ANAYASA KOMİSYONU...

TBMM Anayasa Komisyonu, AK Parti ve MHP tarafından hazırlanan Meclis İçtüzük değişiklik teklifini görüşmeye devam ediyor.

Teklifin bugünkü görüşmelerine, kürsüde bulunan başkan ve milletvekillerinin kıyafetini düzenleyen 5. madde üzerinden başlandı.

HDP Van Milletvekili Bedia Özgökçe Ertan, Fetullahçı Terör Örgütü'nün (FETÖ) darbe girişimi davasında bir sanığın mahkemeye üzerinde "kahraman" anlamına gelen İngilizce "Hero" yazan tişörtle gelmesine değindi.

Cezaevlerinin geçilmez kaleler gibi olduğunu ifade eden Ertan, böyle bir tişörtle gelinebilmesinde idarenin payının olduğunu düşündüğünü savundu. Ertan, bir art niyet, gündem değiştirme çabası yoksa, değil kahraman yazılı bir tişörtle duruşmaya gelinebilmesini, bunun yazdığı bir kağıt parçası bile bulundurulmayacağını söyledi. Ertan, tek tip kıyafetin gündeme getirildiğini ifade ederek, "12 Eylül'ün utanç görüntülerini tekrar yaşatmakla ne hedefleniyor?" diye sordu.

Hükümetin, bir yandan Meclis Başkanı'nı fraktan kurtarmanın peşine düştüğünü ileri süren Ertan, iktidarın, kıyafet de dahil kişiye özel düzenleme yapar hale geldiğini iddia etti.

Ertan, bunun, Meclis Başkanı'nın içinde uhde olan bir konu olduğunu ileri sürerek, bu değişikliğin Meclis çalışmalarını nasıl verimli, etkin, sağlıklı hale getireceğini anlayamadıklarını belirtti.

AB ülkelerinin parlamento içtüzüklerinde kıyafetle ilgili yazılı düzenleme bulunmadığını ifade eden Ertan, "Teamüllere bırakmışlar, buna dair de bir keyfilik olmamış. Kadın milletvekilleri olarak Meclis kürsüsünde, Genel Kurulda kravatlı, ceketli erkeklerin kavga gürültülü, cinsiyetçi küfürlerini duyduktan sonra ne giymişlerse giymişler önemli değil. Kim kendisini hangi giysi içinde rahat hissediyorsa öyle gelebilir. Zihinler değişmedikçe frak, kravat fark etmez. 56. maddede, içtüzükte yeniden düzenleme yapılmaksızın çıkarılması gerekiyor." diye konuştu.

CHP Muğla Milletvekili Akın Üstündağ'ın konuşması sırasında MHP'ye yönelik sarf ettiği sözler üzerine, MHP Afyonkarahisar Milletvekili Mehmet Parsak, "Hazırlığında yoksunuz, inisiyatifinde yoksunuz bari burada katkı sağlayın, MHP'nin siyasi anlayışını bir kenara bırakın." diyerek tepki gösterdi.

Parsak, eleştiri sınırlarını aşan, çalışmalara katkı sağlamayan değerlendirmeleri kabul etmediklerini, bu tarz değerlendirmelerin ana muhalefet milletvekillerine yakışmadığını kaydetti.

CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel, muhalefet partisine muhalefet etmediklerini, temel prensiplerinin bu olduğunu, ancak geçen hazirandan, "MHP, AKP'ye selektör mü yapıyor" tartışmasından itibaren, MHP'nin iktidar partisi refleksi göstermeye başlamasının eleştirildiğini söyledi. Üstündağ ve diğer muhalefet milletvekillerinin, muhalefet yapma biçimini değil iktidar partisiyle hareket edip, muhalefetin neden bırakıldığını eleştirdiğini belirten Özel, "İktidar gibi davranırsanız iktidar gibi eleştirilirsiniz." dedi.

Daha sonra sözlerini sürdüren Üstündağ, Başkanlık kürsüsünde Başkanın, beyaz kelebek kravat ve siyah yelek üstüne siyah frak giymesinin önemli bir ritüel olduğunu dile getirdi. Üstündağ, frak zorunluluğunun kaldırılmasının kişiye özel değişiklik olduğunu, Meclis Başkanı'nın bunu istediğini öne sürerek, "Meclis Başkanlığına talip olmayıp, böyle bir sorunla karşı karşıya kalmasaydık. Frak giymiyorsan Meclis Başkanı olmasaydın." ifadesini kullandı.

