CHP GRUBU ADINA ÜNAL DEMİRTAŞ (Zonguldak) - Teşekkür ederim Sayın Başkan.

Genel Kurulu saygıyla selamlıyorum.

Sayın Bakan, bütçeniz 15 Ekimde Meclise sunulduğunda 9,17'lik dolar kuru üzerinden 190 milyar dolar ediyordu. Bugün ise 13,90 dolar kuru üzerinden 126 milyar dolara düştü yani bütçeniz daha Meclisten geçmeden dolar karşısında yüzde 33 oranında yani 65 milyar dolar buharlaştı ve kadük oldu. Halkın bütçesi ise en az yüzde 50 buharlaştı.

Sayın Bakan, yirmi yıllık iktidarınızda iş ve çalışma yaşamının hiçbir sorununu çözemediniz; aksine, bu sorunlar derinleşerek devam etti. Bakın, geniş tanımlı yani gerçek işsizlik dün açıklanan makyajlı TÜİK verilerine göre bile yüzde 22,8'dir yani şu anda 8 milyon 281 bin kişi işsizdir. İşsizlikte Avrupa'da ilk 3'teyiz. İşsizliği hâlâ çözemediniz.

Kayıt dışı istihdam OECD ortalamasının yüzde 18'idir. Bizde ise kayıt dışı yüzde 30'la OECD'nin en yüksek oranıdır yani şu anda 9 milyon işçimiz kayıt dışıdır. Kayıt dışını hâlâ çözemediniz.

İş kazalarında her gün 6 işçimiz yaşamını yitirmektedir. Sadece bu yıl kasım ayına kadar 1.853 işçimiz ve son on dokuz yıldaysa 28 bin işçimiz iş kazalarında yaşamını yitirmiştir. Ülkemiz yıllardır iş kazalarında Avrupa'da 1'inci, dünyada 3'üncüdür. İş kazalarını da hâlâ önleyemediniz.

Çocuk işçilik artarak devam etmektedir. Ülkemizde makyajlı TÜİK verilerine göre bile şu anda 720 bin çocuk işçimiz vardır, oysa gerçek rakam 2 milyondur. Çocuklarımız okula gideceğine çalışmak zorunda kalmaktadır. Maalesef çocuk işçiliğini de önleyemediniz Sayın Bakan.

Emeklilikte yaşa takılan 5 milyonu da hâlâ emekli yapamadınız.

SGK açıkları da rekor kırmaya devam etti; 2020 yılında 69 milyar, son on dokuz yıldaysa 446 milyar SGK açığıyla cumhuriyet tarihi rekorlarını kırdınız. SGK'nin aktif/pasif oranı da Genel Başkanımız Kemal Kılıçdaroğlu'nun dönemi olan 1999'da 2,4 iken 2020'de 1,69'a indi. Avrupa'da 1 emekliye 4 çalışan düşerken maalesef ülkemizde 1 emekliye 1,7 çalışan düşmektedir. Bunu da çözemediniz.

Ülkemizde sendikalaşma oranı yüzde 14, toplu sözleşme oranıysa 2,78'dir. Türkiye 38 OECD ülkesi arasında sendikal hak ve özgürlüklerde de maalesef yine son sıradadır. Sendikal hak ve özgürlüklerin de önündeki engelleri hâlâ kaldıramadınız.

Sayın Bakan, ülkemizdeki 13 milyon 500 bin emekli giderek yoksullaşmaktadır. ILO'nun 2021 yılı Eylül ayı verilerine göre, Türkiye, dünyada emeklisi en yoksul olan ülkelerin arasındadır. 8 milyon emekli asgari ücretin altında, 2 milyon 600 bin BAĞ-KUR emeklisi ise bin liranın altında aylık almaktadır. Bugün, primleri asgari ücret üzerinden yatırılan bir işçinin emekli maaşı ise 1.500 TL'dir yani 95 eurodur; Almanya'da asgari ücret alan emekli ise 1.000 euro yani bizimkilerin 10 katı kadar emekli maaşı almaktadır. Bugün, maalesef, 6 milyon emekli temel ihtiyaçlarını dahi karşılayamadığı için çalışmak zorunda kalmaktadır; aç kalmamak için 73 yaşında bile çalışmak zorunda kalan emekliler vardır, bir kısım emekliler de pazarın sonunda çürük meyve ve sebzeleri toplayarak yaşamaya çalışmaktadır. Bakın, bizi kıskanan Alman emekliler "cruise" gemilerinde tatil yaparken bizim emeklilerimiz ise aç kalmamak için ölene kadar çalışmak zorunda kalmaktadır. (CHP sıralarından alkışlar) Sayın Bakan, en düşük emekli maaşı asgari ücret seviyesine gelmelidir, emeklilere bayram ikramiyesini en az 2.500 TL yapmalısınız; bizim emeklimiz de hiç değilse Antalya'da tatile gidebilmelidir.

Sayın Bakan, asgari ücret ülkemizdeki en büyük toplu sözleşmedir çünkü asgari ücret ve civarında ücret alan işçi sayısı 10 milyondur. Avrupa'da asgari ücretle çalışanların oranı yüzde 5 iken bizde yüzde 60'tır yani asgari ücret bizde ortalama ücret hâline gelmiştir. Son beş yılda asgari ücret döviz karşısında eriyip küçülmüştür; bakın, asgari ücret 2016'da 430 dolar iken şu anda 203 dolara düşmüştür değerli arkadaşlar.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - Tamamlayın sözlerinizi.

ÜNAL DEMİRTAŞ (Devamla) - Son beş yılda asgari ücretlinin cebinden aylık 227 dolar buharlaşmıştır değerli arkadaşlar. Bakın, Çinli işçi bile 360 dolar alırken bizim işçimiz 203 dolar almaktadır. Biz asgari ücrette Çin'in bile gerisine düştük değerli arkadaşlar. Türkiye, bu asgari ücretle Avrupa'da da son sıradadır. Bakın, bizi kıskanan Almanya'daki asgari ücretli 1.585 euro asgari ücret alırken bizdeki asgari ücretli net 183 euro ancak alabilmektedir. Alman asgari ücretli bizim asgari ücretlinin 9 katı kadar ücret alabilmektedir. Ocak ayından bugüne kadar ekmeğe, süte, şekere... Bakın, şu rakamlara bakın, şekere yüzde 64, ayçiçeği yağına yüzde 96, tüpe yüzde 80 zam gelmişken ve 2022'de de bu zam yağmuru devam edecekken asgari ücretliye bu kayıpları karşılayacak derecede artış yapılmasını saygılarımla dilerim.

Genel Kurulu saygıyla selamlıyorum. (CHP sıralarından alkışlar)