına kadar iktidar olmadık, hiç Çankaya Köşkü muhabbeti yaptık mı? Bu, hepimizin sarayı" ifadelerini kullandı.
Toplantıda milletvekillerinin konuşmalarının ardından soruları yanıtlayan Eker, Türkiye'de zeytin yetiştiriciliğine sağlanan destekler ve Soma'da kurulması planlanan termik santral alanında kesilen zeytin ağaçlarına ilişkin bir soruyu yanıtladı.
Eker, 2002 yılında Türkiye'de toplam zeytinlik alanın 600 bin hektar, zeytin ağacı sayısının da 99 milyon olduğunu belirterek, 2006 yılından itibaren sertifikalı fidan ile zeytin ağacından oluşan bahçe tesis edenlere destek uygulamasına başladıklarını anlattı.
Zeytinlik alan miktarının 2013-2014 yıllarında 825 bin 827 hektar olduğunu, 2014-2015 için yapılan hesaplamalara göre 831 bin hektar alan olarak belirlediklerini kaydeden Eker, ağaç sayısının 99 milyondan 169 milyon 200 bine çıktığını ifade etti.
Eker, zeytinciliğin desteklenmesi amacıyla 1998-2013 yılları arasında 259 milyon 500 bin lira prim ödendiğine dikkati çekti.
Soma'da kurulması planlanan termik santral alanında kesilen zeytin ağaçlarına ilişkin konuyu haber aldıklarında 81 bin 958 lira ceza kestiklerini belirten Eker, "Firma buna itiraz etmiş, daha sonraki bir tarihte kesilen 4 bin 700 ağaç için de 429 bin 439 lira ceza kestik. Kesilen zeytin ağaçlarıyla ilgili Bakanlığımızın oradaki ilçe ve il müdürlüğünün teknik elemanları firmaya toplamda 511 bin liranın üzerinde ceza kesti. İlgili firma yasal hakkını kullanarak cezalara itiraz etti" diye konuştu.
Bakan Eker, istihdam ettikleri mühendis ve veteriner hekimlerin sayılarına ilişkin bir sorusu ve daha fazla istihdam kadrosu açılmasına ilişkin yorumları üzerine de 2002 yılında bakanlıkta istihdam edilen toplam ziraat mühendisi sayısının 6 bin 856 olduğunu, 2003-2013 döneminde aldıkları 11 bin 307 ziraat mühendisi aldıklarını söyledi.
Söz konusu dönemde 7 bin 84 veteriner hekimi işe aldıklarını belirten Eker, toplamda 25 bin 709 mühendis ve veteriner hekim aldıklarını dile getirdi.
Bununla birlikte Bakanlığa bağlı kuruluşlara da 10 bin 982 personel aldıklarını belirten Eker, başlattıkları proje ile serbest piyasada çalışan ziraat mühendisi ve veteriner hekimlerin özel sektörde istihdamını kolaylaştırmak için sertifikalı tarım danışmanı olarak 12 bin, özel gıda işletmelerinde 20 bin ve su ürünleri ile ilgili işletmelerde 2 bin 600 olmak üzere 34 bin 600 kişiye de özel sektöre getirilen zorunluklarla iş imkanı sağlandığını kaydetti.
Eker, üniversitelerin çeşitli bölümlerinde okuyan vatandaşların tamamını bakanlık bünyesinde istihdam etme imkanlarının olmadığını, üzerlerinde durdukları konunun, Türkiye'de yatırım ortamının ve özel sektörün geliştirilmesi ile birlikte insanların özel sektörde istihdamının yolunu açmak olduğunu söyledi.
GAP projesine ilişkin bir soruyu da yanıtlayan Eker, bu projenin başka bakanlıkların sorumluluğunda olduğunu hatırlatarak, ürün deseninin oluşturulması, kırsal kalkınma yatırımlarının desteklenmesi ve hayvancılık tesisleri ile ilgili yaptıkları faaliyetler olduğunu, GAP bölgesindeki illerde tarım ve hayvancılığın geliştirilmesi ile ilgili çalışmalar gerçekleştirdiklerini söyledi.
