AK PARTİ GRUBU ADINA ŞEYHMUS DİNÇEL (Mardin) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; 2023 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi görüşmeleri kapsamında Türk Dil Kurumu ve Türk Tarih Kurumu bütçeleri üzerine grubum adına söz almış bulunmaktayım. Gazi Meclisimizi ve aziz milletimizi saygıyla muhabbetle selamlıyorum.

Türk Dil Kurumu "Türk Dili Tetkik Cemiyeti" adıyla 12 Temmuz 1932 tarihinde kurulmuştur. Ülkemizin önemli kültür kurumlarından biri ve dilimizin son doksan yıldaki gelişmesinde belirleyici olan Türk Dil Kurumu, Türkçenin zenginleştirilmesi ve doğru kullanılması amacıyla birçok çalışmaya imza atmıştır. Bu çalışmaların yanı sıra, iyi bir geleceğin inşa edilmesi için insana yatırımın ne kadar önemli olduğunun bilinciyle lisans ve lisansüstü düzeylerde öğrenim gören öğrencilere burs olanağı sağlamaktadır. Bu kapsamda, 2022 yılı içerisinde 675 öğrenciye maddi destek sağlamış olup 2023 yılında 1.328 öğrenciye burs imkânı sağlanacaktır.

28 Nisan 1930 tarihinde teşkil edilmiş olan Türk Tarih Kurumunun görevlerini tarihimizi bilimsel yollardan incelemek, bunun yanında bilimsel yayınlar yapmak; çalıştay, sempozyum gibi bilimsel toplantılar düzenlemek ve arşiv faaliyetleri yürütmek şeklinde sıralayabiliriz. Türk Dil Kurumu gibi Türk Tarih Kurumu da lisans ve lisansüstü düzeylerde öğrenim gören öğrencilere burs vermektedir. 2022 yılında 701 kişiye burs imkânı sağlanırken 2023 yılında 751 kişiye burs verilmesi planlanmaktadır. Türk Tarih Kurumunun önemli çalışmalarından bir diğeri de kültürel hazinelerimiz olan arkeolojik kazılara yapmış olduğu desteklerdir. Türkiye tarihini aydınlatmaya yarayacak belge ve malzemeyi toplayarak bilimsel çalışmaları yürüten arkeologlara, tarihçilere, sanat tarihçilerine ve antropologlara bütçe imkânları doğrultusunda maddi destek sağlanmaktadır. Böylece ülkemizin tarih öncesi çağlardan bugüne kadar olan geçmişinin ve zengin kültürel malzemesinin aydınlatılmasına da katkı vermektedir.

Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü ile Türk Tarih Kurumu arasında imzalanan iş birliği sözleşmesi kapsamında 2022 yılında 141 arkeolojik kazı çalışmasının gerçekleştirilmesi için çalışmalar devam etmektedir. Bu çalışmalar içerisinde geçmişten bugüne birçok medeniyete beşiklik etmiş olan kadim memleketim Mardin'imizde de devam eden Dara Antik Kenti ve Boncuklu Tarla kazıları da bulunmaktadır. Dara, milattan önce 3'üncü yüzyıl ortalarında milattan önce 1'inci yüzyıla kadar Parth ve Seleukos krallıkları arasında el değiştirmiştir. Milattan sonra 6'ncı yüzyıl başlarında Bizans İmparatoru Anastasius tarafından garnizon kenti olarak seçilmiştir. Anastasius, kurduğu kente kendi adını vermiş -Anastasiopolis- ve Dara'yı Mezopotamya bölgesinin idari ve askerî merkez üssü hâline getirmiştir. Dara'da Profesör Doktor Metin Ahunbay'ın -kendisini rahmetle anıyoruz- 1986 yılında başlattığı kazılarda Roma, Bizans, Emevi, Abbasi ve Artuklu dönemlerini kapsayan çeşitli eserler ortaya çıkarmıştır. Ortaya çıkan eserler, antik kentin milattan sonra 4'üncü yüzyıldan itibaren günümüze kadar kesintisiz bir şekilde yerleşim gördüğünü kanıtlamaktadır.

Burada nekropol alanını görebiliyoruz; nekropol alanı "ölüler şehri." Bu da şu ana kadar, belki de büyük savaşlar geçirmiş, tarihî, önemli yerlerden birinin kalıntılarının hâlâ var olduğu bir yer.

Bu da nekropolun iç alanı; bura da azizlerin, daha büyük komutanların yaşadığı bir alan; bu da aslında çok önemli alanlardan biri.

Bu da halk tarafından "zindan" olarak bilinen büyük sarnıç. Aynı anda 25 bin askerin yaşayabildiği büyük bir garnizon şehri olduğu için burada birkaç tane büyük-küçük sarnıç ve erzak depoları bulunmakta, bu açıdan da çok önemli. Yerebatan Sarnıcı'nı andırır; çok büyük, 20 metre yüksekliğinde sütunlar mevcuttur.

Çarşısı agora. Agora da Roma şehirlerinin önemli çarşılarından biridir. Vakit dar olduğu için... Aslında burada Hazreti İsa'dan kalma, var olan çok önemli bir yazıt vardır. İnşallah bunun devamını da Mardin'e geldiğinizde anlatırız. (AK PARTİ sıralarından alkışlar)

Günümüz itibarıyla, Dara Antik Kenti, 1 milyonun üzerinde ziyaretçi kitlesiyle bölge ekonomisinde önemli bir yere sahiptir.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - Buyurunuz efendim.

ŞEYHMUS DİNÇEL (Devamla) - Yapılan kazı ve restorasyon çalışmaları Dara Antik Kenti üzerindeki ilgiyi daha çok artırmakta olup bu durum, bölgenin daha fazla yerli ve yabancı turist tarafından ziyaret edilmesini sağlamaktadır.

Önemli bir eser de "Boncuklu Tarla" olarak bilinen, milattan önce 13000 ile 8000 yılları arasında iskân görmüş olan Boncuklu Tarla'dır. Burası da aslında Göbeklitepe gibi monolit bir yapı -bin yıl öncesine Karbon-14'le- ama daha ilkel bir şekilde. İnşallah, zamanla bunun da lansmanını yapacağız, şu an Göbeklitepe'deki hocalarla birlikte bilimsel çalışmalar devam etmektedir. Bu da devamı, bunlar gibi birçok monolit yapılar ve ibadet yerleri yan yana görülmektedir.

Evet, sözlerime son verirken bölgemizin ve coğrafyamızın tarihî, kültürel zenginliklerini ortaya çıkaran bu çalışmalara destek veren başta Kültür ve Turizm Bakanlığımız ve Türk Tarih Kurumu olmak üzere emeği geçen herkese şükranlarımı sunuyorum.

Bütçemizin hayırlı olmasını diliyorum. (AK PARTİ sıralarından alkışlar)