CHP GRUBU ADINA ALİYE COŞAR (Antalya) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; toplumsal cinsiyet eşitliği kapsamında, karar süreçlerinde Türkiye'de siyaset, kamu ve özel sektör çalışma alanlarında kadın temsiliyetinin yetersizliğinin sebeplerinin araştırılmasına dair verdiğimiz öneri üzerinde söz almış bulunmaktayım. Genel Kurulu saygıyla selamlıyorum.

Bugün 5 Aralık, kadına seçme ve seçilme hakkı verilmesinin 89'uncu yıl dönümü. Genç cumhuriyetin Avrupa'daki çağdaşlarından çok önce eşitlik ve özgürlük temeliyle kadınlara sağladığı bu hak için, başta Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk olmak üzere biz kadınlara bu hakkı teslim edenleri saygı ve minnetle anıyorum.

Ülkemizde karar alma mekanizmalarında kadın temsiliyeti ne yazık ki gelişmiş ülkelerin çok gerisinde yer almaktadır. Kadınların toplumun her alanında var olduğu eşit birer yurttaş olarak tüm meslek dallarında erkeklerle aynı oranda görev alabilmesi için toplumsal ön yargıların ortadan kaldırılması gerekir.

Dünya Ekonomik Forumu'nun Cinsiyet Eşitsizliği Raporu'nda Türkiye yüzde 63,8'le cinsiyet eşitliğinde 129'uncu sırada yer aldı. TÜİK'in Hanehalkı İşgücü Araştırması sonuçlarına göre, şirketlerde üst düzey ve orta kademe yönetici pozisyonundaki oran ise 2021 yılında sadece yüzde 20,7'dir. TÜİK 2021 verilerine göre, Türkiye'de 15 ve daha yukarı yaştaki iş gücüne katılım oranı erkeklerde yüzde 70,3; kadınlarda ise sadece yüzde 32,8'dir. OECD ülkelerinde kadınların iş gücüne katılım ortalaması ise yüzde 51'dir.

Değerli arkadaşlar, Türkiye Büyük Millet Meclisinde, Kabinede ve yerel yönetimlerde kadın temsiliyeti eşit oranda değildir. 27'nci Dönem Meclisi oluşturan milletvekillerinin yalnızca yüzde 17'si, bu dönemde ise yüzde 19'u kadınlardan oluşmaktadır. Birleşmiş Milletler Kadın Birimi ve Parlamentolar Arası Birlik tarafından yayınlanan "Siyasette Kadın 2023" haritasındaki verilere göre, Türkiye, 186 ülke arasında Parlamentoda kadın temsilindeki oranla 132'nci sırada yer almaktadır.

27'nci Dönemde, Cumhuriyet Halk Partisi milletvekillerinin imzasıyla kadınların temsiliyet oranlarının artırılması amacıyla hazırlanan kanun teklifimiz, bu Genel Kurul Salonu'nda AKP ve MHP oylarıyla reddedildi. Kadınların eşitlikçi, özgür ve demokratik bir ortamda yaşaması ve var olması için gerekli bir kanun teklifiydi. Cumhuriyetin 100'üncü yılında hâlâ cinsiyet eşitsizliğini konuşuyorsak bunun bir nedeni o gün verilen "hayır" oylarıdır; ne yazık ki tarih bunu not almıştır.

Yürütme erkinde de yalnızca 1 kadın Bakan görev almakta, bir önceki Kabinede ise bu sayı 2'ydi. Kadının Aile Bakanlığı içine sıkıştırılmasını kabul etmiyoruz, kadın bakanlığı kurulması bir zorunluluktur. Kadın temsiliyeti partilerüstü bir mücadele alanıdır, bu konuda hepimize görevler düşmektedir.

Değerli arkadaşlar, ne yazık ki yargı erkinde de kadın temsiliyeti konusunda eşitlik söz konusu değildir. Anayasa Mahkemesini oluşturan 15 üye arasında maalesef kadın üye yoktur.

Hâkimler ve Savcılar Kurulunun 2022 yılında yayınladığı verilere göre Türkiye genelinde toplam 15.321 hâkim bulunmakta, bu sayının yüzde 46'sını kadınlar oluşturmaktadır. 7.494 savcının ise sadece yüzde 16'sını kadınlar oluşturmaktadır.

Toplumun yarısını oluşturan, her gün şiddete, tacize, zorbalığa uğrayan, cinayetlere kurban giden kadınlar, siyasette ve kamuda olduğu gibi özel sektörde de karar alma süreçlerinde temsil edilmemektedir. Kadının varlığı kabul ediliyor ama görünmesi istenmiyor. Uzun yıllardan beri kadınların eşitlik, emek ve hak mücadelesi devam etmektedir. Kadın-erkek eşitliği temel haktır ve demokrasinin temelidir.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - Tamamlayın Sayın Coşar.

ALİYE COŞAR (Devamla) - Kadın temsiliyetinin eşit oranda sağlanması için Anayasa'da, Seçim Kanunu'nda, Siyasi Partiler Kanunu'nda ve çalışma hayatını düzenleyen kanunlarda kadınlara yönelik özel hükümler dâhil olmak üzere gerekli yasal düzenlemeler ve tam ölçekli politikaların hayata geçirilmesi gereklidir. Kadının yok sayıldığı, eve kapatılmak istendiği, dövüldüğü, öldürüldüğü bir ortamı kabul etmiyoruz. Kadınlar Meclis kürsüsünde, iş hayatında, yerel yönetimlerde söz sahibi olana kadar mücadele edeceğiz.

Genel Kurulu saygıyla selamlıyorum. (CHP sıralarından alkışlar)