İMAM TAŞÇIER (Diyarbakır) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Türkiye ekonomisi, 2015 yılından beri yaşanan yapısal sorunların üzerine yeni sorunlar eklenerek, büyük bir krizle karşı karşıya. Tek bir insanın her alanda karar aldığı, Parlamentonun işlevsizleştirildiği, ademimerkeziyetçiliğin yok edildiği, hukukun, demokrasinin, temel hak ve hürriyetlerin ayaklar altına alındığı bir Türkiye'de adalete güven yok, geleceğe dair umut da kalmamış bir durumda.

Bugün, karşı karşıya kaldığımız ekonomik sorunların tek ve asıl nedeni pandemi ve uluslararası piyasalarda artan emtia fiyatları değil. Kamu kaynaklarını doğru kullanmayan, öncelikli yatırımlar yerine desteklediği şirketlere göre iş üreten, yoksulların, geri bıraktırılmış bölgelerin sorunlarını görmezden gelen bir yönetim anlayışının sonuçlarını yaşıyoruz.

Gençlere fırsat eşitliği, nitelikli eğitim sunulamıyor. Genç işsizlik oranlarına bakıldığında, verilerine güvenilmeyen TÜİK'e göre dahi 4 kişiden 1'i işsiz, gençler iş bulamıyor. Genç işsizliği ve gençlerin iş gücüne katılımında TÜİK rakamları bile korkunç. Mardin, Batman, Siirt, Şırnak illerinde genç işsizlerin işsizlik oranı yüzde 53,4; Diyarbakır ve Şanlıurfa illerinde genç kadınların iş gücüne katılımı yüzde 17,4. Ekonomi için fırsat olarak görülen gençler açlığa, yoksulluğa mecbur bırakılmış bir durumda. Bu illerde küçük yerel sermayelerle kurulan tarım, hizmet ve basit sanayi üretiminde yoğunlaşan işletmeler var.

Kırk yıldır GAP'la vaatler veriliyor; tarımsal arazilerin sulanacağı, ürün deseninin gelişeceği, gıda üretiminde bölge illerinin üs olacağı ifade ediliyor. Çiftçileri, tarımsal işletmeleri, yerel halkı sürekli beklenti içine sokan bu projeler ne zaman bitecek, topraklar ne zaman sulanacak, insanlar ne zaman üretim yapacak ve ek gelir elde edecek? Buna dair bir plan, bir program yok maalesef.

Mikro ve küçük ölçekli işletmeler kendi öz kaynaklarıyla üretim yapmaya ve hizmet sunmaya devam ediyor ancak finansmana erişimde, kamuyla iş yapmakta, ödemelerini almakta zorlanıyor; güvenlik soruşturmaları ve sicil sorunlarıyla kamu kurumlarıyla çalışmalar yasaklanıyor. Atanan kayyumlar ile belediyelerdeki tüm çalışanlar, hizmet alınan işletmelerin tamamı artık dışarıdan geliyor. Yerelde nitelikli insan kaynağı yokmuş, hizmet alabilecekleri yerel girişimciler yokmuş gibi davranılıyor. İş yapma alanı daraltılan işletmeler başka yerlere göç ettiriliyor. Kurulan işletmeler, kırk yıldır uygulanan politikalar nedeniyle faaliyet alanları ve sürdürülebilirliklerinde sorunlar yaşıyor.

Tarım sektöründe bir türlü tamamlanamayan sulama kanalları ve üzerine kuraklık nedeniyle, hayvansal ve bitkisel üretimde önemli bir merkez olan illerde üretim son yıllarda düştü ve bayağı bir düşüş seyrediyor. Üreticiler artan girdi fiyatlarıyla artık üretimden vazgeçiyor ve kent merkezlerine doğru göçlerle kırsal nüfus gittikçe azalıyor.

Üreticilerin en temel girdilerinden biri elektrik. Çiftçiler, sulama yatırımları tamamlanmadığı için sulamada daha fazla elektrik kullanmak mecburiyetinde bırakılıyor. İllerinde yereldeki ekonomik ihtiyaçlar ve kararlar, masabaşında, bölgeyle alakası olmayan ve bölgeyi tanımayan teknokratların eliyle belirleniyor.

İllerdeki ekonomik sorunları çözmek için de şu önerilerimiz var:

Nitelikli eğitime erişimin, gençlerin ve çocukların ana dilleri olan Kürtçe eğitiminin önceliklendirilmesi.

Bitkisel ve hayvansal üretimin geliştirilmesi için bütüncül politikaların geliştirilmesi.

Zamana yayılan, içeriği bilinmeyen, kamuoyuna büyük vaatlerle sunulan Silvan Barajı ve Güneydoğu Anadolu Projelerinin gözden geçirilmesi.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - Buyurun, devam edin.

İMAM TAŞÇIER (Devamla) - Yoksul bırakılan toplumsal kesimlerin sadaka kültürü yerine temel ihtiyaçlarını karşılayacak etkin sosyal destek projelerinin geliştirilmesi.

Küçük işletmelerin, esnafların, sanatkârların faaliyetlerini destekleyecek finansman, üretim ve hizmet modellerinin geliştirilmesi.

Kamu kurumlarının satın alma süreçlerinin şeffaflaştırılması.

Yereldeki satın alımlarda yerel girişimcilerin ve yerel insan kaynaklarının önceliklendirilmesi.

Güvenlik soruşturmalarının ve sicil uygulamalarının sonlandırılması.

Bunlar gibi yeni ve bütünlüklü politika ve uygulamalar geliştirilmesi gerekmektedir diye düşünüyorum.

Genel Kurulu saygıyla selamlıyorum. (HDP sıralarından alkışlar)