CHP'li Üstündağ, içtüzük değişiklik teklifinin milletvekillerini zapturapt altına almaya, muhalefeti susturmaya yönelik olduğunu savundu.

HDP Mardin Milletvekili Mithat Sancar da içtüzük değişikliği yapılırken özgürlüklerin gözetilmesi gerektiğini ifade ederek, "Kıyafet sınırlaması ne burada ne başka yerde bulunmalıdır." dedi.

TBMM Başkanvekili Ahmet Aydın, bu düzenlemenin şahsi olmadığını, mevcut Meclis Başkanı, Başkanvekilleri ve bundan sonrakiler için getirildiğini kaydetti.

Aydın, Almanya, Avusturya, Belçika, Bulgaristan, Fransa, Hollanda, İngiltere, İtalya, İspanya, Macaristan ve Portekiz gibi 20 Avrupa ülkesindeki durumu araştırdıklarını belirterek, bu ülkelerde içtüzük veya başka bir yasal düzenleme olmadığına işaret etti.

Pek çok ülkede sadece "uygun kıyafetle" denildiğini ifade eden Aydın, bu konuya ilişkin Avrupa ülkeleri ve Avrupa parlamentosunda hiçbir düzenleme bulunmadığını söyledi.

Aydın, Türkiye'de Meclisin açıldığı 23 Nisan 1920'den 1925'e kadar kıyafetin serbest olduğunu, frakla ilgili 11 Ekim 1925'te kararname çıkarıldığını, mevzuatta ise 27 Şubat 1963'te yer aldığını anlattı. Aydın, uğraşacakları çok daha ciddi sorunlar bulunduğunu, kıyafetle uğraşmanın çok da doğru olmadığını vurguladı.

CHP Balıkesir Milletvekili Mehmet Tüm, komisyondaki konuşmasını, açlık grevlerini cezaevinde de sürdüren akademisyen Nuriye Gülmen ve eğitimci Semih Özakça'nın fotoğrafının yer aldığı tişörtle yaptı.

CHP Zonguldak Milletvekili Ünal Demirtaş, iktidarın, konuşma süresini üçer dakikayla sınırlayarak, "twitter muhalefeti" istediğini öne sürdü.

Demirtaş'ın, "Özellikle AK Partili arkadaşların Atatürk'e pek yakın durmadıklarını görebiliyorum." demesi üzerine Komisyon Sözcüsü, AK Parti Aydın Milletvekili Abdurrahman Öz, bu ifadeyi kabul etmediğini, Atatürk'ün herkesin değeri olduğunu belirtti.

Atatürk'ün ve bugüne kadarki TBMM Başkanlarının giydiği frakın, neden MHP'yi rahatsız ettiğini soran Demirtaş, Atatürk döneminden gelen bu geleneğin, ritüelin yıkılmaması gerektiğini, Atatürk'ün giydiği kıyafetin Meclisten kaldırılmasını kabul etmediğini kaydetti.

MHP Erzurum Milletvekili Oktay Öztürk, "Atatürk hepimizin en büyük değeri. Bizim beslenme kaynağımız da Atatürk ilke ve inkılapları. Frak çıkarılıp, başka elbise mecbur kılınmıyor, bir serbestlik getiriliyor. Atatürk'ün her yaptığında ısrarlı olsak, şapkayı da kafamıza geçirmemiz lazım. Zamanla bazı şeyler değişiyor." dedi.

CHP Ankara Milletvekili Murat Emir, "Neden frak giyilmesi rahatsızlık yaratıyor? 2014'teki uzlaşmada MHP ve AKP, 'frak aynen kalsın, bu madde değişmesin' dedikten sonra bu ihtiyaç nereden doğuyor? AKP ve ortağı MHP cumhuriyet, cumhuriyetin değerleri, gelenek, parlamento geleneğiyle, Atatürk'ün bize bıraktığı mirasla hesaplaşmaya son vermeli. Frak, cumhuriyet modernleşmesini temsil ediyor." diye konuştu.

CHP Çanakkale Milletvekili Muharrem Erkek de frakın, kendilerine Atatürk'ten, yani cumhuriyetten miras olduğunu ifade ederek, "Kültürümüzde, geleneğimizde yok demek doğru değil. Frak, Meclisin geleneği, cumhuriyetin değeri. Kravat ve takım da kültürümüzde yok ama bunu giyiyoruz. Kültürümüzde hangi giysi var, biri açıklasın. Parlamentonun çok önemli bir teamülünü de yıkmış oluyorsunuz." dedi.

