2018-03-06 - 16:29
Anayasa Komisyonu, Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapan Kanun Teklifi'nin bugünkü görüşmelerinde 10,11,12,13,14,15,16,17 ve 18. maddeleri kabul etti.
Seçim ittifakına ilişkin kanun teklifinin, sayım döküm cetveli, zarfların açılması, oyların sayımı ve dökümünde değişiklik yapan, ittifak için "evet" mührünün hangi koşullarda geçerli olduğunu düzenleyen madde, Anayasa Komisyonunda kabul edildi.
Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapan Kanun Teklifi'nin 10. maddesi üzerinde görüşmeler tamamlanarak, kabul edildi.
AK Parti ve MHP'nin, siyasi partilerin seçim ittifakına ilişkin düzenlemeyi de içeren ortak kanun teklifinin 10. maddesi üzerinde söz alan CHP Genel Başkan Yardımcısı Muharrem Erkek, bu maddeye, "ittifak maddesi" de denilebileceğini söyledi.
Erkek, seçimlerde ittifakların yapılabileceğini ifade ederek, seçimlerin temel amacının, temsilde adaletle birlikte yönetimde istikrarı, seçim sonucunda sağlıklı, güçlü, iyi hizmet edecek hükümetin çıkmasını sağlamak olduğunu söyledi.
Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminde, hükümetin parlamento dışında oluşacağına dikkati çeken Erkek, "Yönetimde istikrar diye bir sorun yok. O yüzden niçin temsilde adaletten korkuyoruz, demokrasimize böyle bir teklifle ağır darbe vuruyoruz? İttifak yapılabilir ama önce yüzde 10 barajının kaldırılması lazım. Avrupa örneklerinin tamamında hükümetler, meclisin içinden çıkıyor. Avrupa'da tercihli oy kullanmak mümkün ya da ittifaka giren partiler tek listeyle katılıyor. " dedi.
Erkek, ittifak görünümlü bir koalisyonla karşı karşıya olduklarını, bakanlıkların, milletvekillerinin teklif edildiğini savunarak, Türkiye'de 1995 ve 2001'de en köklü anayasa değişiklikleri yapıldığını, ikisinde de koalisyon hükümetleri bulunduğunu, suistimalcı anayasa değişikliklerinin ise güçlü, tek parti dönemlerinde geldiğini öne sürdü.
AK Parti ile CHP'nin baraj sorunu olmayan iki parti olduğunu ifade eden Erkek, iktidarın barajı kaldırmak yerine 12 Eylül darbe hukukun getirdiği, demokrasi ayıbı barajı Cumhurbaşkanlığı seçiminde şantaj olarak kullandığını, "yüzde 50 artı 1 almamı sağla ben de sizi Meclise taşıyayım." denildiğini belirtti.
Teklifin 10. maddesinin temsilde adaleti zedelediğini, anayasaya aykırı olduğunu öne süren Erkek, yönetimde istikrar, temsilde adalet ilkeleriyle bağdaşmayan bir düzenlemeyle karşı karşıya olduklarını söyledi. Erkek, "Seçimlerde ittifaklar olabilir ama temelinde adalet olmak şartıyla. Seçmenin, milletin iradesine saygınız varsa bu iradenin en yüksek oranda Meclise yansıması için barajı kaldırabilirsiniz. OHAL'i, barajı kaldıralım ittifaklar yapalım, temsilde adaleti sağlayalım." diye konuştu.
AK Parti İstanbul Milletvekili Markar Eseyan, ittifakın koalisyon ile aynı şey olmadığını dile getirerek, burada koalisyon değil ittifak söz konusu olduğunu belirtti. Eseyan, seçmenin bu ittifaka, önceden haberdar olarak 2019 seçimlerinde oy vereceğini vurguladı.
HDP Mardin Milletvekili Erol Dora, oy pusulalarının biçiminin ve oy kullanma şeklinin kurulacak ittifak lehine olduğunu ifade etti. Dora, seçimlere katılan partilerin aldıkları oyların, ayrı ayrı sayım döküm cetveline eklenmesi, tutanakların ilçe seçim kurulunda birleştirilip ittifakın toplam oylarının, il veya ilçe seçim kurullarında il bazlı tutanak birleştirilmesinde hesaplanması gerektiğinin altını çizdi.
CHP Çorum Milletvekili Tufan Köse, "Koalisyon, seçimden sonra, ittifaklar önceden yapılır." değerlendirmelerine işaret ederek, koalisyonların parlamenter sistemin yönetme biçimi olduğunu, ahlaki yönünün ittifaklardan daha güçlü olduğunu belirtti.
MHP ve AK Parti'nin, seçimlere 2 yıla yakın bir zaman varken bir ittifak pazarlığı yaptığını öne süren Köse, "Sadece seçimde cumhurbaşkanını seçtirmek, MHP'nin yaşadığı düşünülen baraj sorununu aşmak için seçimlerden sonrası için pazarlık yapılıyorsa örneğin MHP'nin belirleyeceği kimselere bakanlık, bakan yardımcılığı verilecekse bunu adı koalisyondur. Böyle bir şey varsa bu kirli pazarlık, kirli koalisyondur. Teklifle, ucube, dünyada bir örneği olmayan bir ittifak önerisi geliyor." ifadesini kullandı.
CHP Kocaeli Milletvekili Fatma Kaplan Hürriyet, düzenlemenin, kanun yoluyla oy devşirme, oy hırsızlığı, siyasi yankesicilik olduğunu iddia ederek, "Kirli bir ittifak olarak, garabet ittifak olarak karşımıza çıkıyor. İktidar partisi sandıkla geldi, demokrasini bütün nimetlerinden yararlandı ama şimdi sandıkla gitmek istemiyor, saltanatını ittifak denilen sistemle sürdürmek istiyor. İttifak kuran partiler için söylüyorum; tek kale maç oynamak istiyorsunuz. Bunun için her türlü yol, yöntem, ince ayrıntı hesaplanmış, ek avantajlar getirilmiş düzenlemeler bulunuyor." dedi.
