Komisyon, AK Parti Samsun Milletvekili Mehmet Muş başkanlığında toplandı.
DEM Parti Antalya Milletvekili Hakkı Saruhan Oluç, usule ilişkin söz alarak, TBMM Başkanvekili ve DEM Parti İstanbul Milletvekili Sırrı Süreyya Önder'in vefatı nedeniyle taziyede bulunan siyasi partilerin mensuplarına teşekkür etti.
Komisyon Başkanı Muş da Önder için DEM Parti Grubuna başsağlığı dileklerini iletti.
CHP Malatya Milletvekili Veli Ağbaba, Anayasa'ya aykırı uygulamaların kanun teklifi olarak gündeme geldiğini savundu.
TRT yayınlarında CHP Genel Başkanı Özgür Özel ile CHP'li yöneticilere çok az süre verildiğini öne süren Ağbaba, TRT'ye yönelik eleştirilerde bulundu.
İYİ Parti Samsun Milletvekili Erhan Usta, kanun teklifini eleştirerek, "iktidarın Anayasa'ya uymadığı için sürekli torba yasalarla kanun yapılarak, yanlış ve hatalı işlemlerin düzeltilmeye çalışıldığını" savundu.
- "Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nin kurumsal yapısının güçlendirilmesi noktasında katkı sağlayacaktır"
Teklifin ilk imza sahiplerinden AK Parti Balıkesir Milletvekili Mustafa Canbey, kanun teklifiyle, 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile getirilen düzenlemelerin önemli bir kısmının aynı şekilde, bazılarının ise düzenleme tarihi esas alınıp, revize edilerek yeniden düzenlendiğini söyledi.
Canbey, "Kanun teklifimizle amacımız, hem Anayasa Mahkemesinin verdiği iptal kararlarının gereğini yerine getirmek hem de uygulamada doğabilecek tereddütleri bertaraf ederek sistemin işlerliğini güçlendirmektir. Bu kanun teklifi, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nin kurumsal yapısının güçlendirilmesi noktasında katkı sağlayacaktır." dedi.
Düzenlemenin içeriğine ilişkin bilgi veren Canbey, kariyer meslek alımlarında 35 yaş sınırının aranması, Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanının Anayasa Mahkemesi üyeleri arasından seçilmesi, vergi incelemesine yetkili olan kamu görevlilerinin görevlerinden ayrıldıktan sonra üç yıl süreyle yapamayacakları görev ve işlere ilişkin düzenlemeler yapıldığını anlattı.
Bilgi Teknolojileri ile İletişim Kurulu üyelerinin atanma şartlarının da düzenlendiğini belirten Canbey, ayrıca TRT Genel Müdürünün mali ve sosyal haklarının kanuni dayanağının belirlenmesi, TRT'nin faaliyetleriyle ilgili şirket kurabilmesi, satın alabilmesi veya ortak olabilmesi, TRT personelinin ek göstergelerinin Cumhurbaşkanınca belirlenmesi ve kurumda özel hukuk hükümlerine tabi olarak çalışan personele de Yönetim Kurulu onayı ile ikramiye verilebilmesine ilişkin düzenlenmeler yapılacağını kaydetti.
Canbey, Kamu İhale Kurulu üyelerinin geçmişte veya halen herhangi bir siyasi parti ile ilişkilerinin bulunmamasının öngörüldüğünü, kamu kurum ve kuruluşlarında idari hizmet sözleşmesiyle veya iş mevzuatına tabi uzman ve uzman yardımcısı istihdamına ilişkin usul ve esaslar, özel bilgi ve uzmanlık gerektiren geçici mahiyetteki işlerde, yerli veya yabancı personelin tam zamanlı, kısmi zamanlı veya projelerle sınırlı olarak sözleşmeyle istihdam edilebilmesinin düzenlendiğini dile getirdi.
Teklifin tümü üzerinde söz alan CHP İzmir Milletvekili Rahmi Aşkın Türeli, Anayasa Mahkemesi tarafından 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin (KHK) iptal edilen maddelerinin hepsinin tek seferde TBMM'ye getirilerek görüşülmesi gerektiğini söyledi.
Türeli, Anayasa'ya aykırılık içeren düzenlemelerin, Plan ve Bütçe Komisyonundan önce Anayasa Komisyonu başta olmak üzere ilgili komisyonlarca ele alınmasının daha doğru olduğunu savundu.