Eker, GAP kapsamında vahşi sulama sebebiyle taban sularının yükselmesi sonucu verimsizleşen 55 bin hektar arazinin tekrar tarıma kazandırılmasına ilişkin bir proje başlattıklarını, şu an itibariyle bu 55 bin hektar alandaki altyapı çalışmalarının tamamlandığını, 10 bin hektar alanda daha çalışma yaptıklarını anlattı.
Su ürünleri ile ilgili sorulara da yanıt veren Eker, denizlerde balık türlerinin korunması ve sayılarının artırılması amacıyla bir çok önlem aldıklarını hatırlattı.
**** HABERİN DEVAMINI "İLGİLİ DOKUMANLAR" BÖLÜMÜNDE BULABİLİRSİNİZ.****
Komisyonda, Bakanlık ile Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu, Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu'nun 2015 yılı bütçesi görüşülecek.
CHP Denizli Milletvekili Adnan Keskin, komisyon salonundaki sırasına, "Devlet 1 litre şaraptan 5 TL vergi alıyor", "Çiftçiler 5 kilo üzümle 0,250 litre mazot alıyorlar" yazılı pankartlar ile bir şişe şarap, bir kutu üzüm ve bir şişe mazot koydu. Keskin, üzümlerin bir kısmını görüntü alan basın mensupları ile komisyon salonunda bulunanlara ikram etti.
AK Parti Manisa Milletvekili Recai Berber başkanlığındaki komisyonda, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker, bakanlığın bütçesine ilişkin sunum yapıyor.
Eker, buradaki sunumunda, tarımda gündelik bir bakış yerine stratejik bir bakışı hayata geçirmeye çalıştıklarını, bu nedenle sektörel derinlik analizi, sektörel işbirlikleri ile ortak akıl toplantıları gerçekleştirdiklerini söyledi.
Türkiye tarımının geliştirilmesi için ciddi alt yapı reformlarının hayata geçirildiğini anlatan Eker, tarım havzalarının belirlendiğini, arazi toplulaştırmasının hızlandırıldığını ifade etti.
Tüm tarım parsellerini uydu teknolojilerini kullanarak belirleyerek kayıt altına aldıklarını bildiren Eker, tarımsal envanteri anlık olarak tespit eden bir sistem kurduklarını, bu sayede elde edilen verilerin TÜİK ile gelecek yıl paylaşılacağını kaydetti.
Eker, tarım arazilerinin korunması için Arazi Kullanım Planları hazırladıklarını, bugüne kadar toplam 940 milyon lira sertifikalı tohum ve fide/fidan için desteği, 512 milyon liralık sertifikalı tohum kullanım desteği, 152 milyon lira sertifikalı tohum üretim ve 276 milyon lira sertifikalı fide/fidan kullanım desteği ödemesi yaptıklarını belirtti.
Bakan Eker, organik tarım ve iyi tarım uygulamalarına önem verdiklerini, Tarımsal Kuraklık Yönetimi Koordinasyon Kurulunun oluşturulduğunu ve 2013-2017 Tarımsal Kuraklıkla Mücadele Stratejisi ve Eylem Planının hazırlandığını, il kriz merkezlerinin oluşturulduğunu ve dünyanın üçüncü "Kuraklık Test Merkezi"nin Konya'da açıldığını anlattı.
Bakanlığının 52 yeni destek ödemesine başladığını bildiren Eker, tarımsal desteklerin 2002'de 1,8 milyar liradan 2014 yılında 9,7 milyar liraya ulaştığını, 2003-2014 döneminde 70 milyar lira karşılıksız nakdi hibe destek verdiklerini bildirdi.
Tarım sektöründeki kredi geri dönüş oranlarına ilişkin bilgi veren Eker, geri dönüş oranları 2002 yılında Ziraat Bankasında yüzde 38, Tarım Kredi Kooperatiflerinde yüzde 71 iken, 2013 yılında Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatifleri?nde yüzde 98'e ulaştığını kaydetti.
Su ürünlerinin 2003 yılında ilk defa destekleme kapsamına alındığını, bugüne kadar toplam 1 milyar lira ödeme yapıldığını, su ürünleri yetiştiricilik üretiminin 2002 yılında 61 bin tondan 2013 yılında 233 bin tona çıktığını belirten Eker, su ürünleri ihracatının 97 milyon dolardan 568 milyon dolara yükseldiğini söyledi. Eker, "Su ürünleri yetiştiricilik üretiminde AB'de 2. sıraya yükseldik. Alabalık üretiminde AB'de 1. sıraya yükseldik" diye konuştu.