CHP Denizli Milletvekili Kazım Arslan, teklifin, şaibeli seçim sonuçlarını ayyuka çıkaracak, bazı partileri kurtarma amacına yönelik tartışmaların artacağı bir düzenleme olacağını öne sürdü. Arslan, bu ittifakın korkaklığın göstergesi olarak ortaya çıktığını, teklifin zırhlı partileri yarıştırmayacağını, sandığı göstermelik hale dönüştüreceğini, iktidara daha fazla iktidarda kalma yolunu açacağını söyledi.
Arslan, seçimde adaletin, temsilde adaletle başlayacağını, bu düzenlemenin ise temsilde adaleti ortadan kaldırdığını iddia etti.
CHP İstanbul Milletvekili Mehmet Bekaroğlu, sandıkları bekleyeceklerini aktararak, "Bu düzenlemelere rağmen bir tek hile yapamayacaksınız. Sandığa ne girdiyse o çıkacak. Eğer çıkmıyorsa ülkede kaosa neden olur." diye konuştu.
MHP Afyonkarahisar Milletvekili Mehmet Parsak, Bekaroğlu'na, "Teklifi getirenlerin buna neden olacağını mı söylüyorsunuz?" diye sordu. Bekaroğlu, "Bu yaptığınız düzenlemeler milletin aklında sandık güvenliği olmayacağı şüphesi uyandırırsa, ülkede kaos olur." karşılığını verdi.
"Koalisyonları bitirme sözü vermiştiniz, şimdiden bunu yapıyorsunuz." eleştirilerine yanıt veren Parsak, dünyada, Türkiye'de uzun yıllardır bunun olduğunu ancak yasal zemini olmadığı için kanunun arkası dolanarak, adeta millet kandırılarak fiilen uygulandığını belirtti.
"MHP'ye ne oldu, 1,5 yılda ne değişti?" şeklinde sorular da geldiğini ifade eden Parsak, 1,5 yıl önce 15 Temmuz hain darbe girişiminin yaşandığını anımsattı. Parsak, CHP'nin 20 Temmuz'a "darbe" dediğine işaret ederek, "20 Temmuz'a darbe dediyseniz 7 Ağustosta Yenikapı'da ne işiniz var?" sorusunu yöneltti.
Parsak, partisinin temel ilkesi olarak "Önce ülkem ve milletim sonra partim ve ben" anlayışı gereği ülkenin, milletin, devletin beka mücadelesi verdiği dönemde sorumlu, ilkeli siyaset yürüttüklerini anlattı.
Afrin'de Ankara'nın, Trakya'nın, Afyonkarahisar'ın güvenliği mücadelesi verildiğini vurgulayan Parsak, "Tankın üzerindeki askere istikamet neresi denildiğinde 'Kızıl elmaya' diyorsa, başkaları için anlam ifade etmeyebilir. MHP olarak bizim için büyük anlamlar ifade ediyor. Bizim duruşumuzu sadece ve ancak Türk milleti, Türk milletinin menfaatleri, beklentileri tayin eder. Sonra yarın milletin huzuruna çıkarız, cumhur ittifakıyla çıkarız başka ittifaklar var gizli, arkası dolanarak...Bunlar aleniyet kazanacak mı millet benimseyecek mi görülecek." değerlendirmesinde bulundu.
Parsak, seyirci kalmak yerine inisiyatif almayı, kenarda durmak yerine masada bulunmayı tercih ettiklerini, Türk milletinin, devletin menfaatlerini önceleyerek siyasetlerini yürüttüklerini belirtti. Parsak, muhalefetin bir tane yapıcı, katkı veren önerisinin olmadığını söyledi.
Parsak, MHP'nin ferasetli liderinin, "baraj tartışılsın" dediğinde hiç kimsenin tartışmaya yanaşmadığını, "MHP'nin baraj endişesi var" eleştirileri yapıldığını anımsattı. Parsak, daha sonra bu teklifi getirdiklerinde CHP'den barajın sıfıra düşürülmesi önerisi geldiğine dikkati çekerek, şunları kaydetti:
"Barajın düşmesi yönünde düzenleme getirseydik aynı dillerden 'MHP baraj kaygısı duyduğu için barajın düşürülmesini istedi', 'Şu kirli ittifakla, bu kirli pazarlıkla...' gibi lafları duyacaktık. Genel Başkanımızı iyi dinleyin, 3 ay, 3 hafta, 3 gün, 3 yıl önce söylediğinin tamamında haklı çıktığı çok güzel öğütleri var. Sayın Genel Başkanımızın söyleyip de 3 gün, 3 ay, 3 yıl sonra haksız çıktığı bir durum yok. Biz 16 Nisan'da rejim değiştirmedik, rejimimiz Cumhuriyettir. Bundan sonraki ülkemizin hükümet etme sistemi cumhurbaşkanlığı hükümet sistemidir, başkanlık sistemi değildir, bize özgüdür."
Konuşmaların ardından 10. madde kabul edildi.
Sayım döküm cetvelinde siyasi parti ve bağımsız adaylara ayrılan sütunlardan sonra ittifakın ortak oyları için sütun ayrılacak.
Aynı zarf içinde birden fazla oy kullanılan seçimlerde, zarfın içinden çıkan oy pusulaları okunmadan önce, seçim türüne göre ters çevrilerek tasnif edilip masanın üzerine konulacak.
Birlikte yapılan Cumhurbaşkanı ve milletvekili seçimlerinde, önce Cumhurbaşkanı seçimine ait oy pusulalarının sayım ve dökümü yapılacak.
Mahalli idare organları seçimlerinde sayım ve döküme ilişkin sıralamada bir değişiklik yapılmadan, bu oy pusulalarının sayım ve dökümünden sonra il genel meclisi üyeliği ve muhtarlık seçimlerine ait oy pusulalarının sayım ve dökümü gerçekleştirilecek.
İttifak alanı içeresinde, "Evet" mührünün; bir siyasi partiye ayrılan alana; hem bir siyasi partiye ayrılan alana hem de ittifak unvanı bölümüne; ittifak unvanı bölümüne taşacak şekilde bir siyasi partiye ayrılan alana basılması halinde oy pusulaları geçerli sayılacak. Sayım döküm cetvelinde o partinin cetveldeki sütununa işaretlenecek.
