ELEKTRİK PİYASASI KANUNU DEĞİŞTİ

TBMM Genel Kurulu'nda, Elektrik Piyasası
Kanununda değişiklik yapılmasını düzenleyen kabul edilerek yasalaştı.
Kanunla Elektrik Piyasası Kanununa yeni tanımlar ekleniyor. Buna göre,
''Tedarikçi'' elektrik enerjisi veya kapasite sağlayan üretim
şirketleri, otoprodüktörler, otoprodüktör grupları, toptan satış
şirketleri ve perakende satış lisansına sahip şirketleri tanımlayacak.
''Dağıtım tesisi''; iletim tesislerinin ve dağıtım gerilim seviyesinden
bağlı üretim tesislerine ait şalt sahalarının bittiği noktadan itibaren
elektrik dağıtımı için tesis edilmiş şebekeleri kapsayacak.
Kanun, ''Yan Hizmetler Yönetmeliği'', ''Yan Hizmetler'' gibi tanımlar
içerirken, Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Anonim Şirketinin enerji
alım ve satış anlaşması yapmasına olanak sağlıyor. Ayrıca, Türkiye
Elektrik İletim Anonim Şirketine, özel direkt hattın mülkiyet sahibi ya
da işletmecisi olan özel hukuk hükümlerine tabi kişilerle ''kontrol
anlaşması'' yapma yetkisi veriliyor.
''Uluslararası enterkoneksiyon şartı'' da getiren kanun, ulusal elektrik
sisteminin diğer ülkelere ait elektrik sistemi ile uyumlu şekilde
işletilebilmesini düzenliyor.

-YÜZDE 20 SINIRI-

Herhangi bir gerçek kişinin ya da özel sektör tüzel kişisinin kontrol
ettiği üretim şirketleri aracılığıyla sahip olacağı toplam elektrik
enerjisi kurulu gücü, bir önceki yıla ait yayınlanmış Türkiye toplam
elektrik enerjisi kurulu gücünün yüzde 20'sini geçemeyecek.
Bir otoprodüktör ya da otoprodüktör grubu, bir takvim yılı içerisinde
lisanslarına kaydedilen yıllık ortalama elektrik enerjisi üretim
miktarının, yüzde 20'sini piyasada satabilecek. Arz güvenliği açısından
ihtiyaç duyulacak hallerde EPDK bu oranı artırabilecek. Bir takvim yılı
içinde EPDK'ca belirlenen orandan daha fazla elektrik enerjisinin
piyasada satılması halinde, üretim lisansı alınması zorunlu olacak.
Bu hükümler, otoprodüktör ve otoprodüktör gruplarının Türkiye Elektrik
İletim Anonim Şirketi (TEİAŞ) ile yaptıkları yan hizmet anlaşmaları
kapsamında gerçekleştirdikleri üretim miktarları için uygulanmayacak.

-LİSANS İPTALİ-

EPDK tarafından, haklı görülmeyen gerekçelerden dolayı üretim tesisi
yatırımlarını, belirlenen süreler içerisinde gerçekleştiremeyen tüzel
kişilerin lisansları iptal edilecek.
Lisansı iptal edilen tüzel kişi ile Kurumca sorumlulukları tespit edilen
tüzel kişilikte yüzde 10'dan fazla pay sahibi ortaklar, görevden
ayrılmış olan veya halen görevde bulunan yönetim kurulu başkan ve
üyeleri, lisans iptalini takip eden 3 yıl süreyle lisans başvurusunda
bulunamayacak, lisans başvurusu yapan tüzel kişiliklerde doğrudan veya
dolaylı pay sahibi olamayacaklar.
''Üretim faaliyeti gösterebilecek tüzel kişiler'', özel sektör üretim
şirketleri, Elektrik Üretim Anonim Şirketi (EÜAŞ) ve bağlı ortaklıkları,
EÜAŞ'ın yeniden yapılandırılmasıyla oluşan diğer kamu üretim şirketleri
ile otoprodüktör ve otoprodüktör gruplarını kapsayacak. Özel sektör ve
kamu üretim şirketleri, lisansları uyarınca gerçek ve tüzel kişilere
elektrik enerjisi veya kapasite satışı yapabilecek.