Kanun teklifinde TRT'ye yönelik düzenlemeler bulunduğuna işaret eden Türeli, "TRT, kamu kaynaklarıyla, bizim vergilerimizle finanse edilen bir yayıncılık yapıyor. Bu nedenle TRT'nin çok partili siyasal sistem içerisinde her siyasi partinin görüşlerini ifade edebilecek bir biçimde tarafsız bir yayıncılık yapması gerekiyor." diye konuştu.
CHP Malatya Milletvekili Veli Ağbaba, İstanbul Büyükşehir Belediyesine (İBB) yönelik yolsuzluk soruşturması kapsamında tutuklanan ve İBB Başkanlığı görevinden uzaklaştırılan Ekrem İmamoğlu'nun yargılamasının TRT'den canlı yayınlanmasını istedi.
DEM Parti Ağrı Milletvekili Heval Bozdağ, "Meclis'te toplumun değil, yürütmenin ihtiyacı olan değişikliklerin hayata geçirildiğini; yasa yapım süreçlerinin de nitelikli ve demokratik olmadığını" savundu.
İYİ Parti Samsun Milletvekili Erhan Usta, kanun teklifleri hazırlanırken hassas ve dikkatli davranılması gerektiğini, eskiden yapılan hataları sonradan düzeltmek için çaba gösterilmesinin yanlış olduğunu söyleyerek, "Anayasa Mahkemesindeki hukukçular bunu biliyor da idaredeki hukukçular bilmiyor mu? Bilmemeleri mümkün değil. Bu davranış hem ülkeyi bir hukuk devleti olmaktan çıkartıyor hem de gereksiz işlerle bütün bir kamu bürokrasisi ve Meclis uğraşmış oluyor." ifadesini kullandı.
Yeni Yol Partisi Adana Milletvekili Sadullah Kısacık, kanunlarla veya Cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle kurulmuş diğer kamu kurum, kurul, üst kurul ve kuruluşları tarafından mesleğe özel yarışma sınavına tabi tutulmak suretiyle yapılacak alımlarda da 35 yaş sınırı aranmasına değinerek, "35 yaş sınırı, aslında, kamuya liyakatli, tecrübeli personel alımının önüne geçen en büyük engel ve ben bunun kaldırılması gerektiğini düşünüyorum." sözlerini sarf etti.
- "Geçmişi kucaklamadan geleceğin köprülerini de kuramayız"
MHP Konya Milletvekili Mustafa Kalaycı, vergi incelemesine yetkili olanların, görevlerinden ayrıldıktan sonra 3 yıl süreyle görev yapamayacakları kurumlarla ilgili düzenlemeye işaret ederek, kamu görevinden ayrılanların yapamayacağı işler konusunun disipline edilmesi ve bu alanda takip yapacak birimler kurulması gerektiğini ifade etti.
TRT'ye ilişkin düzenlemelere değinen Kalaycı, şöyle konuştu:
"TRT'de son yıllarda Türk tarihiyle ilgili yerli ve milli içerikli filmlerin yer alması memnuniyet verici. Diriliş Ertuğrul, Alparslan: Büyük Selçuklu, Kudüs Fatihi Selahaddin Eyyubi, Mehmed: Fetihler Sultanı, Bir Zamanlar Kıbrıs, Gönül Dağı gibi hakikaten ailece izlenebilecek çok önemli filmler var. Film içeriğiyle ilgili ya da sahneleriyle ilgili eleştiri olabilir ama bütün olarak değerlendirdiğimiz zaman aslında gururlanacağımız çalışmalar. TRT Genel Müdürümüz nezdinde TRT kurumumuza, çalışanlarına, bu dizilerde emeği geçenlere, katkısı olanlara yürekten teşekkür ediyorum. Geçmişi kucaklamadan geleceğin köprülerini de kuramayız. Çocuklarımıza geçmişimizin, Türk devletlerinin, manevi önderlerimizin, büyüklerimizin kim olduğunu anlatmamız doğru bir şey değil mi?"
- "Bizim başımızda hasbelkader genel başkan olmuş kimseler yok"
AK Parti Ankara Milletvekili Orhan Yegin, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne geçilmesinin ardından yapılan yasal düzenlemelerin, Anayasa'ya uyum sağlanması konusunda bazı düzenlemeler yapılması ihtiyacı doğurduğunu belirtti.
