OSMAN CENGİZ ÇANDAR (Diyarbakır) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; öncelikle Van’da kaybolduktan on sekiz gün sonra cenazesi bulunan 21 yaşındaki Diyarbakırlı Rojin Kabaiş’in ailesine başsağlığı diliyorum. Az önce Grup Başkan Vekilimiz Gülüstan Koçyiğit de sözünü etti, bugün Van’da Rojin Kabaiş için ve kadın ölümlerine karşı açıklama ve yürüyüş yapılmak isteniyordu, son derece kaba bir şekilde, barikatlarla engellenmek istendi. Kadınların erkek failler tarafından öldürülmesini önleyemeyen iktidar kadın cinayetlerine karşı ortaya konan demokratik tepkileri de engellemeye çalışıyor. Bu kadın kırımına varan erkek şiddetine karşı etkili bir acil eylem planının hayata geçirilmesi gerekiyor ve 6284 sayılı Kanun’un etkin biçimde uygulanmasının zamanı geldi geçiyor. Şu anda burada ekonomiyle ilgili bir kanun teklifini görüşüyoruz. Biliyorsunuz, ülkemizin çocuğu Profesör Daron Acemoğlu 2024 Nobel Ekonomi Ödülü aldı, Cumhurbaşkanı da kendisini tebrik etti. Bu ödülün kendisine verilme gerekçesi olarak -onun yanı sıra 2 ayrı profesöre- Nobel Komitesi şu açıklamada bulundu: “Hukukun üstünlüğünün zayıf olduğu ve kurumların halkı sömürdüğü toplumlarda büyüme ya da daha iyiye doğru değişim gerçekleşmez. Ödül sahiplerinin -yani Daron Acemoğlu bunların başında- araştırmaları bunun nedenini anlamamıza yardımcı oluyor.” Şimdi sözü Daron Acemoğlu’na bırakalım, aşağı yukarı bundan tam iki yıl önce, 25 Ekim 2022 tarihinde “Türkiye'de çok derin bir demokrasi krizi var.” diyor Daron Acemoğlu. Ve diyor ki: “Eskiden demokrasiye tehdit çoğu zaman askerlerden ya da darbelerden geliyordu. 2005-2006 senesinden beri darbe bayağı az. Onun yerine başka bir tehdit türedi demokrasilere; medya özgürlüğüne karşı, seçimle gelen liderlerin giderek kendilerini kısıtlayan hukuk devletini ortadan kaldırmaları, muhalefet liderlerini hapse atmaları, büyük bir kutuplaşma, yalan medyası.” Bu, Türkiye için geçerli mi? Tam da Türkiye için geçerli. Böyle bir durum var mı? Evet, Selahattin Demirtaş, muhalefet lideri, 2016 yılından bu yana tam sekiz yıldır hukuksuz bir şekilde, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları çiğnenerek hapiste tutulmaya devam ediyor. Şimdi, bu Daron Acemoğlu, aradan bir yıl geçtikten sonra, seçimlerin ardından T24’te çıkan bir söyleşide “Türkiye ekonomisinden beş sene daha umut kesileceğini mi düşünüyorsunuz?” sorusuna, bugünleri kastederek “Yok, hayır, böyle düşünmek şart değil ama çok büyük umutların da olmaması lazım. Demokrasi tamamen ortadan kalkmadı, epey zayıfladı, kalitesi düştü; en önemlisi, medya olmak üzere bazı ayakları kırıldı. İkincisi, bağımsız yargıdır. Türkiye denkleminde, en önemli üçüncü faktör ise başkanlık sistemi çünkü bu değişim Türkiye demokrasinin karakterini de değiştirdi. Ama bunların hepsi arkada kaldı. Gelecek beş sene içinde muhalefet de gelse -6 kutuplu, 7 kutuplu bir şekilde- bugün yaşanan sıkıntıları çok hızlı bir biçimde çözeceğini sanmıyorum.” diyor ve devam ediyor diyor ki: “Ama şunu görmek lazım: Erdoğan’ın kişisel özelliklerini bir yana koysanız da dünyanın her tarafında herhangi bir lider, bir ülkede on-on beş sene iktidarda kaldığı vakit bunun olumsuz etkilerini görüyoruz. Mesela, Afrika’da on sene üzerinde kalan çok lider var. Buralarda öncelikle ekonominin kötüye gittiğini görebiliyoruz, elbette demokrasinin üzerinde de etkisi oluyor. Liderin çevresindekiler -aynı Erdoğan ya da Putin'de olduğu gibi- ufak bir halka yaratıyorlar. Bu halka içindekiler gerçekleri, eleştirileri, farklı fikirleri içeri geçirmek yerine sadakat üzerine işleyen bir sistemde çok dar bir çevrenin fikirlerinin etkisinde kalıyorlar.” Soruyu soran, Mehmet Şimşek'in Bakanlığa getirilmesinin durumu değiştirip değiştirmeyeceğini sorduğu zaman “Ben de size 3 soru sorayım.” diyor. “Birincisi, bu yapısal problemler ne zaman çok net bir şekilde ortaya çıktı ve hiçbir şey yapılmadı? Kimin Ekonomi Bakanlığında?” diyor. Mehmet Şimşek'in Ekonomi Bakanlığında. Böyle bir ekonomide Daron Acemoğlu’nun bu değerlendirmelerini göz önünde tutarsanız bu Kanun Teklifi’nin 6’ncı maddesinin de hiçbir anlamı olmadığı sonucuna kolaylıkla varırsınız. Teşekkür ederim. (DEM PARTİ ve Saadet Partisi sıralarından alkışlar)