-DENETİM-

Kanuna göre, TEİAŞ, EPDK onayına tabi olan iletim, bağlantı ve sistem
kullanım tarifeleri ile şebeke yönetmeliğini hazırlayacak. Ayrıca revize
edebilecek, denetleyecek ve yük dağıtımı ile frekans kontrolünü
gerçekleştirecek. İletim sisteminde ikame ve kapasite artırımı
yapabilecek, gerçek zamanlı sistem güvenilirliğini izleyecek, sistem
güvenilirliğini ve elektrik enerjisinin öngörülen kalite koşullarında
sunulmasını sağlamak üzere gerekli yan hizmetleri belirleyecek.
İletim şebekesi dışında, ulusal iletim sistemi için geçerli standartlara
uygun olan ve üretim faaliyeti gösteren tüzel kişinin lisansı
kapsamındaki üretim tesisi ile müşterileri veya iştirakleri ve serbest
tüketiciler arasında özel direkt hat tesisi, TEİAŞ ile üretim faaliyeti
gösteren tüzel kişi arasında yapılacak kontrol anlaşması ile mümkün
olabilecek.
TEİAŞ, uluslararası enterkoneksiyon hatlarının ulusal sınırlar dışında
kalan kısmının tesisi ve işletilmesini yapabilecek. Bu amaçla
uluslararası şirket kurabilecek, kurulmuş uluslararası şirketlere ortak
olabilecek ve bölgesel piyasaların işletilmesine ilişkin
organizasyonlara katılabilecek.

-ENERJİ ANLAŞMALARININ DEVRİ-

Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Anonim Şirketi, mevcut sözleşmeler
kapsamında imzalanmış olan enerji alış ve satış anlaşmalarını TEAŞ'tan
ve TEDAŞ'tan devralacak. Mevcut imtiyaz ve uygulama sözleşmeleri
kapsamında enerji alım ve satış anlaşmaları imzalayabilecek. Şirket,
dağıtım şirketlerine karşı üstlendiği enerji alım ve satım taahhütleri
ile sınırlı kalmak üzere, bir yılı aşmamak ve EPDK tarafından onaylanmak
kaydıyla enerji alım anlaşmaları ve hükümetler arası anlaşmalar
kapsamında elektrik enerjisi ithalat veya ihracat anlaşmaları
imzalayabilecek.
Herhangi bir gerçek kişinin ya da özel sektör tüzel kişisinin kontrol
ettiği toptan satış şirketleri aracılığıyla sahip olacağı toplam pay,
piyasada bir önceki yılda tüketilen toplam elektrik enerjisi miktarının
yüzde 10'unu geçemeyecek.

-YENİLENEBİLİR ENERJİ-

Dağıtım şirketleri, üretim ve perakende satış faaliyetlerini, 1 Ocak
2013 tarihinden itibaren ayrı tüzel kişilikler altında yürütecek.
Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı, kurulu gücü azami 500
kilovatlık üretim tesisi ile mikro kojenerasyon tesisi kuran gerçek ve
tüzel kişiler, lisans alma ve şirket kurma yükümlülüğünden muaf
tutulacak. Bu tüzel kişilerin ihtiyaçlarının üzerinde ürettikleri
elektrik enerjisinin sisteme verilmesi halinde, uygulanacak teknik ve
mali usullar çıkartılacak bir yönetmelikle belirlenecek.
Rüzgar enerjisine dayalı üretim tesisi kurmak üzere yapılmış veya
yapılacak olan lisans başvuruları kapsamında, birden fazla tüzel kişinin
aynı bölge veya aynı trafo merkezi için başvuruda bulunması durumunda,
söz konusu başvurular TEİAŞ'a gönderilecek. Bu şirkete yapılan
başvurular arasında yarışma yapılacak. Yapılan yarışmada TEİAŞ'a
işletmeye girdikten sonra yönetmelikle belirlenecek süre boyunca
üretilecek kilovat saat başına ödenecek en yüksek katkı payını teklif
eden başvuru sahibi belirlenecek.
Üretim tesisi yaptırımını ilgili mevzuat çerçevesinde belirlenen süreler
içinde gerçekleştiremeyen tüzel kişilerin ilgili lisansı iptal edilecek.
Lisansı iptal edilen tüzel kişi ile bu tüzel kişilikte yüzde 10 veya
halka açık şirketlerde yüzde 5 ve üzeri doğrudan veya dolaylı pay sahibi
olan gerçek ve tüzel kişiler, lisans iptalini takip eden 3 yıl süreyle
lisans başvurusunda bulunamayacak, lisans başvurusu yapan tüzel
kişiliklerde doğrudan veya dolaylı pay sahibi olamayacak.
Rüzgar enerjisine dayalı üretim tesisi kurmak amacıyla alınan lisanslar
kapsamındaki tesisler için, kuruma yazılan ilk lisans başvurusundaki
sahada, başka lisans başvurusu olmaması ve kapasite artışı sonucunda
oluşacak yeni güç için mevcut iletim, dağıtım hattı ile mevcut bağlantı
noktası ve gerilim seviyesinin kullanılması koşullarıyla, kapasite
artışı, modernizasyon, yenileme yatırımlara ve tadilatlara izin
verilecek.
Elektrik enerjisi üretim, iletim ve dağıtım faaliyeti gösteren kamu
tüzel kişileri, gerekli hallerde üretim, iletim ve dağıtım tesislerinin
işletilmesi ve bakım onarım işlerini tabi oldukları ihale mevzuatı
çerçevesinde hizmet alımı yoluyla yaptırabilecek.