Yalnız ittifak alanı içerisine "Evet" mührü basılması halinde de bu oy pusulaları da geçerli kabul edilecek ve sayım döküm cetvelinde ittifakın ortak oyları sütununa rakamlar birden başlamak üzere, sırasına göre çizilmek suretiyle ayrı ayrı işaretlenecek.
AK Parti ve MHP'nin, siyasi partilerin seçim ittifakına ilişkin düzenlemeyi de içeren ortak kanun teklifinin 4 maddesi daha kabul edildi.
AK Parti Çankırı Milletvekili Muhammet Emin Akbaşoğlu,16 Nisan'da da daha önce de şaibeye karışan hiçbir seçimin söz konusu olmadığını bildirdi.
CHP İstanbul Milletvekili Didem Engin'in söz talep etmesi üzerine komisyonu yöneten Başkanvekili, AK Parti Aydın Milletvekili Abdurrahman Öz, belediye otobüsünün bile burada beklenildiğinden daha fazla beklenildiğini söyledi.
"Bu yakıştırma size yakışır." diyen Engin'e, Öz, kendisinin belediye otobüsüne bindiği karşılığını verdi. Engin, komisyonda müzakerede bulunduklarını, kendisinin de o müzakerenin parçası olduğunu ifade etti.
Engin, Türkiye'de milyonlarca vatandaşın seçim güvenliği konusunda ciddi endişeleri bulunduğunu, iktidarın görevinin seçim güvenliğini artıracak önlemleri almak olduğunu belirtti. Seçimleri şaibeli hale getirecek maddelerin tekliften çıkarılması gerektiğini ifade eden Engin, bu teklifin, AK Parti ve MHP'nin seçimlerde kendisine güvenmediğini gösterdiğini savundu.
CHP İstanbul Milletvekili Mehmet Bekaroğlu da komisyonun tüzüğe göre yönetilmesi gerektiğini, komisyonun kuralları olduğunu, konuşma haklarının bulunduğunu, bu yönetim şeklinin demokratik olmadığını öne sürdü.
MHP Afyonkarahisar Milletvekili Mehmet Parsak ise düzenlemelerinde eşitliğe, adalete aykırı bir durumun söz konusu olmadığını ifade ederek, "Cumhur ittifakında düzenleme böyle olacak, diğer ittifaklarda başka olacak derseniz bu eşitliğe aykırı olur, adaletsiz olur. Siyasi ittifak yapmanın avantajı kadar dezavantajı var. Bu bir norm, herkese uygulanacak." dedi.
Konuşmaların ardından teklifin 11, 12, 13 ve 14. maddeleri kabul edildi. Daha sonra teklifin seçim ittifakını düzenleyen 15. maddesinin görüşmelerine geçildi.
Buna göre yetkili seçim kurulları tarafından gönderilen, YSK filigranı bulunan ve sandık kurullarının ihmali sonucu arkası mühürlenmeyen oy pusulaları da geçerli sayılacak.
Sandık sonuç tutanağında, ittifakların her birinin aldığı ortak oyların sayısı ayrı ayrı gösterilecek.
Sandık sonuç tutanağının onaylı bir sureti, sandık kurulunca sandık çevresi içinde değil sandığın konulduğu bina veya yapıda herkesin görebileceği bir yere asılacak.
İlçe birleştirme tutanağında, ittifakların her birinin ortak oylarının sayısı, ittifak içindeki her bir partinin tek başına aldığı oy sayısı ile ittifakın ortak oylarından gelen payın ilave edilmesiyle elde edilen oy sayısı gösterilecek.
Teklifle, Siyasi Partiler Kanunu'nda, siyasi partilerin başka bir partiyi destekleme kararı alamayacağına yönelik hüküm kaldırılıyor.
Partilerin ittifak yaparak milletvekili seçimine katılmasına imkan tanıyan maddenin görüşmeleri, TBMM Anayasa Komisyonunda sürüyor.
Maddenin görüşmelerinde söz alan CHP Mersin Milletvekili Aytuğ Atıcı'nın teklife yönelik eleştirileri üzerine, AK Parti Yozgat Milletvekili Yusuf Başer, "Kellim kellim la yenfa." sözünü hatırlattı. Başer, Atıcı'dan ders dinlemeye gelmediklerini, önerisi varsa söyleyebileceğini ifade etti.
Atıcı, "Şecaat arz ederken sirkatinizi söylüyorsun." diye karşılık verdi.
AK Parti İstanbul Milletvekili Markar Eseyan'ın "Sizin çöp tenekeniz miyiz? Gelip konuşacaksınız, video çekimi yapacaksınız, kusacak kusacaksınız, gideceksiniz." sözleri üzerine ise Atıcı, "Siz kendinizi çöp tenekesi gibi hissediyorsanız diyecek bir şey yok." dedi.
AK Parti Bursa Milletvekili Zekeriya Birkan da komisyonda yaklaşık iki yıldır netameli konuları görüştüklerini, komisyon üyesi olmayan milletvekillerinin görüşlerinden de yararlanabileceklerini belirtti. Birkan, "Siz de gelin, ittifakla, maddeyle ilgili görüşlerinizi söyleyin. Ama özellikle çok uzun zamandır burada oturanları geriyorsunuz, doğru üslup değil. " diye konuştu.
CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel, "zurnanın zırt dediği yerin 15. madde olduğunu" ifade etti.
Seçim Kanunu yapılırken temsilde adalet ve yönetimde istikrarın gözetilmesinin istendiğine işaret eden Özel, anayasa değişikliği yapılıp yeni rejim uygulanmaya başlandığında, yönetimde istikrarın sağlanacağının söylendiğini anımsattı. Özel, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Bu sistem yönetimde istikrarı getirdi, o zaman da temsilde adaleti sağlamamak için hiçbir bahaneniz yoktur. Getirdiğiniz ittifak sistemi, 'muhalefet partisi olarak makbul davran, majestelerinin muhalefeti olarak ödüllendiril, Meclise gir', diğer muhalefet partisi iktidara aykırıysa ona 5,5 milyon oy da verilse, 'helal olsun' da denilse dışarıda kalacak. Bana göre makbulsen gel, öbürüne de aykırıysan git. 5,5 milyon oy alan partileri dışarı atıp, 500 bin oy alanı başınıza taç etmeyi kurgulamışsınız. Bunda marifet yok.