Hazırladıkları kanun tekliflerini istişare ettiklerini anlatan Yegin, şunları kaydetti:
"Biz bütün meseleleri insanlarla tartışıyoruz; sivil toplum örgütleriyle, o konuda sahada çalışanlarla görüşüyoruz, vatandaşla konuşuyoruz, bu işin yürütmesini yapan hükümetle, bürokratlarıyla görüşüyoruz. Bazı hususlar vardır; kritiktir, siyaseten çok önemlidir. Gideriz Cumhurbaşkanımıza deriz ki; 'Şöyle bir konumuz var. Biz bu konuda bir karara varamadık, sizin kararınız nedir, bize tavsiyeniz nedir?' Biz liderimize de başvururuz. Bizim başımızda hasbelkader genel başkan olmuş kimseler yok. Bizim başımızda bütçeleriyle, kongrede delege üzerinde oynayan Büyükşehir Belediye Başkanlarının vesayet kurduğu kongrelerden çıkmış Genel Başkanlar yok."
Yegin'in konuşması üzerine CHP'li milletvekilleri tepki gösterdi. Bunun üzerine AK Parti'li ve CHP'li milletvekilleri arasında bir süre tartışma yaşandı.
Komisyonda, kanun teklifinin maddeleri üzerinde görüşmeler sürüyor.
Sobacı, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda, Bazı Kanunlar ile 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'nin tümü üzerindeki görüşmelerinde milletvekillerinin sorularını yanıtladı, görüş ve eleştirilerini değerlendirdi.
TRT'de, kadro karşılığı sözleşmeli personel ve Özel Hukuka Tabi (ÖHT) personel olmak üzere iki istihdam şekli olduğunu anlatan Sobacı, işe alımlarda aranacak şartların, işe alım yöntemi ve istenecek belgelerin, TRT Özel Hukuk Hükümlerine Tabi Personel Çalıştırmasına İlişkin Usul ve Esaslar çerçevesinde belirlendiğini ve ÖHT'li personelde sınavsız işe alımın söz konusu olmadığını söyledi.
TRT'nin 17 televizyon kanalı ve 17 radyo kanalı, uluslararası dijital platform tabii, uluslararası 9 dijital haber platformu, dijital mobil uygulamaları ve oyunları barındıran TRT Çocuk Oyun Dünyası'na sahip olduğunu ifade eden Sobacı, "Buralar daha spesifik nitelikte ya da özel sektör tecrübesine sahip yöneticiler gerektirebiliyor. Bu anlamda ÖHT'li personelin yönetici olma durumu da söz konusu oluyor. Uluslararası firmalar dolayısıyla tabii'ye sadece bir kamu kurumunun bakış açısıyla yaklaşabilmek mümkün olmuyor. Çünkü uluslararası büyük firmalarla piyasada bir rekabet içerisinde hareket ediyorsunuz." diye konuştu.
TRT'nin bandrol geliri, kamusal katkı payı ve kendi faaliyetlerinden elde ettiği gelirlere ilişkin açıklamalarda bulunan Sobacı, TRT'nin, devlet televizyonu ve kamu yayıncısı tüm uluslararası muadillerinde olduğu gibi kamusal katkı payı aldığını dile getirdi.
TRT'nin, Avrupa Yayıncılar Birliğinin kamu yayıncılarının aldığı katkı payına ilişkin sıralamada 43 ülke içerisinde 33'üncü sırada yer aldığını bildiren Sobacı, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Bandrol gelirlerini özel sektörle de karşılaştırıyoruz ama bandrol gelirlerini eğer biz almayacaksak, özel sektöre baktığımızda TRT 2 gibi kültür sanat yaşamını ayakta tutmaya çalışan bir kanalı görmezsiniz. Çünkü özel sektör kar maksimizasyonuyla hareket ettiği ve bandrol geliri de olmadığı için kültür sanat yaşamını önemsemeyebilir. Ama TRT, kamu yayıncısı ve devlet televizyonu olduğu için kültür sanat yaşamını ayakta tutabilmek adına TRT 2 gibi bir kanalı sürdürülebilir bir şekilde ayakta tutmaya çalışır. TRT Çocuk kanalı reklamsız bir şekilde yayın hayatına devam etmektedir. Hiçbir özel kuruluşta TRT Kürdi gibi belli bir bölgeye hizmet eden, yayıncılık yapan bir kanala rastlamazsınız. Çünkü kar maksimizasyonuyla hareket eder. TRT Avaz gibi Türk cumhuriyetlerine, belli bir hedef kitleye hitap eden, yayıncılık yapan bir kanala rastlamazsınız. TRT Türk gibi Avrupa'da yaşayan Türk vatandaşlarımıza ve soydaş topluluklarımıza doğrudan yayın yapan bir kanala rastlamazsınız. O yüzden karşılaştırmayı sadece katkı payı alıyor, almıyor denkleminin biraz daha genişletilerek değerlendirmesinde fayda olduğunu düşünüyorum."