Eker, 2006 yılında başlayan yüzde 50 hibe destekleriyle 5 bin 450 yeni tarımsal sanayi tesisine 1,1 milyar hibe verdiklerini, IPARD hibe desteklerinin ise 2011-2014 yılları arasında 800 milyon avro AB hibesi olmak üzere ulusal katkıyla birlikte 1,1 milyar avro desteğine ulaştığını bildirdi.
Bakanlığının 2003-2014 döneminde AR-GE için toplam 977 milyon lira kaynak sağladığını, son 10 yılda 12 ileri araştırma, teknoloji ve eğitim merkezi açıldığını belirten Eker, bitkisel ve hayvansal araştırma ve üretime yönelik 13 merkezin kuruluş çalışmalarının devam ettiğini, Türkiye Milli Botanik Bahçesinin gelecek yıl baharda, dünyanın en büyük Geofit Bahçesinin ise gelecek ay hizmete açılacağını söyledi.
Gıda ürünlerinde taklit veya tağşiş yapan firmaların kamuoyuna duyurulduğunu anımsatan Eker, 2012 yılından bugüne kadar toplam 233 firmanın, 445 farklı parti ürünün kamuoyuna duyurusunun yapıldığını, 358 parti ürün taklit-tağşiş kapsamında, 87 parti ürün ise içerisinde bulunmaması gereken ilaç etken maddesi veya boyar madde bulunduğu için açıklandığını belirtti.
Ekmekteki kepek oranının artırıldığını, tuz oranının azaltıldığını anlatan Eker, katkı maddelerine yönelik düzenleme yaptıklarını, tuz kullanımını azaltıcı tedbirler uyguladıklarını, tuz etiketlerinde "Tuzu azaltın, Sağlığınızı koruyun" ifadesinin zorunlu hale getirildiğini söyledi.
Eker, 2002-2013 döneminde tarımsal ihracatın Uluslararası Standart Ticaret Sınıflamasına göre yüzde 338 artışla 4 milyar dolardan 17,7 milyar dolara yükseldiğini, Harmonize Sisteme göre yüzde 352 arttığını bildirdi.
Bu yıl martta ilk kez gebe Saanen keçisi ihracatının başladığını anımsatan Eker, geçen yıl buğday, mısır, çeltik, ayçiçeğinde Cumhuriyet tarihinin üretim rekorlarının kırıldığını söyledi. IPARD desteklerinin 42 ilde verildiğini, diğer illerin de bu projeyi talep ettiklerini belirten Eker, bu kapsamda hayata geçirecekleri projeyle 39 ilde de benzer destekleri Türkiye'nin kendi bütçesinden sunacaklarını kaydetti.
Bakanlığının gelecek yılki faaliyetlerine ilişkin bilgi veren Bakan Eker, 2015 yılında tarıma 10 milyar lira destek vereceklerini bildirdi. Tarım Ürünleri İzleme Komitesinin oluşturulduğunu belirten Eker, "Üretici fiyatları ile tüketici fiyatları arasında bir makas var. Enflasyonun müsebbibi üretici değil. Bakanlıkların müsteşarlarının katıldığı bir komite oluşturuldu. Bunlar bunu izleyecek. Zincirin kısaltılması, aracıların daha az, üreticinin çok kazanması için çalışılacak" diye konuştu.
Peynirlerde çeşidine göre tuz oranının yüzde 12-40 arasında azaltılacağını, ambalajlı ürünlerin etiketlerinde kalori, protein ve yağ gibi besleyici değerlere ait bilgilerin zorunlu hale getirileceğini ifade eden Eker, gelecek yıl hayata geçirilecek çalışmaları şöyle sıraladı:
"Verimli ovalar korunacak. Tohumculukta uluslararası pazarlardaki etkinliğimizi artıracağız. Özellikle aspir bitkisinin yaygınlaştırılması ve nadas alanlarının kullanılmasını önemsiyoruz. Dünya?nın 3. Zeytin Koleksiyon Bahçesini 2015 yılında İzmir?de açıyoruz. Dünyanın en büyük Geofit bahçesini Yalova?da açıyoruz. Çiğ sütte gerek bakteri gerek hücre sayıları, bunun AB standartlarına ulaştırılmasına yönelik çalışmalar yapılacak. Çiğ sütün sözleşmeli usulde alım satımına ilişkin yönetmelik yayımlanıp buradan özellikle çiğ süt alım ve satımının yapılması sağlanacak. Çünkü gerek üretici gerek sanayici gerekse tüketici açısından önemli faydalar sağlıyor. Küçükbaş hayvanın kırmızı et içindeki oranı yüzde 12,5'den yüzde 25'e çıkarılacak."