Bugün seçim olsa seçmen sayısı 85 bin, A partisi 30 bin, B partisi 25 bin, C partisi 14 bin, D partisi 12 bin oy almış olsun. 30 ve 25 bin oy alan partiler birer vekil çıkaracak. Baraj ittifakında aynı 85 bin oy, aynı partilere aynı şekilde dağıldığında 14 bin ile 12 bin toplamı 26 bin oy alıyor. Milletvekilliği 26 bin oy alan ittifaka geçiyor. Baraj ittifakı bir milletvekili alıyor. Milletvekilliği, 14 bin oy alan partiye düşüyor. 30 bin oy alan A partisi bir milletvekili alıyor ama 25 bin oy alan B partisinin milletvekili yok. Yediğiniz kul hakkı, gelmeyen milletvekilinin özlük hakkı değil. 25 bin seçmen 'Benim ilimi şu vekil, şu parti temsil etsin.' demiş. Buradaki mesele siyasi yankesicilik. C partisinin yaptığı siyasi yankesicilik, milli irade hırsızlığıdır. Biraz vicdanınız varsa, 8 parti bu yasaya göre seçime girecek. Bu partilerin görüşünü sormadınız, biz 8'i ile konuştuk. Yarın kamuoyuna ifade edeceğiz. 8 partiden seçim, hukuk işlerinden sorumlu kişileri, teşrif ederse genel başkan düzeyinde temsilcileri çağırıp 'Biz böyle birşey yapıyoruz ne diyorsunuz?' deme mükellefiyetiniz var. Bu yaptığınız iş torunlarınızın övüneceği değil reddedeceği birşey."
BBP partisini de ziyaret ettiklerini anımsatan Özel, BBP'nin "Ben de ittifakta olmak istiyorum, cumhur ittifakına destek vereceğim." dediğini anlattı. Özel, ittifakın herkese açık ancak BBP'ye açık olmadığını savunarak, "Birileri BBP ile kantara çıkmak istemiyor. Misafir misafiri, ev sahibi hiçbirini istemez. İttifak, müttefik, partner.... Dereyi geçinceye kadar. 5 yıl yetki alınsın..." dedi.
Seçimlere katılma yeterliliği taşıyan partilerin ittifak yaparak milletvekili seçimine katılmasına imkan tanıyan madde, TBMM Anayasa Komisyonunda kabul edildi.
Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'nin görüşmeleri devam ediyor.
Yapılan görüşmeler sonrasında teklifin, siyasi partilerin ittifak yaparak milletvekili seçimine katılmalarına imkan tanıyan 15. maddesi üzerinde AK Parti ve MHP ortak önerge verdi.
Önergeyle, "siyasi partilerin, ittifak yaparak seçime katılabilmesine imkan sağlayan hüküm" değiştirildi. Buna göre, seçimlere katılma yeterliliği taşıyan siyasi partiler, ittifak yaparak seçime katılabilecek. İttifak yapan partiler kendi aday listelerini verecek.
İttifak yaparak seçime katılma kararı alan partiler, seçimin başlangıcından itibaren en geç 7 gün içinde, genel başkanların imzalarını taşıyan ittifak protokolünü, YSK'ya teslim edecek.
Aday listelerinin teslim edilmesi için belirlenen tarihten 2 gün öncesine kadar, aynı usulle ittifak protokolünde değişiklik yapılabilecek. İttifak protokolünde; siyasi partilerce belirlenmesi halinde, ittifak unvanı ve kanunlara aykırı olmayan diğer hususlar yer alacak.
Partiler, aday listelerinin teslim edilmesi için belirlenen tarihten 3 gün öncesine kadar, YSK'ye bildirimde bulunmak suretiyle ittifaktan vazgeçebilecek. YSK, bu durumu, aynı ittifak içindeki diğer partilere derhal bildirecek. Vazgeçme halinde ittifak, diğer partiler arasında devam edecek. İttifaktan vazgeçmenin bildirilmesini takip eden gün saat 17.00'ye kadar, ittifak içindeki diğer partiler ittifak protokolünü değiştirebilecek veya ittifaktan vazgeçebilecek.
YSK, bu hükmün uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar ile seçim ittifakına ilişkin diğer hususları belirleyecek.
Teklifin görüşmelerinde söz alan AK Parti Ankara Milletvekili Murat Alparslan, teklifin, ittifak yapmak isteyen tüm partilere uygulanacak genel bir düzenleme olduğunu ifade etti.
Alparslan, demokrasi tecrübelerine ve seçim pratiklerine uygun şekilde ortaya çıkan teklifin, "kirli ittifak ve oy hırsızlığı" ithamlarıyla eleştirilmesini kabul etmediklerini söyledi. Alparslan, siyaset mühendisliğinden uzak, samimi bir yaklaşım sergilediklerini vurguladı.
CHP Bursa Milletvekili Nurhayat Altaca Kayışoğlu, teklifin, anayasa ve eşit oy ilkesine aykırı, ittifak değil iltihak teklifi olduğunu, seçmenin iradesini yok saydığını savundu.
AK Parti Şanlıurfa Milletvekili Kemalettin Yılmaztekin, muhalefetten, milletin menfaatine olacak şeylerde iktidara, teklif sahiplerine yol göstermesini beklerken, milletin iktidarını hedef alan tavırlarını gördüklerini belirtti. Yılmaztekin, siyasi partilerin ittifak yaparak seçimlere katılabileceğine dair müphem noktanın, seçilmelere katılma yeterliliğine sahip partilerin seçim ittifakı yapabileceği şeklinde, sarih olarak düzenlenmesi gerektiğini kaydetti.