Yaklaşık 3,5 saat süren görüşmelerin ardından 5. madde kabul edildi. Söz konusu maddeyle, Başkanlık kürsüsünde bulunan Başkanın frak giyme zorunluluğu kalkıyor.

Başkanlık kürsüsünde Başkan ve görevli katip üyeler, koyu renk elbise giyecekler. Genel Kuruldaki milletvekilleri, bakanlar, TBMM idari teşkilat memurları ve diğer kamu personelinden erkekler, ceket ile pantolon giyecek ve kravat takacak; kadınlar ise ceket ve etek veya ceket ve pantolon giyecek.

Görevlilerin kıyafeti ise Başkanlık Divanınca tespit edilecek.

TBMM Anayasa Komisyonu, TBMM İçtüzüğü'nde Değişiklik Yapılmasına Dair İçtüzük Teklifinin, "yoklama" başlıklı 6. maddesini kabul etti.

CHP Çanakkale Milletvekili Muharrem Erkek, Anayasa Mahkemesinin, objektif değerlendirme yapması halinde bu maddeyi iptal edeceğini savundu.

Erkek, Genel Kurulda milletvekillerinin belli oranda bulunmasının, milli iradeye saygı olduğunu ifade etti.

CHP Mersin Milletvekili Aytuğ Atıcı, bu maddeyle milletvekillerinin itibarının düşürüldüğünü öne sürerek, "Milletvekilleri millet adına karar verirken Genel Kurul çalışmalarında olmamasını sağlıyorsunuz. Bu madde geçerse kaç AKP milletvekilinin Genel Kurulda olduğunu tespit edeceğiz." dedi.

AK Parti ve MHP'nin, kıyafetle uğraşan parti konumuna geldiğini savunan Atıcı, kıyafetle uğraşmanın az gelişmişliğin göstergesi olduğunu söyledi.

CHP Eskişehir Milletvekili Gaye Usluer, teklifteki 18 maddenin, "ferman padişahındır" maddeleri olduğunu öne sürdü.

CHP Hatay Milletvekili Serkan Topal'ın, "2010 yılına kadar bütün iktidarın milletvekilleri kürsüde, televizyonlarda 'hoca efendi' diye, 'bitsin bu hasret, gelsin' diyerek, ağlayanlar oluyordu. FETÖ ile iç içe olan, dalkavukluk yapanlar, zamanında neredeyse her yerini öpen insanlar şimdi utanmadan, 'CHP FETÖ ile iş birliği yapıyor' diyor. Haddinize değil. Bu yalancılıktır, terbiyesizlik, ahlaksızlıktır." sözlerine, AK Parti Yozgat Milletvekili Yusuf Başer, "Burası hakaret makamı değil." diyerek tepki gösterdi.

Komisyon sözcüsü, AK Parti Aydın Milletvekili Abdurrahman Öz, "İyi niyetli değilsiniz. ", Komisyonun katip üyesi, AK Parti Çankırı Milletvekili Muhammet Emin Akbaşoğlu da "Temiz dile gelin." sözleriyle karşılık verdi.

CHP İstanbul Milletvekili Selina Doğan, içtüzükte illa bir değişiklik yapılacaksa, cinsiyetçi söylemin, nefret söyleminin cezalandırılması gerektiğini kaydetti.

CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel, teklifle, Meclisi açarken 184 milletvekili, tasarının maddelerine geçerken 184 ve en sonunda da 184 milletvekili arandığını anımsatarak, "(Ama arada, buradan kaybolalım... Bir başka denetime takılmazsa 50 kişiyle de olur) Anayasaya aykırı iş yapamazsınız. Maddelerde açık oylamayı da kaldırıyorsunuz, açık oylama yaptığınızda 184'ün altında oylama yaptığınız ifşa olmasın diye. Anayasayı ihlal etmeyi kafaya koymuşsunuz, çoğunluk oyuyla anayasaya aykırı bir değişiklikle mümkün kılmaya çalışıyorsunuz." dedi.

AK Parti'de metal yorgunluğu bulunduğunu öne süren Özel, Genel Kurulda 184 milletvekili bulunamayıp, anayasanın ihlal edildiğini savundu. Bir iktidar partisinin, "Siz de 20 kişi tutup yoklama istiyorsunuz, sonra gidiyorsunuz." demesinin, yönetememenin tescili olduğunu söyleyen Özel, "Bir parti, karar yeter sayısı ve toplantı yeter sayısını bulmada aksıyorsa, bu maçın 80. dakikasında yavaş yavaş aksayan futbolcu gibidir, bir sonraki maçta lif atar, sakatlanır. Toplantı ve karar yeter sayısı aranması, muhalefete verilen denetim imkanıdır, hiç umulmadık yerde umulmadık işlevler görür. " diye konuştu.