Melezleme çalışmalarıyla 3 yerli etçi koyun ırkının (Hasmer, Hasak, Bandırma) geliştirildiğini ve tescil edildiğini bildiren Eker, koyun ve keçilerin elektronik kimliklendirilmesi projesinin, yurt dışından etçi damızlık saf tavuk hatlarının getirilerek ıslah edilmesi çalışmalarının da gelecek yıl başlayacağını söyledi.
Arazi toplulaştırmasına gelecek yıl 1 milyon hektar alanın ekleneceğini, böylece toplamda 5,5 milyon hektarın toplulaştırılmış olacağını bildiren Eker, gelecek yıl ayrıca 100 bin hektar nadas alanının aspir ve kanola ekilerek üretime kazandırılacağını, 80 bin hektar alanda mera ıslahının tamamlanacağını, jeotermal seracılık yapılan alanın 5 bin dekara, sertifikalı tohumluk üretiminin ise 800 bin tona çıkarılacağını kaydetti.
Eker, organik tarım alanının toplam tarım alanı içindeki oranının 2015 yılında yüzde 1,95'ten yüzde 2,5'e, "İyi Tarım" uygulama alanının ise yüzde 20 artırılacağını belirterek, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Zirai Mücadelede Entegre mücadele alanı yüzde 20 artırılacak. Tarım sigortaları yaygınlaştırılacak. Verimliliğe dayalı desteklere devam edilecek. Besilik materyali üretim projesi geliştirilecek. Koyun ve keçi yetiştiriciliğine yönelik teşvikler artarak devam edecek. Hayvan hastalıklarından ari işletmeler ve bölgeler genişletilecek. Sürü Yöneticisi İstihdamı Projesine devam edilecek. Su Ürünleri Kanun tasarısının yasalaşmasına yönelik çalışmalar yürütülecek. Balıkçı Gemilerini İzleme Sistemi tamamlanacak ve geliştirilecek. Su ürünlerinde yeni türlerin üretime kazandırılmasına yönelik çalışmalar yapılacak. Tarımsal ürünlerde piyasa düzenleme mekanizmaları etkinleştirilecek. Kırsal Kalkınma destekleri ile toplamda 6 bin tesise ve 60 bin istihdama ulaşılacak. Tarımsal üretici örgütlerini yeniden yapılandıracak düzenlemeler hayata geçirilecek."
Eker, gelecek yıl ayrıca 2016 yılında Antalya'da Botanik Expo için gerekli çalışmaların tamamlanacağını, yapımı devam eden 120 bin ton kapasiteli hububat silolarının hizmete açılacağını, 140 bin ton kapasiteli yeni siloların yapımına başlanacağını da dile getirdi.
Bakanlığının 2015 yılı bütçesinin toplam 14 milyar 698 milyon 518 bin lira olarak planlandığını bildiren Eker, bütçesinin geçen yıla göre artış oranının yüzde 3,3 olduğunu da sözlerine ekledi.
CHP Mersin Milletvekili Vahap Seçer, bütçe üzerine yaptığı konuşmada, hükümetin her alanda eylem planları hazırladığını, ancak bu planlardaki rakamları sürekli revize ettiğini söyledi.
Tarımdaki durumu değerlendirebilmek için çiftçinini reel durumuna bakılması gerektiğini vurgulayan Seçer, "Sunulduğu gibi Türkiye Avrupa'nın tarımda birinci sırada üretim yapan, ihracat yapan ülkesi değildir" dedi.
Tarım sektörünün başlıca girdileri olan mazot ve gübre fiyatlarında ciddi artışlar yaşandığını, buna karşın üreticinin kazancının giderek azaldığını da söyleyen Seçer, "Siz iş başına geldiğinizde yaklaşık 1 litre mazotla 3 kilo buğday alıyormuş çiftçi. Şimdi yaklaşık 6 kilogram buğdayla 1 litre mazot alabiliyor. Herşey bir tarafa, bu çok önemli" değerlendirmesinde bulundu.