-ÖZELLEŞTİRME GELİRLERİ, DSİ YATIRIMLARINA AYRILACAK-

Özelleştirilecek kuruluşlarda çalışan personele ilişkin işlemler,
Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun hükümleri çerçevesinde
gerçekleştirilecek.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı, özelleştirilecek kuruluşlar ve
oluşturulacak yeni anonim şirketlerde yönetici, denetim ve tasfiye
kurulu üyeliklerine, özelleştirme programına alınan ve A.Ş'ye
dönüştürülmelerine gerek görülmeyen müesseselerde, müessese müdürlükleri
ve yönetim komitelerine, işletme ve işletme müdürlüklerine yapılacak
atamalarda ve görevden almalarda, Başbakana teklifte bulunacak.
Başbakan, bu yetkiyi bakana devredebilecek.
EÜAŞ, bağlı ortaklık, iştirak, işletme ve işletme birimleri ile
varlıkları özelleştirmelerinden elde edilen gelirin Özelleştirme İdaresi
Başkanlığı (ÖİB) tarafından yapılan masraflar düşüldükten sonra kalan
kısmı, izleyen 15 gün içinde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına
aktarılacak. Aktarılan bu tutarların yüzde 80'i enerji alt yapı
yatırımlarında kullanılmak üzere TEİAŞ, EÜAŞ, TKİ ve BOTAŞ'a a
aktarılacak. Yüzde 20'si ise enerji üretimleriyle ilgili yatırımlarında
kullanılmak üzere DSİ Genel Müdürlüğü bütçesine aktarılacak.

-ARZ GÜVENLİĞİ-

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, elektrik enerjisi arz güvenliğinin
izlenmesinden ve arz güvenliğine ilişkin tedbirlerin alınmasından
sorumlu olacak.
Arz güvenliği bağlamında; TEİAŞ, iletim kısıtlarını asgari seviyeye
indirecek şekilde iletim şebekesinin planlamasından, tesisinden,
işletilmesinden, sistem güvenilirliğinin muhafaza edilmesinden ve üretim
kapasite projeksiyonu ile 20 yıllık Uzun Dönem Elektrik Enerjisi Üretim
Gelişim Planının hazırlanmasından sorum olacak. TEİAŞ, sistem
güvenilirliğinin muhafaza edilmesini sağlamak ve yeterli kapasite
olmaması nedeniyle oluşabilecek bölgesel sistem ihtiyaçlarını karşılamak
üzere, yan hizmetler anlaşmaları kapsamında yeni üretim tesisi
yaptırarak veya mevcut üretim tesislerinin kapasitelerini kiralamak
amacıyla ihale yapabilecek.
Perakende satış lisansına sahip dağıtım şirketleri, bölgelerindeki
serbest olmayan tüketicilerin elektrik enerjisi ve kapasite talebini
karşılamakla yükümlü olacak. Söz konusu tüzel kişiler, her yıl Aralık
ayı sonuna kadar, gelecek 5 yıl için, tahmin ettikleri elektrik enerjisi
puant güç taleplerini, ihtiyaç duydukları elektrik enerjisi miktarını,
bu miktarın temini için yaptıkları sözleşmeleri ve ilave enerji
ihtiyaçlarını bildirmek zorunda olacaklar.
Serbest tüketicilerin elektrik enerjisi talebini karşılayan tedarikçiler
her yıl, serbest tüketicilerle yaptıkları sözleşmeler kapsamında
enerjiyi temin edecekleri kaynakları, bir önceki yılın Aralık ayı sonuna
kadar tedarikçi bazında bildirecekler.
Gelecek 20 yılı kapsayan TEİAŞ Talep Projeksiyonu Raporu, her iki yılda
bir Devlet Planlama Teşkilatı ve Kurum görüşleri de alınarak Bakanlık
tarafından hazırlanacak.
31 Aralık 2012 tarihinde sona erecek geçiş döneminde düzenlemeye tabi
tarifeler üzerinden elektrik enerjisi satın alan tüketicileri, dağıtım
bölgeleri arası maliyet farklılıkları nedeniyle var olan fiyat
farklılıklarından kısmen veya tamamen koruyacak şekilde tesis edilmiş ve
uygulamaya ilişkin hususları tebliğle düzenlenmiş olan fiyat eşleme
mekanizması uygulanacak.
Tüm kamu ve özel dağıtım şirketleri, fiyat eşitleme mekanizması içinde
yer alacak. Geçiş dönemi süresince ulusal tarife uygulamasının gerekleri
esas alınacak ve ulusal tarifede çapraz sübvansiyon uygulanacak.
Uygulanan sübvansiyonlar ancak Bakanlar Kurulu kararı ile
değiştirilebilecek.

