BDP GRUBU ADINA ADİL KURT (Hakkâri) - Teşekkür ederim Sayın Başkan.

Değerli milletvekili arkadaşlarım, ben de birinci bölüm üzerinde grubumuzun görüşlerini paylaşmak üzere söz aldım. Hepinizi selamlıyorum.

Öncelikle, bölüm tasnifinin doğru yapılmadığını ifade etmek istiyorum. 1'le 23'üncü madde üzerindeki görüşlerimizi ifade edeceğiz. Ama, diyelim ki kooperatiflerle ilgili olarak görüşlerimizi ifade edeceğiz, maddelerin bir kısmı birinci bölümün içerisinde, bir kısmı ikinci bölümün içerisinde bulunuyor. Yani bu tasnif dahi bir bilimselliğe oturtularak yapılmamış bulunuyor. Tabii, torba yasaları konuştuğumuzda, adı üstünde, torba nasıl denk gelirse öyle konuşulacak. Biz de denk getirmeye çalışacağız, görüşlerimizi ifade ederken bölüme ilişkin olarak görüşlerimizi denk getirme gayreti içerisinde olacağız.

Şimdi, gümrüklerle ilgili konuya öncelikle değinmek istiyorum. Sınır ticaretinden kaynaklı olarak bir sorun şu anda Meclisin İnsan Haklarını İnceleme Komisyonunda görüşülüyor, Roboski katliamının alt komisyon raporu görüşülüyor. Neye dayanarak ifade ediyorum? İşte tam bu konuyla ilgilidir. Şimdi, daha önce Bakanlığa ifade ettik, görüş olarak komisyonda da paylaştık. Siz eğer gerçekten yasa dışı sınır ticaretine çözüm bulmak istiyorsanız gerçekçi bir noktadan hareket etmeniz gerekiyor. Bu düzenleme derde derman değil, çözümleyici değil. Bir taraftan Meclisin ilgili komisyonu şu anda Roboski katliamının faillerini aklama gayreti içerisinde hummalı bir çalışma sürdürüyor bu dakikalar itibarıyla, şu saat itibarıyla, bir taraftan da bu sorunu teşkil eden yasal düzenlemeyi tartışıyoruz. Kapıkule Sınır Kapısı bir transit geçiş kapısıdır. Hiç kimse günübirlik olarak gidip, sınırın öbür yakasından domates alıp, getirip iç pazarda tüketmiyor ama Hakkâri'deki Esendere Sınır Kapısı ya da Habur Sınır Kapısı, Hükûmetin "Açtık." dediği ama açık olmayan Derecik, Üzümlü sınır kapıları, daha sonra Roboski katliamından itibaren? Şimdi, alt komisyon raporunda da değinmiş, "Gülyazı'da bir sınır kapısının olması gerekir." ifadeleri var, önerisi var, bunların hiçbirisi çözülmüyor. Buradaki insanlar bu sınır kapılarını transit geçiş için kullanmıyorlar. Günübirlik ticari faaliyetlerin içerisinde bulunmak için kullanıyorlar. Yüksekova'daki bir vatandaş, Esendere'deki bir vatandaş günübirlik olarak İran'a gidiyor, domates alıyor, biber alıyor, portakal alıyor, karpuz alıyor, getiriyor, iç piyasada tüketiyor, satıyor. Bunu günübirlik yapıyor. Ama mevcut yasal düzenlemeye göre bu faaliyet yasal mıdır, bu şekilde davranması yasal mıdır? Açıkça ifade edeyim, yasal değildir ama oradaki gümrük yetkilileri de göz yummak durumunda kalıyor çünkü yasaya göre, bir vatandaş sınırı geçtikten sonra, kapıdan geçtikten sonra, üç gün karşı tarafta kaldıktan sonra beş kilo tüketim malzemesiyle sınırı geçebilir, tekrar ülkeye dönebilir. Bunu uygulayan bir kapımız var mıdır? Örneğin, Doğubayazıt Sınır Kapısı'nda bunu uygulayabiliyor musunuz? Örneğin, Suriye'yle olan sınır kapılarımızda bunu uygulayabiliyor musunuz? Uygulayamıyorsunuz. Çözüm nedir? Daha önce de ifade ettik, çözümünü koyduk biz burada, dedik ki: Bu bölgelerde serbest ticaret bölgelerini inşa etmeniz gerekir. Böyle yaklaşmazsanız vatandaşınızın tepesine işte Roboski'de olduğu gibi bomba yağdırmak durumunda kalıyorsunuz. Sonra da  "Yanlışlık oldu." Tam 456 gündür Meclis İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Roboski katliamını örtme gayreti içerisindedir, bir kılıf bulma gayreti içerisindedir. Saati hesapladım; 10. 856 saattir Meclis bu olayla ilgileniyor. Böyle bir uğraş alanı, böyle, bu şekilde uğraşacağınıza getirin köklü çözümünü bulalım. Mevcut durumdaki gümrük uygulamaları geçersizleşmiştir. Realist bir yaklaşım gerekiyor; bu realist yaklaşım bu yasada yok, bu düzenleme bu yasalarda yok.