Seçer, Soma maden kazasında hayatını kaybedenlerin yakınlarına verilmek üzere yapılacak konutların alanına ilişkin yasal bir düzenleme yapıldığını hatırlatarak, şunları kaydetti:
"Soma'da meydana gelen o elim kazada vefat edenlerin ailesine yapılacak toplu konutla ilgili bir istisna, konutların yapılacağı alan mera alanı da olsa tahsis edilebileceği yönünde bir düzenleme getirildi. Tarım Bakanlığı takdire bıraktı bunu. Hangi hal ve şart olursa olsun Türkiye tarımını, hayvancılığını, meralarını bitkisini, çiftçisini korumak Tarım Bakanlığının görevidir. Hiçbir Tarım Bakanlığı bürokratı bu şekilde cevap veremez."
Seçer, Bakanlığın hangi gerekçe ile olursa olsun meralarda binalaşmaya karşı olması gerektiğini de belirtti.
CHP İstanbul Milletvekili Aydın Ayaydın da konuşmasında, Türkiye'nin acil ihtiyaçlarının başında tarım arazilerin toplulaştırmak ve bu toprakların miras yoluyla bölünmesini engellemek olması gerektiğine işaret etti.
HDP Hakkari Milletvekili Adil Zozani ise mazot fiyatlarının yüksekliğinin çiftçiye zor durumda bıraktığını söyledi. Zozani, "Siz bakan değil, Diyarbakır'da bir çiftçi olsanız, traktörünüz varsa, bir tarafta 4,25 liralık mazot var, öbür tarafta 2,2 liralık mazot var, iddia ediyorum, siz de kaçak mıdır, değil midir bakmazsınız, gider öbürünü, ucuz olanı alırsınız. O yüzden biz dedik ki çiftçiye bu konuda katkımız olsun diyorsanız çiftçinin kullandığı mazotta iyileştirme yapın vergi yükünden arındırın" diye konuştu.
CHP Denizli Milletvekili Adnan Keskin de AK Parti iktidarı döneminde girdi fiyatlarının yüzde 400 arttığını, ancak ürün fiyatlarının ise yerinde saymaya devam ettiğini söyledi. Keskin, "Çiftçimiz 6,5 kat İstanbul büyüklüğündeki, 33 milyon dönüm araziyi ekemez hale gelmiştir. Çiftçilerin idam fermanlarını hazırlayıp, infaz urganını boyunlarına geçirdiğiniz için sizleri Tanrı'ya emanet ediyorum" dedi.
CHP İzmir Milletvekili Musa Çam ise konuşmasında Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nın yapımına değinerek, "Kaçak saray tarım toprağı üzerine yapılmıştır. Kaçak sarayın maliyeti ile birlikte tarım arazisi üzerine yapılması da tartışılmalı. Ama bu yoğun gündemde mümkün olamıyor ne yazık ki. Sayın Bakan size hiç sorulmadı mı?" ifadelerini kullandı.
CHP Ankara Milletvekili Gökhan Günaydın bütçe üzerine yaptığı konuşmada, hükümetin tarım politikalarını eleştirerek, bu politikaları bir başarı gibi gösterebilmenin kabul edilebilir olmadığını savundu.
Tarım ve hayvancılık alanında çeşitli verileri de aktaran Günaydın, Çin'in reddettiği GDO'lu ürünlerin Türkiye'ye kolaylıkla girdiğini ileri sürdü. Günaydın, GDO'lu ürünlerdeki yasaklı genleri tespit edecek yeterli olanaklara sahip laboratuvarların da olmadığını savundu.
HDP Şırnak Milletvekili Hasip Kaplan da balıkçılık ve su ürünlerine ilişkin işlerin daha önce Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı'nca yürütüldüğünü daha sonra Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı bünyesinde Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü'nün kurulduğunu hatırlattı. Türkiye'nin üç tarafının denizlerle çevrili olduğunu belirten Kaplan, "Hala AB'nin balıkçılık faslı olan 13 nolu faslından çakıyoruz. Yazmışsınız, 'siyasi'. Balığın neresi siyasi bana anlatır mısınız?" dedi.