MHP Ayfonkarahisar Milletvekili Mehmet Parsak, seçimlere katılma yeterliliğine sahip partiler diye bir başlangıcın, muhtemel tartışma, tereddütleri ortadan kaldırabileceğini ifade etti.
***HABERİN DEVAMINA İLGİLİ DOKÜMANLAR KISMINDAN ULAŞABİLİRSİNİZ***
Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapan Kanun Teklifi'nin 10. maddesi üzerinde görüşmeler tamamlanarak, kabul edildi.
AK Parti ve MHP'nin, siyasi partilerin seçim ittifakına ilişkin düzenlemeyi de içeren ortak kanun teklifinin 10. maddesi üzerinde söz alan CHP Genel Başkan Yardımcısı Muharrem Erkek, bu maddeye, "ittifak maddesi" de denilebileceğini söyledi.
Erkek, seçimlerde ittifakların yapılabileceğini ifade ederek, seçimlerin temel amacının, temsilde adaletle birlikte yönetimde istikrarı, seçim sonucunda sağlıklı, güçlü, iyi hizmet edecek hükümetin çıkmasını sağlamak olduğunu söyledi.
Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminde, hükümetin parlamento dışında oluşacağına dikkati çeken Erkek, "Yönetimde istikrar diye bir sorun yok. O yüzden niçin temsilde adaletten korkuyoruz, demokrasimize böyle bir teklifle ağır darbe vuruyoruz? İttifak yapılabilir ama önce yüzde 10 barajının kaldırılması lazım. Avrupa örneklerinin tamamında hükümetler, meclisin içinden çıkıyor. Avrupa'da tercihli oy kullanmak mümkün ya da ittifaka giren partiler tek listeyle katılıyor. " dedi.
Erkek, ittifak görünümlü bir koalisyonla karşı karşıya olduklarını, bakanlıkların, milletvekillerinin teklif edildiğini savunarak, Türkiye'de 1995 ve 2001'de en köklü anayasa değişiklikleri yapıldığını, ikisinde de koalisyon hükümetleri bulunduğunu, suistimalcı anayasa değişikliklerinin ise güçlü, tek parti dönemlerinde geldiğini öne sürdü.
AK Parti ile CHP'nin baraj sorunu olmayan iki parti olduğunu ifade eden Erkek, iktidarın barajı kaldırmak yerine 12 Eylül darbe hukukun getirdiği, demokrasi ayıbı barajı Cumhurbaşkanlığı seçiminde şantaj olarak kullandığını, "yüzde 50 artı 1 almamı sağla ben de sizi Meclise taşıyayım." denildiğini belirtti.
Teklifin 10. maddesinin temsilde adaleti zedelediğini, anayasaya aykırı olduğunu öne süren Erkek, yönetimde istikrar, temsilde adalet ilkeleriyle bağdaşmayan bir düzenlemeyle karşı karşıya olduklarını söyledi. Erkek, "Seçimlerde ittifaklar olabilir ama temelinde adalet olmak şartıyla. Seçmenin, milletin iradesine saygınız varsa bu iradenin en yüksek oranda Meclise yansıması için barajı kaldırabilirsiniz. OHAL'i, barajı kaldıralım ittifaklar yapalım, temsilde adaleti sağlayalım." diye konuştu.
AK Parti İstanbul Milletvekili Markar Eseyan, ittifakın koalisyon ile aynı şey olmadığını dile getirerek, burada koalisyon değil ittifak söz konusu olduğunu belirtti. Eseyan, seçmenin bu ittifaka, önceden haberdar olarak 2019 seçimlerinde oy vereceğini vurguladı.
HDP Mardin Milletvekili Erol Dora, oy pusulalarının biçiminin ve oy kullanma şeklinin kurulacak ittifak lehine olduğunu ifade etti. Dora, seçimlere katılan partilerin aldıkları oyların, ayrı ayrı sayım döküm cetveline eklenmesi, tutanakların ilçe seçim kurulunda birleştirilip ittifakın toplam oylarının, il veya ilçe seçim kurullarında il bazlı tutanak birleştirilmesinde hesaplanması gerektiğinin altını çizdi.
CHP Çorum Milletvekili Tufan Köse, "Koalisyon, seçimden sonra, ittifaklar önceden yapılır." değerlendirmelerine işaret ederek, koalisyonların parlamenter sistemin yönetme biçimi olduğunu, ahlaki yönünün ittifaklardan daha güçlü olduğunu belirtti.
MHP ve AK Parti'nin, seçimlere 2 yıla yakın bir zaman varken bir ittifak pazarlığı yaptığını öne süren Köse, "Sadece seçimde cumhurbaşkanını seçtirmek, MHP'nin yaşadığı düşünülen baraj sorununu aşmak için seçimlerden sonrası için pazarlık yapılıyorsa örneğin MHP'nin belirleyeceği kimselere bakanlık, bakan yardımcılığı verilecekse bunu adı koalisyondur. Böyle bir şey varsa bu kirli pazarlık, kirli koalisyondur. Teklifle, ucube, dünyada bir örneği olmayan bir ittifak önerisi geliyor." ifadesini kullandı.
CHP Kocaeli Milletvekili Fatma Kaplan Hürriyet, düzenlemenin, kanun yoluyla oy devşirme, oy hırsızlığı, siyasi yankesicilik olduğunu iddia ederek, "Kirli bir ittifak olarak, garabet ittifak olarak karşımıza çıkıyor. İktidar partisi sandıkla geldi, demokrasini bütün nimetlerinden yararlandı ama şimdi sandıkla gitmek istemiyor, saltanatını ittifak denilen sistemle sürdürmek istiyor. İttifak kuran partiler için söylüyorum; tek kale maç oynamak istiyorsunuz. Bunun için her türlü yol, yöntem, ince ayrıntı hesaplanmış, ek avantajlar getirilmiş düzenlemeler bulunuyor." dedi.
CHP Denizli Milletvekili Kazım Arslan, teklifin, şaibeli seçim sonuçlarını ayyuka çıkaracak, bazı partileri kurtarma amacına yönelik tartışmaların artacağı bir düzenleme olacağını öne sürdü. Arslan, bu ittifakın korkaklığın göstergesi olarak ortaya çıktığını, teklifin zırhlı partileri yarıştırmayacağını, sandığı göstermelik hale dönüştüreceğini, iktidara daha fazla iktidarda kalma yolunu açacağını söyledi.
