TBMM ANAYASA KOMİSYONU...

TBMM Anayasa Komisyonunda, Türkiye İnsan
Hakları Kurumu Başkanlığı oluşturulmasını düzenleyen kanun tasarısı kabul
edildi.

Tasarı, insan haklarının korunması ve geliştirilmesi amacıyla çalışmalar
yapmak üzere ''Türkiye İnsan Hakları Kurumu''nun kurulması ile teşkilat, görev ve
yetkilerini düzenliyor.

AK Parti İstanbul Milletvekili Burhan Kuzu başkanlığında toplanan
komisyonda, tasarının maddeleri ele alındı. Kabul edilen tasarı, insan haklarının
korunması ve geliştirilmesi amacıyla çalışmalar yapmak üzere Türkiye İnsan
Hakları Kurumu kurulmasını, teşkilat, görev ve yetkilerini düzenliyor.

Kurum, kamu tüzel kişiliğine haiz, idari ve mali özerkliğe sahip ve özel
bütçeli olacak. Başbakanlık ile ilişkili olan kurumun merkezi Ankara'da olacak.
Kurum, yurt içinde ve sayısı ikiyi geçmemek üzere yurt dışında da büro
açabilecek.

Kurum, görev ve yetkilerini kendi sorumluluğu altında bağımsız olarak
yerine getirecek ve kullanacak. Görev alanına giren konularla ilgili olarak
hiçbir organ, makam, merci veya kişi, kurula emir ve talimat veremeyecek, tavsiye
ve telkinde bulunamayacak. Kurum, faaliyetleri hakkında kamuoyunu
bilgilendirecek.

Kurum, insan haklarının korunmasına, geliştirilmesine ve ihlallerin
önlenmesine yönelik çalışmalar yapmak; şikayet ve başvuruları incelemek,
araştırmak ve bunların sonuçlarını takip etmek, insan hakları alanındaki
gelişmeleri izlemek ve değerlendirmek amacıyla araştırma ve incelemeler yapmakla
görevli olacak.

Kurum, geçici veya belli bir ihtisas gerektiren nitelikteki işler için
hizmet satın alabilecek. Kuruma, genel bütçeden yardım yapılacak.

Türkiye İnsan Hakları Kurulu, kurumun karar organını oluşturacak. Kurul,
biri başkan, biri ikinci başkan olmak üzere 11 üyeden oluşacak. Kurula başkan ve
üye olabilmek için herhangi bir siyasi partinin yönetim ve denetim organlarında
görevli veya yetkili olmamak gerekecek.

Başkan, ikinci başkan ve üyeler, Bakanlar Kurulu tarafından seçilecek.
Seçimlerde, insan hakları alanında çalışmalar yapan; sivil toplum kuruluşları,
sendikalar, sosyal ve mesleki kuruluşlar, felsefi düşünce akımları,
üniversiteler, avukatlar, doktorlar, görsel veya yazılı basın mensupları ve
uzmanlarının çoğulcu şekilde temsiline özen gösterilecek.

Başkan ve üyelerin görev süresi 4 yıl olacak. Süresi bitenler en fazla
bir dönem daha yeniden seçilebilecek.

Kurul başkanı, ikinci başkan ve üyelerin süreleri dolmadan herhangi bir
nedenle görevlerine son verilemeyecek. Ancak, seçilmeleri için gerekli şartları
taşımadıkları ya da kaybettikleri kurulca tespit edilen başkan ve üyelerin
görevlerine, Bakanlar Kurulunca son verilecek. Kurul kararlarını süresi içinde
imzalamayan veya karşı oy gerekçesini süresi içinde yazılı olarak bildirmeyen
başkan ve üyelerin üyeliklerine de aynı usul çerçevesinde son verilecek.

Ağır ceza mahkemesinin görevine giren suçüstü halleri dışında, münhasıran
insan haklarının korunması ve geliştirilmesine ilişkin görevleriyle ilgili suç
işlediği ileri sürelen başkan, ikinci başkan ve üyeler yakalanamayacak, üstleri
ve konutları aranamayacak, sorguya çekilemeyecek. Ancak, durum derhal
Başbakanlığa bildirilecek. Buna aykırı hareket eden kolluk kuvvetleri amir ve
memurları hakkında yetkili Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından genel hükümlere
göre doğrudan doğruya soruşturma ve kovuşturma yapılacak.

Kurumun teşkilatı kurul ve başkanlıktan oluşacak. Kurul, kurumla ve
kurumun görev alanıyla ilgili düzenlemeler yapılmasına dönük kararlar alacak.