Bakanlık bürokratlarının balıkların türlerini bile tanımadığını ileri süren Kaplan'ın, "Yan yana koyalım, bir soralım bu hangi balıktır diye, ayıramazlar. Onun için kutluyorum Genel Müdür'ü, eğitimlere başlamış, balıkları, denizleri tanıtıyor" şeklindeki sözleri gülüşmelere neden oldu.
Kaplan'ın konuşmasının sonunda, "Söyleyeceğim içimde kalmasın; domuzlar Bebek'te sahile, boğaza inmiş. Vallahi Kasımpaşa'ya ulaşırsa sizin akıbetinizi bilmem. Ya domuz eylem planı hemen çıkarın..." şeklindeki sözlerini de milletvekilleri gülerek karşıladı.
Kaplan sözlerini bazı şairlerin eserlerindeki zeytin ağaçlarından bahsedilen dizeleri okuyarak tamamladı.
MHP Antalya Milletvekili Mehmet Günal, tarım alanındaki istihdam sıkıntılarına değindi.
CHP Bursa Milletvekili İlhan Demiröz de konuşmasında atama bekleyen ziraat ve gıda mühendisleri ile veterinerlerin durumuna değinerek, bu kesimlerin Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı'ndan iyi haberler beklediğini söyledi.
Demiröz, komisyon aşamasında olan zeytincilikle ilgili yasal düzenlemenin yakın zamanda gündeme geleceğini de hatırlatarak "Zeytincilik yasasıyla ilgili Sayın Bakanın bize destek çıkmasını istiyorum" dedi.
AK Parti Gaziantep Milletvekili Nejat Koçer ise Gaziantep'in tarım ve hayvancılık alanındaki başarılı projelerin olumlu sonuçlarının en iyi görüldüğü kentlerden biri olduğunu belirtti. Tarım, hayvancılık ve sanayi atılımlarının koordineli şekilde yürütüldüğünü ifade eden Koçer, bunun için bakanlık mensuplarına ve katkıda bulunanlara teşekkür etti.
CHP Ankara Milletvekili İzzet Çetin de konuşmasında tarım ve hayvancılık sektöründeki kişilerin Türkiye'nen en yoksul kesimlerinden birini oluşturduğunu, ekonomik sıkıntılar nedeniyle banka borçları ve ipotekler altında ezildiklerini kaydetti. "Bu kesim borçlu, bu kesim örgütsüz" diyen Çetin, istihdamın da büyük ölçüde kayıtdışı olduğuna işaret etti.
Çetin, tarım arazilerinin korunmasının önemine de değinerek, "Bir yerden bir yere giderken verimli tarım arazileri üzerindeki yapılardan rahatsızlık duyuyorum. Bakanlığınız bu konuda yasal yetkilerini kullanmaktan kaçınıyor mu? Neden en verimli tarım arazilerine binalar yapılır da siz sessiz kalırsınız?" diye sordu.
AK Parti Manisa Milletvekili Uğur Aydemir konuşmasında Soma'nın Yırca Köyü'nde termik santral yapımı için zeytin ağaçlarının kesilmesine değindi. Aydemir, "Yırca Köyü'nde 5 bin tane zeytinağacı kesildi. Ama o zeytin ağacının altında maden varsa o madeni orada mı bırakacağız? Bu ülke bizim hep birlikte kalkınıyoruz. Zeytin kanununu çıkaralım yerin altında değerli maden varsa, 5 bin tane ağacın yerine 15 bin tane ağaç dikme şartı getirip, o madeni de çıkaralım"
Muhalefet partisi milletvekillerinin Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nın maliyetinden bahsederek bunu tarıma harcanan paralarla kıyasladıklarını belirten Aydemir, "Bu muhabbeti artık bitirmek lazım. Bizler 2002 yılına kadar iktidar olmadık, hiç Çankaya Köşkü muhabbeti yaptık mı? Bu, hepimizin sarayı" ifadelerini kullandı.
Toplantıda milletvekillerinin konuşmalarının ardından soruları yanıtlayan Eker, Türkiye'de zeytin yetiştiriciliğine sağlanan destekler ve Soma'da kurulması planlanan termik santral alanında kesilen zeytin ağaçlarına ilişkin bir soruyu yanıtladı.
