HDP GRUBU ADINA MAHMUT CELADET GAYDALI (Bitlis) - Teşekkür ederim.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; HDP Grubu olarak BOTAŞ hakkında verdiğimiz araştırma önergesi üzerine söz almış bulunmaktayım. Sizleri ve kamuoyunu saygıyla selamlarım.

Değerli milletvekilleri, Boru Hatları ile Petrol Taşıma Anonim Şirketi (BOTAŞ) 1974 yılında Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığına bağlı ortaklık olarak kurulmuştur. 1995 yılında Bakanlar Kurulu kararıyla TPAO'ya bağlı ortaklık statüsünden çıkarılarak kamu iktisadi teşebbüsü (KİT) olarak yapılandırılmıştır. BOTAŞ hisselerinin tamamı 24/1/2017 tarihinde Türkiye Varlık Fonu Yönetimi Anonim Şirketine devrolmuştur. 2017'de 3,3 milyar lira kâr eden BOTAŞ, Türkiye Varlık Fonuna devredildiğinden bu yana zarar ediyor. Nasıl olur da bu kadar köklü bir şirket bugün ciddi mali krizler içerisinde bulunmaktadır?

BOTAŞ, Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa ülkelerinden sıvılaştırılmış doğal gaz alımı için Deutsche Banktan 1 milyar avro kredi almak için yürüttüğü görüşmelerde son aşamaya gelindiğini kamuoyuna yansıtmıştır. BOTAŞ gibi köklü bir yapı, tarihinde ilk kez kredi almak zorunda bırakılıyor. Merkez Bankası, BOTAŞ'a geçtiğimiz yıl boyunca 6,1 milyar dolarlık satış yapmış, 2022 yılının ilk dört ayında da 16 milyar dolarlık satış yapmıştır.

BOTAŞ'ın içinde bulunduğu mali kriz giderek daha da derinleşmektedir. Atılan adımlar, yapılan yasal düzenlemeler dahi bu derin mali krizin önüne geçemiyor. Bakıldığı zaman, 22/12/2021 tarihinde yapılan düzenlemeyle 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu'na eklenen geçici 6'ncı maddeyle Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ'nin konut tüketicileri için düşük fiyattan sattığı gazdan kaynaklanan görev zararı hazineden karşılanmıştır. Yapılan düzenlemeyle beraber, BOTAŞ'ın 50 milyar liralık görev zararı hazineye aktarılmış, karşılığında 32,3 milyar liralık vergi borcu silinmiştir.

Hazine ve Maliye Bakanlığının mart ayıyla ilgili 15 Nisan 2022 tarihinde açıkladığı merkezî yönetim bütçe verilerine göre ise "görevlendirme giderleri" olarak adlandırılan görev zararı, mart ayında 14,7 milyar lira, son üç ayda ise 41,8 milyar liradır. Fakat tüm bu zararlara rağmen, enerji tüketiminde artan maliyetler; yurttaşlar, üreticiler ve işletmeler tarafından karşılanamayacak kadar artmıştır. Yani hem yurttaş ve üretici işletme düzeyinde hem de ilgili kamu kurumları düzeyinde bir çöküşün eşiğine gelinmiştir. Âdeta içine ne kadar atılırsa yutan bir kara deliğe dönüşmüştür. Bu mali çöküş, iktidar tarafından gizlenmek isteniyor; buna çözüm olarak da: "Avrupa'nın en ucuz gazını biz veriyoruz." propagandasını yapmak. Ortada ucuz gaz falan yok. Bakıyorsunuz, Avrupa'da 1 standart metreküp doğal gazın birim fiyatı TL cinsine çevriliyor: Biz 3 TL'ye veriyoruz, onlar 10 TL'ye" BOTAŞ'ın 2020 Faaliyet Raporu'nda da olduğu gibi; Amsterdam, Berlin, Londra, Roma ve Sofya'nın, kısaca euro ve sterlin geliri olan ülkelerin para birimi TL'ye çevrilerek "Onlarda 1 standart metreküp doğal gazın birim fiyatı 10 TL, bizde 2,13 TL" diye rapor hazırlanmış. Siz asgari ücretliye 1.000-1.500 avro karşılığını verin, değil 10, biz de 20 lira ödemeye hazırız. Sadece kelime oyunlarıyla illüzyon denemeleri yapıyorsunuz.

Enerjide dışa bağımlılık hususu, su götürmez bir gerçektir. Üretmediğiniz bir enerjiyi "Biz en ucuza veriyoruz." diyorsanız, ya çalmışsınızdır ya da bedava bir kaynak bulmuşsunuzdur. Biz sizin sadece seçimler yaklaştıkça gaz bulduğunuzu biliyoruz. Gaz ithalatını yaptığımız ülkeler vanayı yarım tur çevirse ülke olarak kriz yaşıyoruz ve hâlâ bu halka masallar anlatılıyor: "Doğal gaz bulduk, ucuzlayacak!" Siz o gazı çıkartmak, iletmek ve dağıtmak için yine milyon dolarlar harcayacak, bunu da halka fatura edeceksiniz. Bu halkı gaz bulduğunuza, bulacağınıza pişman edeceksiniz.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

MAHMUT CELADET GAYDALI (Devamla) - Tamamlıyorum Başkanım.

BAŞKAN - Tamamlayın lütfen.

MAHMUT CELADET GAYDALI (Devamla) - Boru Hatları İle Petrol Taşıma Anonim Şirketinin -BOTAŞ'ın- içinde bulunduğu durum da dikkate alınarak enerji alanında yaşanan sorunların açığa çıkarılması; enerji alanında yurttaşların, üreticilerin ve işletmelerin maliyetlerinin düşürülmesiyle ilgili çalışmalar yapılması ve BOTAŞ başta olmak üzere kaynakların kamu yararına çalışması için yapılabileceklerin belirlenmesi amacıyla bir Meclis araştırma komisyonu kurulmasını öneriyor ve desteklerinizi bekliyoruz. (HDP sıralarından alkışlar)