Kurul Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası insan hakları sözleşmelerinin
uygulanmasını izleyecek. Bu sözleşmeler kapsamında kurulan inceleme, izleme ve
denetleme mekanizmalarına devletin sunmakla yükümlü olduğu raporların
hazırlanması sürecinde, ilgili sivil toplum kuruluşlarından da yararlanmak
suretiyle görüş bildirecek, bu raporların sunulacağı uluslararası toplantılara
temsilci gönderecek.

Kurul, insan hakları alanındaki sorun, gelişme ile kamu kurum ve
kuruluşlarının bu alandaki performanslarını değerlendiren yıllık raporlar
hazırlayıp, bunları yayınlayacak, ilgili kişi ve kurumlara dağıtacak. Yıllık
düzenli raporlar dışında, gerek görüldüğünde insan hakları alanında özel raporlar
da yayımlayacak.

Ayrıca kurul, gerektiğinde 3 üyeden oluşan heyetlerle özgürlüğünden
mahrum bırakılan ya da koruma altına alınan kişilerin bulundukları yerlere
ziyaretler gerçekleştirecek, kamu kurum ve kuruluşları ile sivil toplum
kuruluşlarıyla birlikte insan haklarının geliştirilmesini teşvik eden ve hak
ihlallerinin giderilmesini hedefleyen kampanya ve programlar yürütecek.

Kurul, en az ayda bir defa olmak üzere gerekli hallerde toplanacak.

Kurumun hizmet birimleri; İhlal İddialarını İnceleme, İşkence ve Kötü
Muameleyle Mücadele, Hukuk, Eğitim, Dış İlişkiler ve Proje, Medya ve Halkla
İlişkiler, Bilgi ve Dokümantasyon, Personel, Yönetim Hizmetleri ve Strateji
Geliştirme birimlerinden oluşacak.

Kurum, görev ve yetki alanına giren konularda yerinde inceleme ve
araştırma yapmak üzere ilgili kurum ve kuruluşlarının temsilcileri ve kişilerin
katılımıyla heyet oluşturabilecek.

Kamu kurum ve kuruluşları ile diğer gerçek ve tüzel kişiler, kurumun
taleplerini gecikmeksizin yerine getirmek zorunda olacak.

İnsan hakları ihlaline maruz kaldığını iddia eden kişiler kuruma
başvurabilecek. Başvurulara ilişkin usul ve esaslar, kurum tarafından çıkarılacak
yönetmelikle belirlenecek.

Kuruma verilen inceleme, araştırma, ziyaret ve rapor hazırlama görevleri
ile diğer görevler, insan hakları uzman ve uzman yardımcıları ile diğer
görevliler tarafından yapılacak.

Kurum, insan hakları sorunlarını tartışmak ve insan hakları konularında
bilgi ve görüş alışverişinde bulunmak amacıyla, kamu kurum ve kuruluşları, sivil
toplum kuruluşları, yükseköğretim kurumları, basın-yayın kuruluşları,
araştırmacılar ve ilgili diğer kişi, kurum ve kuruluşlarla en az üç ayda bir
düzenli istişareler yapacak.

Kurum, görev, yetki ve sorumluluk alanına giren ve önceden kanunla
düzenlenmiş konularda idari düzenlemeler yapabilecek.

Kurumda; başkan yardımcısı, insan hakları uzmanı ve insan hakları uzman
yardımcıları, kadroları karşılık gösterilmek kaydıyla, Devlet Memurları Kanunu ve
diğer kanunların sözleşmeli personel çalıştırılması hakkındaki hükümlerine bağlı
olmaksızın, sözleşmeli olarak çalıştırılabilecek.

Başkan ve üyeler, Türk Ceza Kanunu açısından kamu görevlileri gibi
yargılanacak. Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun
uyarınca başkan ve üyeler için soruşturma izinleri, Başbakan tarafından
verilecek. Soruşturma izni verilmesi veya verilmemesine ilişkin kararlara karşı
yapılan itirazlar, Danıştay tarafından karara bağlanacak.

İnsan Hakları Başkanlığı ile İnsan Hakları Üst Kurulu, İnsan Hakları
Danışma Kurulu ve İnsan Hakları İhlali İddialarını İnceleme Heyetleri
lağvedilecek.

Kurum başkanlığı ve ikinci başkanlığına ilk defa seçilenlerin, ilk görev
süresi 6 yıl olacak. Ad çekme yoluyla yapılacak kura sonuçlarına göre, kurumun
ilk üyelerinden dördünün ilk görev süresi 6 yıl, üçünün ilk görev süresi 4 yıl,
ikisinin ilk görev süresi de 2 yıl olacak.

Kurum büroları kuruluncaya kadar, il ve ilçe İnsan Hakları Kurulları,
kurum bürosu olarak görev yapacak.

Tasarıyla kuruma 75 kadro tahsis ediliyor. (13.05)