Eker, 2002 yılında Türkiye'de toplam zeytinlik alanın 600 bin hektar, zeytin ağacı sayısının da 99 milyon olduğunu belirterek, 2006 yılından itibaren sertifikalı fidan ile zeytin ağacından oluşan bahçe tesis edenlere destek uygulamasına başladıklarını anlattı.
Zeytinlik alan miktarının 2013-2014 yıllarında 825 bin 827 hektar olduğunu, 2014-2015 için yapılan hesaplamalara göre 831 bin hektar alan olarak belirlediklerini kaydeden Eker, ağaç sayısının 99 milyondan 169 milyon 200 bine çıktığını ifade etti.
Eker, zeytinciliğin desteklenmesi amacıyla 1998-2013 yılları arasında 259 milyon 500 bin lira prim ödendiğine dikkati çekti.
Soma'da kurulması planlanan termik santral alanında kesilen zeytin ağaçlarına ilişkin konuyu haber aldıklarında 81 bin 958 lira ceza kestiklerini belirten Eker, "Firma buna itiraz etmiş, daha sonraki bir tarihte kesilen 4 bin 700 ağaç için de 429 bin 439 lira ceza kestik. Kesilen zeytin ağaçlarıyla ilgili Bakanlığımızın oradaki ilçe ve il müdürlüğünün teknik elemanları firmaya toplamda 511 bin liranın üzerinde ceza kesti. İlgili firma yasal hakkını kullanarak cezalara itiraz etti" diye konuştu.
Bakan Eker, istihdam ettikleri mühendis ve veteriner hekimlerin sayılarına ilişkin bir sorusu ve daha fazla istihdam kadrosu açılmasına ilişkin yorumları üzerine de 2002 yılında bakanlıkta istihdam edilen toplam ziraat mühendisi sayısının 6 bin 856 olduğunu, 2003-2013 döneminde aldıkları 11 bin 307 ziraat mühendisi aldıklarını söyledi.
Söz konusu dönemde 7 bin 84 veteriner hekimi işe aldıklarını belirten Eker, toplamda 25 bin 709 mühendis ve veteriner hekim aldıklarını dile getirdi.
Bununla birlikte Bakanlığa bağlı kuruluşlara da 10 bin 982 personel aldıklarını belirten Eker, başlattıkları proje ile serbest piyasada çalışan ziraat mühendisi ve veteriner hekimlerin özel sektörde istihdamını kolaylaştırmak için sertifikalı tarım danışmanı olarak 12 bin, özel gıda işletmelerinde 20 bin ve su ürünleri ile ilgili işletmelerde 2 bin 600 olmak üzere 34 bin 600 kişiye de özel sektöre getirilen zorunluklarla iş imkanı sağlandığını kaydetti.
Eker, üniversitelerin çeşitli bölümlerinde okuyan vatandaşların tamamını bakanlık bünyesinde istihdam etme imkanlarının olmadığını, üzerlerinde durdukları konunun, Türkiye'de yatırım ortamının ve özel sektörün geliştirilmesi ile birlikte insanların özel sektörde istihdamının yolunu açmak olduğunu söyledi.
GAP projesine ilişkin bir soruyu da yanıtlayan Eker, bu projenin başka bakanlıkların sorumluluğunda olduğunu hatırlatarak, ürün deseninin oluşturulması, kırsal kalkınma yatırımlarının desteklenmesi ve hayvancılık tesisleri ile ilgili yaptıkları faaliyetler olduğunu, GAP bölgesindeki illerde tarım ve hayvancılığın geliştirilmesi ile ilgili çalışmalar gerçekleştirdiklerini söyledi.
Eker, GAP kapsamında vahşi sulama sebebiyle taban sularının yükselmesi sonucu verimsizleşen 55 bin hektar arazinin tekrar tarıma kazandırılmasına ilişkin bir proje başlattıklarını, şu an itibariyle bu 55 bin hektar alandaki altyapı çalışmalarının tamamlandığını, 10 bin hektar alanda daha çalışma yaptıklarını anlattı.
Su ürünleri ile ilgili sorulara da yanıt veren Eker, denizlerde balık türlerinin korunması ve sayılarının artırılması amacıyla bir çok önlem aldıklarını hatırlattı.
**** HABERİN DEVAMINI "İLGİLİ DOKUMANLAR" BÖLÜMÜNDE BULABİLİRSİNİZ.****