-TEŞVİKLER-

31 Aralık 2010 tarihine kadar ülke içerisinde oluşturulacak izole bölge
besleme yöntemiyle de elektrik enerjisi ithal edebilecek. Bu süre kurul
kararıyla uzatılabilecek. 31 Aralık 2012 tarihine kadar işletmeye
girecek üretim ve otoprodüktör lisansı sahibi tüzel kişilere teşvikler
sağlanacak.
Buna göre, üretim tesislerinin işletmeye giriş tarihinden itibaren 5 yıl
süreyle iletim sistemi kullanım bedellerinden yüzde 50 indirim yapılacak.
Üretim tesislerinin yatırım döneminde, üretim tesisleriyle ilgili
yapılan işlemler ve düzenlenen kağıtlar damga vergisi ve harçtan
müstesna tutulacak. DSİ tarafından 26 Haziran 2003 tarihinden itibaren
yapılmış olan ve ortak tesis yatırım bedeli geri ödemesi ihtiva etmeyen
su kullanım hakkı ve işletme ruhsatlarına ilişkin anlaşmalarla ilgili
kağıtlardan da damga vergisi ve harç alınmayacak.
Yerli kaynaklara dayalı elektrik üretimi amacıyla yapılacak baraj
alanlarında kalan demir yollarının güzergahının değiştirilmesi için
enerji yatırımını gerçekleştirecek firmaya, yer değiştirmeye ilişkin
yatırım bedelinin yüzde 25'i oranında indirim yapılacak.
Otoprodüktör gruplarına, mevcut lisanslarındaki hakları korunarak, 30
Haziran 2009 tarihine kadar üretim lisansı verilecek. Bunun için
otoprodüktör gruplarınca bu Kanunun yürürlüğe girmesinden sonra, altı ay
içerisinde başvurulması gerekiyor.

-SOKAK VE İBADETHANE AYDINLATMA GİDERLERİ-

Dağıtım şirketleri, dağıtım bölgesinde otoyollar hariç, kamunun genel
kullanımına yönelik cadde ve sokak aydınlatılmasında ve bunlara ait
gerekli ölçüm sistemlerinin kurulması ve işletilmesinden sorumlu olacak.
Bu tür aydınlatmaya ve trafik sinyalizasyonlarına ait tüketim giderleri,
1 Ocak 2009 ile 31 Aralık 2015 arasındaki dönem için Hazine bütçesine
konulacak ödenekten karşılanacak.
Kamuya ait park, bahçe, tarihi ve ören yerleri gibi halka açık yerler
ile reklam ve benzeri amaçlı panoların genel aydınlatmalarına ilişkin
tüketim giderleri, ilgisine göre, ilgili belediye veya il özel
idaresince karşılanacak. Belediyeler tarafından ödenmeyen bu kapsamdaki
genel aydınlatma tüketim giderleri, ilgili belediyenin elektrik ve hava
gazı tüketim vergisi ile genel bütçe vergi gelirlerinden belediyelere
aktarılan paylardan kesinti yapılmak suretiyle tahsil edilecek.
Güvenlik amacıyla yapılan sınır aydınlatmalarına ait tüketim giderleri,
İçişleri Bakanlığı bütçesine konulacak ödenekten, toplumun ibadetine
açılmış ve ücreti ödenen ibadethanelere ilişkin aydınlatma giderleri ise
Diyanet İşleri Başkanlığı bütçesine konulacak ödenekten karşılanacak.
EPDK, otoprodüktör grup ortaklarının haklarının korunması için gereken
önlemleri alacak. Bu tarihten sonra kuruma otoprodüktör grubu lisansı
başvurusunda bulunulamayacak, yapılan başvurular üretim lisansı
başvurusu kapsamında değerlendirilecek.
Nihai tüketiciye elektrik enerjisi satışı yapan lisans sahibi tüzel
kişiler, iletim, dağıtım ve perakende satış hizmetlerine ilişkin
bedeller hariç, elektrik enerjisi satış bedelinin yüzde 2'si tutarındaki
payı (KDV, diğer vergiler, fon ve paylar ile benzeri kesintiler hariç)
faturalarında ayrıca gösterecek ve bu kapsamdaki bedelleri TRT'ye
aktaracak.
Organize sanayi bölgeleri tüzel kişileri, serbest tüketici olarak
tedarikçilerden katılımcıları için temin ettikleri enerjiye ilişkin
TRT'ye ayrıca pay yatırmayacak.

ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANI GÜLER'İN SÖZLERİ...

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi
Güler, son 5 yılda yaklaşık 3 milyar YTL'lik iletim yatırımı
yapıldığını, bu rakamın Yunanistan ve Bulgaristan'ın toplam yatırımı
kadar olduğunu bildirdi.
TBMM Genel Kurulunda, temel kanun olarak ele alınan Elektrik Piyasası
Kanununda değişiklik yapılmasını düzenleyen tasarının 2. bölümü
üzerinde MHP Grubu adına söz alan Bursa Milletvekili Necati Özensoy,
Enerji Bakanlığının, 2003 yılında 35 bin megavat olan kurulu gücünü, 42
bin 350 megavata çıkarabildiğini öne sürdü.
''Türkiye'yi elektrik konusunda güç günler bekliyor'' diyen Özensoy,
elektrikte kayıp kaçak oranlarının aşağıya düşürülmesi gerektiğini
söyledi.
Irak'ın kuzeyine ve Yunanistan'a enerji ithal edilmesini de eleştiren
Özensoy, ''Evde olmayan camiye haram... Yunanistan'a 200 megavatlık
enerji ithal edeceğimiz yazıyor. Türkiye zaten elektrik enerjisi
sıkıntısı çekiyor'' dedi.
CHP Adana Milletvekili Tacidar Seyhan da ''Doğalgazda En büyük eksiklik
dışa bağımlılık. Bakan göreve geldiğinde doğalgaz bağımlılık oranı
neydi, şimdi ne?'' diye sordu. Seyhan, doğalgazda arz güvenliği için
elde kalan tek kuruluşun BOTAŞ olduğunu ve bu kuruma sahip çıkılması
gerektiğini bildirdi.
Eleştirilere yanıt veren Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler de
göreve geldiklerinde Türkiye'nin kurulu gücünün, 31 bin 752 megavat
olduğunu, bu rakamın sadece 19 bin 500'ünden yararlanıldığını ifade
ederek, şöyle konuştu:
''Haziran 2008 itibariyle 40 bin 980 kilovata çıktık. Biz bunun 31 bin
500'ünü çalıştırıyoruz. Görevi devraldığımızda kurulu güçten yüzde 36
yararlanırken, şimdi bu oran yüzde 61'e çıktı. 2003-2008 yılları
arasında yaklaşık 3 milyar YTL iletim yatırımı yaptık. Sadece Antalya
için 500 milyon YTL'nin üzerinde yatırım yapıldı. Son 5 yılda iletimde
yapılan yatırımların toplamı, Yunanistan ve Bulgaristan'ın toplamı
kadar. Kamunun termik santral kapasitesini de yüzde 35'ten yüzde 74'e
çıkardık.''

-İBADETHANELERİN ELEKTRİK BEDELLERİ-

Bağımsız Tunceli Milletvekili Kamer Genç'in, Cemevlerinin elektrik
giderlerinin Diyanet İşleri Başkanlığı bütçesinden karşılanıp
karşılanmayacağına ilişkin sorunu üzerine Güler, bunu Diyanet işleri
başkanlığı ile görüşeceğini, kararı o zaman vereceklerini bildirdi.
Genç'in, Cemevlerinin ibadethane olarak görülüp görülmediğini sorması
üzerine de Güler, ''Ben bunu analiz edecek merci değilim. Onu bilen
arkadaşlarımıza soracağız'' dedi.