MHP GRUBU ADINA ABDURRAHMAN BAŞKAN (Antalya) - Sayın Başkan, Gazi Meclisimizin çok değerli milletvekilleri; görüşmekte olduğumuz Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi üzerine Milliyetçi Hareket Partisi Grubumuz adına söz almış bulunuyorum. Bu vesileyle yüce heyetinizi ve televizyonları başında bizi izleyen büyük Türk milletini saygıyla selamlıyorum.

23/10/2014 tarihinde kabul edilen 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkındaki Kanun'la e-ticaretin yaygınlaştırılması ve e-ticarette güven ortamının tesis edilmesine yönelik önemli bir adım atılmıştır. Dünyada ve ülkemizde son yıllarda istikrarlı şekilde büyüyen e-ticaret, Covid-19 salgınıyla birlikte rekor seviyelere ulaşmıştır. E-ticaretin mevcut durumunda, e-ticaret pazar yerleri önemli bir satış kanalı olarak karşımıza çıkmaktadır. Dünyadaki e-ticaret hacmini incelediğimizde, 2020 verilerine göre bu alandaki en büyük payı 2,31 trilyon dolarla Çin alırken Amerika Birleşik Devletleri ise 961 milyar dolarla 2'nci sırada, AB ise 425 milyar dolarla bu alanda 3'üncü sırada yer almaktadır. Bunların dışında kalan diğer tüm ülkelerin toplam e-ticaret hacmi Çin'in yarısı yani 1,2 trilyon dolardır. Ülkemizde ise 2019 yılında yüzde 9,8 olan e-ticaretin genel ticarete oranı, yaklaşık 2 katına çıkarak 2021 yılında yüzde 17,7 olarak gerçekleşmiş olup önümüzdeki dönemde bu oranın daha da artması beklenmektedir. 2021 yılında perakende e-ticaret hacmi 234 milyar Türk lirası olarak gerçekleşirken bu hacmin yaklaşık yarısını sektörün önde gelen e-ticaret pazar yerlerindeki satışlar oluşturmuştur, bu oran da her geçen gün artma eğilimi göstermektedir. 2020 yılında 256.861 olan e-ticaret faaliyetinde bulunan işletme sayısı, 2021 yılında yüzde 88'lik bir artışla 484.347'ye ulaşmıştır.

Sektörün az sayıda e-ticaret pazar yerinde yoğunlaşması hem satıcıların hem de tüketicilerin bu pazar yerlerine olan bağımlılığını artırmakta ve birtakım sorunları gündeme getirmektedir. E-ticaret pazar yerlerinde aracılık hizmeti sunulan işletmelerin büyük bölümünü mikro ve küçük işletmeler oluşturmakta ve elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılarının söz konusu işletmeler karşısında asimetrik pazarlık gücü bulunmaktadır. İşte, bu konuda, bu kanun teklifi Ticaret Bakanlığımıza önemli kolaylıklar sağlayacak ve ticaretin düzenlenmesine de önemli katkılar sağlayacaktır. Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılar bu gücü kullanarak haksız ve adil olmayan uygulamalarda bulunabilmektedirler. E-ticaret faaliyetleri incelendiğinde, elektronik ticaret pazar yerleri açısından piyasada bir yoğunlaşma söz konusudur.

Sayın Başkanım, kıymetli milletvekili arkadaşlarım; yoğun bir reklam sürecini de içeren, agresif büyüme stratejileri uygulayarak büyük ölçekli hâle gelen elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılar, sahip oldukları ağ etkileri ve ölçek ekonomilerinden faydalanarak pazardaki konumlarını daha da güçlendirmekte ve pazarlık gücü, tüketici tercihlerini belirleme yeteneği ve hizmet sağlayıcıları üzerindeki kontrol imkânlarıyla e-ticaret sektörüne yeni aracı hizmet sağlayıcıların dâhil olmasını zorlaştırmaktadırlar. Ayrıca, söz konusu işletmeler, e-ticaretin tamamlayıcı sektörleri olarak görülebilecek lojistik, kargo ve ödeme hizmetleri gibi sektörlerde de söz sahibi olmakta ve elektronik ticaret pazar yerlerine olan bağımlılığı ve yoğunlaşmayı daha da artırmaktadır. Artan bağımlılık, uzun dönemde fiyatların yükselmesine, sunulan ürünlerin kalite ve çeşitlerinin azalmasına, hizmetlerin tekdüzeleşmesine ve inovasyonun azalmasına neden olabilecektir. Diğer taraftan, başta ABD olmak üzere, dünya genelinde kamu otoriteleri piyasa aksaklıklarının önüne geçmek, adil ve şeffaf ticari koşulları tesis etmek ve rekabeti koruyucu tedbirler alarak gerek platform içi gerekse platformlar arası dengeyi gözetmek amacıyla mevzuat çalışmaları yürütmektedir. Bu kapsamda, sektörde rekabeti bozucu veya sınırlayıcı faaliyetlerin engellenmesi, e-ticarette çok oyunculu bir yapının tesis edilmesi ve e-ticaretin sağlıklı bir şekilde büyümesi amacıyla, görüşmekte olduğumuz Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi hazırlanmış ve Meclisimizin onayına sunulmuştur.