Arslan, seçimde adaletin, temsilde adaletle başlayacağını, bu düzenlemenin ise temsilde adaleti ortadan kaldırdığını iddia etti.
CHP İstanbul Milletvekili Mehmet Bekaroğlu, sandıkları bekleyeceklerini aktararak, "Bu düzenlemelere rağmen bir tek hile yapamayacaksınız. Sandığa ne girdiyse o çıkacak. Eğer çıkmıyorsa ülkede kaosa neden olur." diye konuştu.
MHP Afyonkarahisar Milletvekili Mehmet Parsak, Bekaroğlu'na, "Teklifi getirenlerin buna neden olacağını mı söylüyorsunuz?" diye sordu. Bekaroğlu, "Bu yaptığınız düzenlemeler milletin aklında sandık güvenliği olmayacağı şüphesi uyandırırsa, ülkede kaos olur." karşılığını verdi.
"Koalisyonları bitirme sözü vermiştiniz, şimdiden bunu yapıyorsunuz." eleştirilerine yanıt veren Parsak, dünyada, Türkiye'de uzun yıllardır bunun olduğunu ancak yasal zemini olmadığı için kanunun arkası dolanarak, adeta millet kandırılarak fiilen uygulandığını belirtti.
"MHP'ye ne oldu, 1,5 yılda ne değişti?" şeklinde sorular da geldiğini ifade eden Parsak, 1,5 yıl önce 15 Temmuz hain darbe girişiminin yaşandığını anımsattı. Parsak, CHP'nin 20 Temmuz'a "darbe" dediğine işaret ederek, "20 Temmuz'a darbe dediyseniz 7 Ağustosta Yenikapı'da ne işiniz var?" sorusunu yöneltti.
Parsak, partisinin temel ilkesi olarak "Önce ülkem ve milletim sonra partim ve ben" anlayışı gereği ülkenin, milletin, devletin beka mücadelesi verdiği dönemde sorumlu, ilkeli siyaset yürüttüklerini anlattı.
Afrin'de Ankara'nın, Trakya'nın, Afyonkarahisar'ın güvenliği mücadelesi verildiğini vurgulayan Parsak, "Tankın üzerindeki askere istikamet neresi denildiğinde 'Kızıl elmaya' diyorsa, başkaları için anlam ifade etmeyebilir. MHP olarak bizim için büyük anlamlar ifade ediyor. Bizim duruşumuzu sadece ve ancak Türk milleti, Türk milletinin menfaatleri, beklentileri tayin eder. Sonra yarın milletin huzuruna çıkarız, cumhur ittifakıyla çıkarız başka ittifaklar var gizli, arkası dolanarak...Bunlar aleniyet kazanacak mı millet benimseyecek mi görülecek." değerlendirmesinde bulundu.
Parsak, seyirci kalmak yerine inisiyatif almayı, kenarda durmak yerine masada bulunmayı tercih ettiklerini, Türk milletinin, devletin menfaatlerini önceleyerek siyasetlerini yürüttüklerini belirtti. Parsak, muhalefetin bir tane yapıcı, katkı veren önerisinin olmadığını söyledi.
Parsak, MHP'nin ferasetli liderinin, "baraj tartışılsın" dediğinde hiç kimsenin tartışmaya yanaşmadığını, "MHP'nin baraj endişesi var" eleştirileri yapıldığını anımsattı. Parsak, daha sonra bu teklifi getirdiklerinde CHP'den barajın sıfıra düşürülmesi önerisi geldiğine dikkati çekerek, şunları kaydetti:
"Barajın düşmesi yönünde düzenleme getirseydik aynı dillerden 'MHP baraj kaygısı duyduğu için barajın düşürülmesini istedi', 'Şu kirli ittifakla, bu kirli pazarlıkla...' gibi lafları duyacaktık. Genel Başkanımızı iyi dinleyin, 3 ay, 3 hafta, 3 gün, 3 yıl önce söylediğinin tamamında haklı çıktığı çok güzel öğütleri var. Sayın Genel Başkanımızın söyleyip de 3 gün, 3 ay, 3 yıl sonra haksız çıktığı bir durum yok. Biz 16 Nisan'da rejim değiştirmedik, rejimimiz Cumhuriyettir. Bundan sonraki ülkemizin hükümet etme sistemi cumhurbaşkanlığı hükümet sistemidir, başkanlık sistemi değildir, bize özgüdür."
Konuşmaların ardından 10. madde kabul edildi.
Sayım döküm cetvelinde siyasi parti ve bağımsız adaylara ayrılan sütunlardan sonra ittifakın ortak oyları için sütun ayrılacak.
Aynı zarf içinde birden fazla oy kullanılan seçimlerde, zarfın içinden çıkan oy pusulaları okunmadan önce, seçim türüne göre ters çevrilerek tasnif edilip masanın üzerine konulacak.
Birlikte yapılan Cumhurbaşkanı ve milletvekili seçimlerinde, önce Cumhurbaşkanı seçimine ait oy pusulalarının sayım ve dökümü yapılacak.
Mahalli idare organları seçimlerinde sayım ve döküme ilişkin sıralamada bir değişiklik yapılmadan, bu oy pusulalarının sayım ve dökümünden sonra il genel meclisi üyeliği ve muhtarlık seçimlerine ait oy pusulalarının sayım ve dökümü gerçekleştirilecek.
İttifak alanı içeresinde, "Evet" mührünün; bir siyasi partiye ayrılan alana; hem bir siyasi partiye ayrılan alana hem de ittifak unvanı bölümüne; ittifak unvanı bölümüne taşacak şekilde bir siyasi partiye ayrılan alana basılması halinde oy pusulaları geçerli sayılacak. Sayım döküm cetvelinde o partinin cetveldeki sütununa işaretlenecek.