Kabul edilen 6. maddeye göre, başkan birleşimi açarken tereddüde düşerse yoklama yapacak. Teklif, Genel Kurulda tasarı ve tekliflerin maddeleri ile verilen önergeler üzerinde yoklama isteminde bulunulmasını kaldırıyor. En az 20 milletvekili, ayağa kalkarak veya önerge vererek, görüşmeye tabi tezkerelerin oylanması ile kanunların maddelerine geçilmesi ve tümünün oylanmasında, işaretle oylamaya geçilirken yoklama isteyebilecek.

Yoklama, elektronik oy düğmelerine basmak veya imzalı pusula vermek suretiyle yapılacak. Oturumu yöneten Başkan ve Divan üyeleri toplantı yeter sayısına dahil edilecek. Yoklama sonucunda, üye tamsayısının en az üçte birinin mevcut olmadığı anlaşılırsa, oturum en geç bir saat sonrasına ertelenebilecek. Bu oturumda da toplantı yeter sayısı yoksa, birleşim kapatılacak.

TBMM Anayasa Komisyonu, Meclis İçtüzüğü'ne ilişkin AK Parti ve MHP tarafından hazırlanan ortak teklifin 7 maddesini daha kabul etti.

Komisyon, TBMM İçtüzüğü'nde Değişiklik Yapılmasına Dair İçtüzük Teklifi'nin 12 saat süren ikinci gün görüşmelerine, 5. madde üzerinden başlayarak 12. maddeye kadar geldi.

Kabul edilen maddelere göre, Meclis Genel Kurulu, milletvekili genel seçimi kesin sonuçlarının Yüksek Seçim Kurulunca ilanını takip eden beşinci gün yerine, üçüncü gün saat 14.00'te çağrısız olarak toplanacak.

Bu birleşimde, önce milletvekillerinin ant içme töreni yapılacak. Ant içme, her milletvekilinin anayasadaki metni kürsüden yüksek sesle aynen okuması suretiyle olacak.

Milletvekilleri, seçim çevresi, soyadı ve adlarının alfabe sırasına göre ant içecekler. Ant içme töreninde bulunmayan milletvekilleri veya ara seçimde milletvekili seçilenler, katıldıkları ilk birleşimin başında ant içecekler.

Milletvekilleri ant içerek göreve başlayacak. Teklifle, ant içmekten imtina eden milletvekillerine yönelik hüküm de getiriyor. Buna göre, ant içmek istemeyen milletvekilleri, milletvekili sıfatından kaynaklanan haklardan yararlanamayacak.

Teklif, Danışma Kurulu önerileri üzerinde görüşme yapılmayacağı hükmünü getiriyor.

Grup önerileri üzerinde her parti grubuna tanınan onar dakikalık konuşma hakkı teklifle kaldırılıyor. Danışma Kurulunun oy birliğiyle karar alamadığı ve siyasi parti gruplarının önerilerini ayrı ayrı Genel Kurula getirdikleri durumlarda, öneriyi veren gruptan bir milletvekili 5 dakikayı geçmemek üzere önerinin gerekçesini açıklayacak. Açıklamanın ardından, diğer gruplardan birer milletvekiline de isterlerse üçer dakika söz verilecek.

İçtüzükte belirlenen süre içerisinde komisyonda gündeme alınmayan tasarı ve tekliflerin, hükümetin veya teklif sahibinin gündeme alınmasıyla ilgili talebine ilişkin de düzenleme yapılıyor. Bu kapsamdaki doğrudan gündeme alma önerisinin üzerine komisyon, hükümet ve teklif sahibi beşer dakikayı geçmemek üzere söz alabilecek. Genel Kurul işaret oyuyla karar verecek.

Bu istemler, her hafta salı günü ayrı bir siyasi parti grubundan bir milletvekili tarafından yerine getirilmek kaydıyla bir tane olmak üzere işleme alınacak. Bir milletvekili bir yasama yılında bu kapsamda bir defadan fazla istemde bulunamayacak.

Teklif, TBMM Genel Kurulunun çalışma saatlerini yeniden düzenleniyor. Salı, çarşamba ve perşembe günleri 15.00-19.00 saatlerinde çalışan Genel Kurulun, teklifle salı günleri saat 15.00'ten, çarşamba ve perşembe günleri saat 14.00'ten 21.00'e kadar çalışması öngörülüyor.