TRT Müzik, TRT World, TRT Belgesel gibi kanallarla çeşitli etkinlikler de düzenlediklerine dikkati çeken Sobacı, "Bandrol gelirlerini alıyoruz ama devlet yayıncılığı ve kamu hizmeti çerçevesinde de karşılığını verdiğimizi düşünüyorum." dedi.
Sobacı, 2021 yılında faaliyet gelirlerinden elde edilen gelirin bütçeye oranının yüzde 23 olduğunu, 2024 itibarıyla bu oranın yüzde 31'e çıktığını, 2020'de 283 milyon lira olan reklam gelirinin de 2024 itibarıyla 3 milyar 867 milyon liraya yükseldiğinin altını çizerek, dizi gelirlerinden elde edilenin de 703 milyon liraya çıktığını kaydetti.
- Oyuncu Aybüke Pusat'ın diziden çıkarılması
TRT'de yayınlanan Teşkilat dizisinin eski oyuncusu Aybüke Pusat'ın diziden çıkarılmasıyla ilgili konuşan Sobacı, TRT'nin doğrudan oyuncu ile değil projeyi getiren yapımcıyla sözleşme imzaladığını söyledi.
Yapımcının oyuncu tercihlerine çok profesyonel kriterlerle yaklaştıklarını, içerik standardı ve prodüksiyon kalitesinin dışında yönlendirici rol oynamadıklarını belirten Sobacı, şöyle konuştu:
"Zaten aksi bir tavır içerisinde olsaydı, iddia edildiği gibi oyuncunun siyasi görüşüne, yaşam tarzına, sosyal çevresine bakılsaydı o zaman Aybüke hanımın hiç TRT'de çalışmıyor olması lazım. Demek ki bakmıyoruz, TRT'de onca kişi çalışabiliyor. Dolayısıyla da TRT'de bir yasaklı oyuncu listesi veya bunları arşivleyecek, profilleyecek bir izleme, teknik düzen söz konusu değildir. Biz prodüksiyon kalitesine, oyuncu ve rol uyumuna, senaristin ve yönetmenin tercihlerine, oyuncunun büyük dizilerde daha önceden rol alıp almadığı gibi profesyonel kriterlere bakarız. Aybüke Pusat, kamuoyunda çok açık bir şekilde bir boykot çağrısına destek vermiştir. Bu boykot TRT'yi kapsamaktadır. Aybüke Pusat da TRT dizisinde çalışmaktadır. Dolayısıyla Aybüke Pusat 'TRT'de benim dizimi izleme, şu programı izleme' demektedir. Hem benim dizimde, TRT'de çalışacaksın, işverenin ben olacağım, istihdam hakkım olduğu kadar, Aybüke Pusat'ın bir dizide istihdamı TRT'nin hakkı olduğu kadar, 'beni izleme' diyen bir boykotun parçası haline geldiğinde TRT'nin dışarısına koymak, sözleşmesini sonlandırma iradesini göstermek de TRT'nin işveren olarak en doğal hakkıdır. Çünkü Aybüke Pusat'ın dahil olduğu boykot TRT'yi boykottur."
Sobacı, Teşkilat dizisinin reyting rekorları kırdığına ve 5 sezondur devam ettiğine dikkati çekerek, "Biz o diziyi her sezon var etmek için büyük bir emek veriyoruz. Benim altımda çalışan bir personel veya oyuncunun, yıllardır emek verdiğim bir diziyi bitirme, 'bunu izleme' deme hakkına sahip olduğunu düşünmüyorum. O yüzden de TRT'nin dışarısına kendisini aldık." dedi.
Bazı milletvekillerinin, TRT yayınlarında muhalefete daha az süre verildiğine ilişkin eleştirilerine de cevap veren TRT Genel Müdürü Sobacı, devlet televizyonu olarak Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın açıklamalarının tümünü yayınlamaları gerektiğini söyledi.