Yalnız ittifak alanı içerisine "Evet" mührü basılması halinde de bu oy pusulaları da geçerli kabul edilecek ve sayım döküm cetvelinde ittifakın ortak oyları sütununa rakamlar birden başlamak üzere, sırasına göre çizilmek suretiyle ayrı ayrı işaretlenecek.
AK Parti ve MHP'nin, siyasi partilerin seçim ittifakına ilişkin düzenlemeyi de içeren ortak kanun teklifinin 4 maddesi daha kabul edildi.
AK Parti Çankırı Milletvekili Muhammet Emin Akbaşoğlu,16 Nisan'da da daha önce de şaibeye karışan hiçbir seçimin söz konusu olmadığını bildirdi.
CHP İstanbul Milletvekili Didem Engin'in söz talep etmesi üzerine komisyonu yöneten Başkanvekili, AK Parti Aydın Milletvekili Abdurrahman Öz, belediye otobüsünün bile burada beklenildiğinden daha fazla beklenildiğini söyledi.
"Bu yakıştırma size yakışır." diyen Engin'e, Öz, kendisinin belediye otobüsüne bindiği karşılığını verdi. Engin, komisyonda müzakerede bulunduklarını, kendisinin de o müzakerenin parçası olduğunu ifade etti.
Engin, Türkiye'de milyonlarca vatandaşın seçim güvenliği konusunda ciddi endişeleri bulunduğunu, iktidarın görevinin seçim güvenliğini artıracak önlemleri almak olduğunu belirtti. Seçimleri şaibeli hale getirecek maddelerin tekliften çıkarılması gerektiğini ifade eden Engin, bu teklifin, AK Parti ve MHP'nin seçimlerde kendisine güvenmediğini gösterdiğini savundu.
CHP İstanbul Milletvekili Mehmet Bekaroğlu da komisyonun tüzüğe göre yönetilmesi gerektiğini, komisyonun kuralları olduğunu, konuşma haklarının bulunduğunu, bu yönetim şeklinin demokratik olmadığını öne sürdü.
MHP Afyonkarahisar Milletvekili Mehmet Parsak ise düzenlemelerinde eşitliğe, adalete aykırı bir durumun söz konusu olmadığını ifade ederek, "Cumhur ittifakında düzenleme böyle olacak, diğer ittifaklarda başka olacak derseniz bu eşitliğe aykırı olur, adaletsiz olur. Siyasi ittifak yapmanın avantajı kadar dezavantajı var. Bu bir norm, herkese uygulanacak." dedi.
Konuşmaların ardından teklifin 11, 12, 13 ve 14. maddeleri kabul edildi. Daha sonra teklifin seçim ittifakını düzenleyen 15. maddesinin görüşmelerine geçildi.
Buna göre yetkili seçim kurulları tarafından gönderilen, YSK filigranı bulunan ve sandık kurullarının ihmali sonucu arkası mühürlenmeyen oy pusulaları da geçerli sayılacak.
Sandık sonuç tutanağında, ittifakların her birinin aldığı ortak oyların sayısı ayrı ayrı gösterilecek.
Sandık sonuç tutanağının onaylı bir sureti, sandık kurulunca sandık çevresi içinde değil sandığın konulduğu bina veya yapıda herkesin görebileceği bir yere asılacak.
İlçe birleştirme tutanağında, ittifakların her birinin ortak oylarının sayısı, ittifak içindeki her bir partinin tek başına aldığı oy sayısı ile ittifakın ortak oylarından gelen payın ilave edilmesiyle elde edilen oy sayısı gösterilecek.
Teklifle, Siyasi Partiler Kanunu'nda, siyasi partilerin başka bir partiyi destekleme kararı alamayacağına yönelik hüküm kaldırılıyor.
Partilerin ittifak yaparak milletvekili seçimine katılmasına imkan tanıyan maddenin görüşmeleri, TBMM Anayasa Komisyonunda sürüyor.
Maddenin görüşmelerinde söz alan CHP Mersin Milletvekili Aytuğ Atıcı'nın teklife yönelik eleştirileri üzerine, AK Parti Yozgat Milletvekili Yusuf Başer, "Kellim kellim la yenfa." sözünü hatırlattı. Başer, Atıcı'dan ders dinlemeye gelmediklerini, önerisi varsa söyleyebileceğini ifade etti.
Atıcı, "Şecaat arz ederken sirkatinizi söylüyorsun." diye karşılık verdi.
AK Parti İstanbul Milletvekili Markar Eseyan'ın "Sizin çöp tenekeniz miyiz? Gelip konuşacaksınız, video çekimi yapacaksınız, kusacak kusacaksınız, gideceksiniz." sözleri üzerine ise Atıcı, "Siz kendinizi çöp tenekesi gibi hissediyorsanız diyecek bir şey yok." dedi.
AK Parti Bursa Milletvekili Zekeriya Birkan da komisyonda yaklaşık iki yıldır netameli konuları görüştüklerini, komisyon üyesi olmayan milletvekillerinin görüşlerinden de yararlanabileceklerini belirtti. Birkan, "Siz de gelin, ittifakla, maddeyle ilgili görüşlerinizi söyleyin. Ama özellikle çok uzun zamandır burada oturanları geriyorsunuz, doğru üslup değil. " diye konuştu.
CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel, "zurnanın zırt dediği yerin 15. madde olduğunu" ifade etti.
Seçim Kanunu yapılırken temsilde adalet ve yönetimde istikrarın gözetilmesinin istendiğine işaret eden Özel, anayasa değişikliği yapılıp yeni rejim uygulanmaya başlandığında, yönetimde istikrarın sağlanacağının söylendiğini anımsattı. Özel, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Bu sistem yönetimde istikrarı getirdi, o zaman da temsilde adaleti sağlamamak için hiçbir bahaneniz yoktur. Getirdiğiniz ittifak sistemi, 'muhalefet partisi olarak makbul davran, majestelerinin muhalefeti olarak ödüllendiril, Meclise gir', diğer muhalefet partisi iktidara aykırıysa ona 5,5 milyon oy da verilse, 'helal olsun' da denilse dışarıda kalacak. Bana göre makbulsen gel, öbürüne de aykırıysan git. 5,5 milyon oy alan partileri dışarı atıp, 500 bin oy alanı başınıza taç etmeyi kurgulamışsınız. Bunda marifet yok.