Kıymetli milletvekili arkadaşlarım, Anayasa'nın "Piyasaların Denetimi ve Dış Ticaretin Düzenlemesi" başlıklı 167'nci maddesinin birinci fıkrasında "Devlet, para, kredi, sermaye, mal ve hizmet piyasalarının sağlıklı ve düzenli işlemelerini sağlayıcı ve geliştirici tedbirleri alır; piyasalarda fiili veya anlaşma sonucu doğacak tekelleşme ve kartelleşmeyi önler." düzenlemesine yer verilmektedir. Düzenlemenin gerekçesinde bu maddenin devlete 3 görev yüklediği ifade edilmektedir. Bunlar, özel teşebbüsün rekabet koşulları içinde yararlı yönde gelişmesine yardımcı olunması, piyasada fiilî ve anlaşma sonucu tekellerin önlenmesi ve tekel teşkil etmemekle beraber fiyat anlaşmaları, üretim hataları, coğrafi bölge paylaşımı benzeri suretlerde gerçekleştirilecek kartellerin önlenmesidir. Bu görevlerin yerine getirilmesi sağlıklı toplum ve sağlıklı demokrasi için vazgeçilmez şartlar olarak görülmekte, tekelciliğin her türlüsünün zararından fertleri ve toplumu korumak, toplumun huzur ve refahıyla doğrudan bağlantılı bulunmaktadır.

Mal ve hizmet taleplerini karşılayan ticaret sektörünün etkin şekilde işlemesi toplumsal refahın artırılması açısından önemlidir. Üretim sektörlerinden farklı olarak ticaret sektöründeki tekelleşme eğilimleri arz ve talep dağıtım kanalları açısından mal ve hizmetlerin aracılığında dar boğazlara yol açma riski taşımaktadır. Ticaretteki tekelleşme, ürün ve işletme çeşitliliğinin azalması, ürünlerin piyasa koşullarına göre yüksek olması, üretim, yatırım, inovasyon potansiyelinin düşmesi işletmelerinin piyasadaki konumlarının serbest piyasa koşulları yerine tekelci işletmeler tarafından belirlenmesi gibi hem fertler hem işletmeler açısından yaygın olumsuzluklar ortaya çıkarabilecektir. Günümüzde elektronik ticaret de bu kapsamda önemli bir kanal hâline gelmiştir. Bu kanalın kontrolüne sebep olabilecek tekelleşme eğilimlerinin önlenmesi bahsedilen gerekçelerle kamu yararlılığı açısından oldukça önemli bir düzenleme alanıdır.

Kıymetli milletvekili arkadaşlarım, Değerli Başkanım; konuşmamın bu kısmında önümüzdeki hafta idrak edeceğimiz Kurban Bayramı'na değinmek istiyorum. Kurban Bayramı Cenab-ı Allah'a manen yaklaşmanın mübarek bir fırsatıdır. Ömer Seyfettin'in dediği gibi "Benim vatanımın sınırları Edirne'den başlayıp Kars'ta bitmez. Benim vatanımın sınırları Adriyatik'ten Çin Seddi'ne, Türkçe konuşulan yerde başlar, Türkçe konuşulan yerde biter." (MHP sıralarından alkışlar) Bizler, Kerkük'te kesilen kurbanın duasını Hakkâri'de yapan, Tebriz'de sunulan ikramı Ankara'da kabul eden, Saraybosna'da uzatılan eli Şırnak'ta tutan, Urumçi'de akan gözyaşını İzmir'de silen, Bakü'de okunun Mushaf'ın duasına Ayasofya'da "Amin." diyen, İsfahan'da okunan ezana da Selimiye'de kıyama duranlarız. Vatanımızın millî ve manevi bütün değerlerini, gönüllerimizde bir meşale gibi yanan ve asla sönmeyecek ortak mirasımız olan Kurban Bayramı'nızı tebrik ediyorum.

Sayın Başkanım, kıymetli milletvekili arkadaşlarım; sözlerime burada son verirken 1-3 Temmuz tarihleri arasında gerçekleşecek olan 661'inci Tarihî Kırkpınar Güreşleri'nde Dualı Çayır'a çıkacak olan ve inşallah üst üste 3'üncü defa "Başpehlivanlık" unvanını alarak altın kemerin ebedî sahibi olacak olan Antalya Korkuteli Belediyesporlu sporcumuz ve Antalya'mızın gururu olan hemşehrimiz Ali Gürbüz'e sizlerin huzurunda başarılar diliyorum.

Kanunumuzun yüce Türk milletine hayırlı olmasını diliyor, yüce heyetinizi ve Gazi Meclisimizi saygıyla selamlıyorum.