TBMM aracılığıyla yapılacak TV yayınında, önemli ve özel haller saklı kalmak kaydıyla bu toplantı günleri ve saatleri esas alınacak.

Teklifle, Başkanlık kürsüsünde bulunan Başkanın frak giyme zorunluluğu kalkıyor. Başkanlık kürsüsünde Başkan ve görevli katip üyeler, koyu renk elbise giyecekler. Genel Kuruldaki milletvekilleri, bakanlar, TBMM idari teşkilat memurları ve diğer kamu personelinden erkekler, ceket ile pantolon giyecek ve kravat takacak; kadınlar ise ceket ve etek veya ceket ve pantolon giyecek.

Görevlilerin kıyafeti ise Başkanlık Divanınca tespit edilecek.

Mevcut İçtüzüğü'nün yoklamaya ilişkin maddesi de düzenleniyor.

Başkan birleşimi açarken tereddüde düşerse yoklama yapacak. Teklif, Genel Kurulda tasarı ve tekliflerin maddeleri ile verilen önergeler üzerinde yoklama isteminde bulunulmasını kaldırıyor. En az 20 milletvekili, ayağa kalkarak veya önerge vererek, görüşmeye tabi tezkerelerin oylanması ile kanunların maddelerine geçilmesi ve tümünün oylanmasında, işaretle oylamaya geçilirken yoklama isteyebilecek.

Yoklama, elektronik oy düğmelerine basmak veya imzalı pusula vermek suretiyle yapılacak. Oturumu yöneten Başkan ve Divan üyeleri toplantı yeter sayısına dahil edilecek. Yoklama sonucunda, üye tam sayısının en az üçte birinin mevcut olmadığı anlaşılırsa, oturum en geç bir saat sonrasına ertelenebilecek. Bu oturumda da toplantı yeter sayısı yoksa birleşim kapatılacak.

Teklifle, bir milletvekili veya bakanın, geçen birleşim tutanağında yer alan bir beyanın düzeltilmesi hakkında 5 dakikayı geçmemek üzere tanınan söz hakkı kaldırılıyor. Bir milletvekili veya bakan, beyanının düzeltilmesi istemini Meclis Başkanlığına yazılı olarak verecek. Bu istem birleşim tutanağına eklenecek.

Görüşmeye yer olup olmaması, Başkanı gündeme veya Meclisin çalışma usullerine uymaya davet gibi usule ait konular, diğer işlerden önce konuşulacak.

Bu yolda bir istemde bulunulması halinde lehte ve aleyhte en çok ikişer kişiye tanınan onar dakikalık söz hakkı, teklifle üçer dakikaya indiriliyor.

Tasarı ve tekliflerin komisyonlara havalesine itiraz eden milletvekiline oturumun başında tanınan söz hakkı, teklifle, itirazı yazılı olarak Meclis Başkanlığına iletmesi şeklinde değiştiriliyor.

Anayasa değişiklikleri hariç, kanun tasarı ve tekliflerinin tümü açık oylamaya tabi işlerden değilse en az 20 milletvekilinin talebi halinde açık oyla, aksi takdirde bu oylamalar ile maddelerin oylamaları işaret oyuyla yapılacak.

Değişiklik önergeleri, aykırılık sırasına göre okunup işleme konulacak. Aynı mahiyetteki önergelerden en kısa olanı okunacak, diğer önergelerin sadece imza sahipleri okunarak birlikte işleme alınacak.

CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel, bu düzenlemeleri Anayasa Mahkemesinin bozması halinde çok güleceğini aksi halde mahkemenin tarihte başka yere savrulacağını belirtti.

İktidara gelmeleri halinde, kendilerinin kolaylıkla denetlenebilmesi için içtüzüğü değiştireceklerini kaydeden Özel, bunun iktidarlarının ilk 40 gününde yapacakları bir taahhüt olduğunu kaydetti.

AK Parti Grup Başkanvekili Mustafa Elitaş ise Özel'in bu sözünüzü senet olarak aldığını, torunlarına, "CHP'nin bu konuşmaları senettir. İktidar olduklarında bu senedi önlerine getirin." diye vasiyet edeceğini söyledi.

Özel de "Elitaş ve evlatlarının genç yaşlarda evlenmesi, iktidarımızın yakın olduğunu gösteriyor." diye espri yaptı.

Teklifin görüşmelerine bugün 12. madde üzerinden yarın saat 14.00'te devam edilecek.