Bugün seçim olsa seçmen sayısı 85 bin, A partisi 30 bin, B partisi 25 bin, C partisi 14 bin, D partisi 12 bin oy almış olsun. 30 ve 25 bin oy alan partiler birer vekil çıkaracak. Baraj ittifakında aynı 85 bin oy, aynı partilere aynı şekilde dağıldığında 14 bin ile 12 bin toplamı 26 bin oy alıyor. Milletvekilliği 26 bin oy alan ittifaka geçiyor. Baraj ittifakı bir milletvekili alıyor. Milletvekilliği, 14 bin oy alan partiye düşüyor. 30 bin oy alan A partisi bir milletvekili alıyor ama 25 bin oy alan B partisinin milletvekili yok. Yediğiniz kul hakkı, gelmeyen milletvekilinin özlük hakkı değil. 25 bin seçmen 'Benim ilimi şu vekil, şu parti temsil etsin.' demiş. Buradaki mesele siyasi yankesicilik. C partisinin yaptığı siyasi yankesicilik, milli irade hırsızlığıdır. Biraz vicdanınız varsa, 8 parti bu yasaya göre seçime girecek. Bu partilerin görüşünü sormadınız, biz 8'i ile konuştuk. Yarın kamuoyuna ifade edeceğiz. 8 partiden seçim, hukuk işlerinden sorumlu kişileri, teşrif ederse genel başkan düzeyinde temsilcileri çağırıp 'Biz böyle birşey yapıyoruz ne diyorsunuz?' deme mükellefiyetiniz var. Bu yaptığınız iş torunlarınızın övüneceği değil reddedeceği birşey."
BBP partisini de ziyaret ettiklerini anımsatan Özel, BBP'nin "Ben de ittifakta olmak istiyorum, cumhur ittifakına destek vereceğim." dediğini anlattı. Özel, ittifakın herkese açık ancak BBP'ye açık olmadığını savunarak, "Birileri BBP ile kantara çıkmak istemiyor. Misafir misafiri, ev sahibi hiçbirini istemez. İttifak, müttefik, partner.... Dereyi geçinceye kadar. 5 yıl yetki alınsın..." dedi.
Seçimlere katılma yeterliliği taşıyan partilerin ittifak yaparak milletvekili seçimine katılmasına imkan tanıyan madde, TBMM Anayasa Komisyonunda kabul edildi.
Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'nin görüşmeleri devam ediyor.
Yapılan görüşmeler sonrasında teklifin, siyasi partilerin ittifak yaparak milletvekili seçimine katılmalarına imkan tanıyan 15. maddesi üzerinde AK Parti ve MHP ortak önerge verdi.
Önergeyle, "siyasi partilerin, ittifak yaparak seçime katılabilmesine imkan sağlayan hüküm" değiştirildi. Buna göre, seçimlere katılma yeterliliği taşıyan siyasi partiler, ittifak yaparak seçime katılabilecek. İttifak yapan partiler kendi aday listelerini verecek.
İttifak yaparak seçime katılma kararı alan partiler, seçimin başlangıcından itibaren en geç 7 gün içinde, genel başkanların imzalarını taşıyan ittifak protokolünü, YSK'ya teslim edecek.
Aday listelerinin teslim edilmesi için belirlenen tarihten 2 gün öncesine kadar, aynı usulle ittifak protokolünde değişiklik yapılabilecek. İttifak protokolünde; siyasi partilerce belirlenmesi halinde, ittifak unvanı ve kanunlara aykırı olmayan diğer hususlar yer alacak.
Partiler, aday listelerinin teslim edilmesi için belirlenen tarihten 3 gün öncesine kadar, YSK'ye bildirimde bulunmak suretiyle ittifaktan vazgeçebilecek. YSK, bu durumu, aynı ittifak içindeki diğer partilere derhal bildirecek. Vazgeçme halinde ittifak, diğer partiler arasında devam edecek. İttifaktan vazgeçmenin bildirilmesini takip eden gün saat 17.00'ye kadar, ittifak içindeki diğer partiler ittifak protokolünü değiştirebilecek veya ittifaktan vazgeçebilecek.
YSK, bu hükmün uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar ile seçim ittifakına ilişkin diğer hususları belirleyecek.
Teklifin görüşmelerinde söz alan AK Parti Ankara Milletvekili Murat Alparslan, teklifin, ittifak yapmak isteyen tüm partilere uygulanacak genel bir düzenleme olduğunu ifade etti.
Alparslan, demokrasi tecrübelerine ve seçim pratiklerine uygun şekilde ortaya çıkan teklifin, "kirli ittifak ve oy hırsızlığı" ithamlarıyla eleştirilmesini kabul etmediklerini söyledi. Alparslan, siyaset mühendisliğinden uzak, samimi bir yaklaşım sergilediklerini vurguladı.
CHP Bursa Milletvekili Nurhayat Altaca Kayışoğlu, teklifin, anayasa ve eşit oy ilkesine aykırı, ittifak değil iltihak teklifi olduğunu, seçmenin iradesini yok saydığını savundu.
AK Parti Şanlıurfa Milletvekili Kemalettin Yılmaztekin, muhalefetten, milletin menfaatine olacak şeylerde iktidara, teklif sahiplerine yol göstermesini beklerken, milletin iktidarını hedef alan tavırlarını gördüklerini belirtti. Yılmaztekin, siyasi partilerin ittifak yaparak seçimlere katılabileceğine dair müphem noktanın, seçilmelere katılma yeterliliğine sahip partilerin seçim ittifakı yapabileceği şeklinde, sarih olarak düzenlenmesi gerektiğini kaydetti.
MHP Ayfonkarahisar Milletvekili Mehmet Parsak, seçimlere katılma yeterliliğine sahip partiler diye bir başlangıcın, muhtemel tartışma, tereddütleri ortadan kaldırabileceğini ifade etti.
***HABERİN DEVAMINA İLGİLİ DOKÜMANLAR KISMINDAN ULAŞABİLİRSİNİZ***