İkinci önemli husus: Bu yasayla Avrupa Birliği Gümrük Anlaşması deliniyor, önemli bir husus. Meclis bunu oyladıktan sonra, kabul ettikten sonra fiilen Avrupa Birliği Gümrük Anlaşması delinmiş olacak, Amerikalı bir şirket lehine delinmiş olacak ve bu delinmeyle birlikte bir emsal karar almış olacaksınız. Artık fiilen Avrupa Birliği Gümrük Anlaşması'ndan vazgeçmiş oluyorsunuz. Dolambaçlı yaklaşmanıza gerek yok, vazgeçmek istiyorsanız, bu yasa, Avrupa Birliği Gümrük Birliği Anlaşması'nı reddediyorsanız hiç böyle dolambaçlı yaklaşmanıza gerek yok; getirirsiniz Meclise, Meclis gündemine, tartışılır bu Gümrük Birliği... Ama adı üstünde: Avrupa Birliği Gümrük Anlaşması bir imtiyaz anlaşmasıdır, piyasa avantaj anlaşmasıdır. Kabul etmişsiniz ama bu piyasa avantaj anlaşmasını bir uluslararası tekelin lehine bozmuş oluyorsunuz. İsmini telaffuz etmek istemiyorum ama savaş uçaklarını, helikopterlerini daha rahat alabilmek için böyle bir yöntem tercih etmenizin bir anlamı yok. Amerikalı bir savaş uçakları baronu lehine böyle bir anlaşmayı, bu şekilde dolambaçlı bir yaklaşımla Meclisin gündemine getirmenizin bir anlamı yok; doğrudan doğruya getir, koy. Yarın, öbür gün tüm alanlara, ticari alanlara, uluslararası ticari alanlara emsal teşkil edecek bir karar almış oluyorsunuz.

Gümrük anlaşmalarının, özellikle gümrükle ilgili düzenlemelerin Türkiye'nin doğusu ve güneyindeki sınır kapılarının daha etkin, verimli işletilmesi konusunda yol gösterici olması gerekirdi. Önerdik, dedik ki: Bakın, Habur Sınır Kapısı'nda -on gün önce gittik- Silopi'yle Habur arasında hâlâ tır sırası var; bir ucu kapının girişinde, sonu Silopi'nin içinde; yaklaşık 40 kilometre mesafe. Gidin, göreceksiniz. Nedeni, gümrük kapısındaki hantal işleyişten kaynaklanıyor. Çok basit bir çözümü var, oradaki kablolu İnternet erişim hattını uydu erişim hattına dönüştüreceksiniz. İnsanlar sekiz saat, dokuz saat, kimi zamanlar günaşırı sınır kapısında beklemek durumunda kalmazlar. Bakınız, İbrahim Halil Sınır Kapısı'yla yani Kürdistan Federal Bölgesi'nin sınır kapısıyla Habur Sınır Kapısı arasındaki köprüde vatandaşlar, elinde çantayla giriş yapacak vatandaşlar zaman zaman dokuz saat, on saat bu köprü üzerinde beklemek durumunda kalıyorlar, ne beslenme ihtiyaçlarını karşılayabiliyorlar ne de herhangi bir insani ihtiyacını karşılayabilecek durumda oluyorlar. Defalarca gündeme getirdik, ya bu bir sorundur, bu sorunu çözün. Çözümünü de söylüyoruz, çok basit bir çözümü var: Kablolu internet erişiminden vazgeçilecek, uydu erişimine geçilecek.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

ADİL KURT (Devamla) - Buradaki memur, pekâlâ, işleri ağırlaştırmak için bir gün "Sistemimiz kilitlendi." deyip insanları saatlerce orada kuyrukta bekletebilir. Esendere'de durum budur, Doğubayazıt'a gidin durum budur, Suriye'yle olan sınır kapılarının tamamında durum budur. Bu eziyeti vatandaşımıza niye çektiriyorsunuz?

BAŞKAN - Teşekkür ediyoruz Sayın Kurt.

ADİL KURT (Devamla) - Sizin, Irak'la özellikle Kürdistan Federal Bölgesi'yle yıllık ticaret hacminizin ithalat-ihracat kalemleri 18 milyon dolar. Türkiye'nin toplam ihracatı içerisinde ikinci sıradadır. Yüzde 8,2'sine tekabül ediyor ama hem böyle bir potansiyel var hem böyle bir eziyeti vatandaşlara çektiriyorsunuz. Bunun düzeltilmesi gerekiyor.

Diğer bölümlerle ilgili olarak da görüşlerimizi daha sonra ifade edeceğiz. Hepinize teşekkür ediyorum. (BDP sıralarından alkışlar)