GÜLDEREN VARLİ (Van) - Teşekkürler Sayın Başkan.

Öncelikle ekranları başında bizi izleyen tüm halkımızı saygıyla sevgiyle selamlıyorum.

Bugün Van'ın yerel sorunlarını konuşacağız ama ondan önce, öncelikle son bir haftadır Suriye'nin Lazkiye, Tartus, Dera ve Humus kentlerinde sivillerin ve yaşam alanlarının doğrudan hedef alınması, Arap Alevilerine yönelik katliam görüntüleri kabul edilemez. Geçici hükûmetin farklı inanç ve kesimleri kapsamayan yönetim anlayışının bir sonucu olan ve basına yansıyan işkence görüntüleri bölgenin geleceği açısından derin kaygılar uyandırmaktadır. Özgür, eşit ve demokratik bir Suriye'yi inşa etmenin yöntemi farklı inanç ve kültürlerin bir arada yaşayabileceği bir ortamın inşasından geçmektedir. Buradan Suriye'de Alevilere ve diğer halklara yapılan katliamı kınıyor, vicdan sahibi olan tüm kesimleri yapılan bu zulme karşı sesini yükseltmeye davet ediyorum.

Değerli milletvekilleri, yoksullukla boğuşan Van halkı eğitim, sağlık, ulaşım gibi temel kamusal hizmetlere bile ulaşmakta zorlanıyor. Van bölge illeri arasında en büyük kentlerden biri olmasına, sınır kapıları ve yüksek ticari kapasitesine rağmen Van halkı geçinememektedir. İktidarın politikaları ve kayyum pratikleriyle Van'da turizm faaliyetleri, kültürel etkileşim ve ticari iş birliği her gün daha fazla azalmaktadır.

Van halkı "Yeter!" diyerek 31 Mart seçimlerinde 14'te 14 yapmasına rağmen devam ettirilen kayyum politikaları Van'ı işsiz ve göç veren bir kente dönüştürdü, üretimin azalmasına ve ekonomik krizin derinleşmesine sebebiyet verdi. Birçok sektörde maaş asgari ücretin bile altındadır. Halkın alım gücünün düşmesiyle esnafın satış miktarı azalmakta, yüksek kira bedelleri, enerji maliyetlerinde artış yaşanmakta ve tedarik zincirleri aksamaktadır; bu da esnafın kârlılığını ve devamlılığını olumsuz etkiliyor. Bakın, derinleşen ekonomik krizde Van'da yerel ekonominin sürdürülebilirliği tehlike altındadır. Van Lokantacılar ve Fırıncılar Odasının yaptığı açıklamaya göre, 2024 yılının ilk on ayında Van ilinde çoğu gıda sektörü olmak üzere gıda ve içecek sektöründe faaliyet gösteren 600'den fazla esnaf kepenk kapatmak zorunda kalmıştır.

Değerli halklarımız, Van'ın sahip olduğu coğrafi koşullar, geniş mera, yayla ve çayır alanlarıyla beraber tarım ve hayvancılık faaliyetleri, ekonomik faaliyetler içinde son derece önem taşımaktadır ancak yasaklı alanlardan dolayı bitme noktasına getirilen hayvancılık ve tarımsal üretim nedeniyle Van üretim kenti konumundan tüketim pozisyonuna getirilmiş durumdadır. Oysa hayvancılık, sağladığı birçok istihdam alanıyla ilin kalkınmasını etkileyen en önemli faktörlerin başında gelmektedir. Yaşanan kuraklıkla beraber artan yem ve ot fiyatları, yasaklı mera alanları ve çobanların istihdam sorunu gün geçtikçe Van'da hayvancılığı azaltmakta, üretimi düşürmekte ve çiftçilik yapanları üretimden uzaklaştırmaktadır. Tarımsal üretim ve hayvancılık yapamayan halk, sağlanmayan iş imkânlarından dolayı göç etmektedir. Göçle beraber nüfus oranı da düşmektedir.

Dikkatinizi çekerim, Van'da kronikleşen sorunlar arasında yol, trafik ve ulaşım da yer almaktadır. Şehrin trafik sorununu büyük ölçüde hafifleteceği öngörülen 41 kilometrelik çevre yolunun yapımı 2010 yılında başlamış ancak aradan geçen on beş yıla rağmen yolun ne zaman tamamlanacağı belirsiz. On beş yılda bitmeyen bir yol! Bakın, tamamlanmayan çevre yolu ve ulaşım sorunu sadece trafik meselesi değil, aynı zamanda ekonomik kalkınmayı da sekteye uğratan ciddi bir engeldir. Yol ve ulaşım sorunu çözülmeden Van'da ne turizm gelişebilir ne de ticaret canlanabilir.

Buradan yetkililere sesleniyorum: Van esnafını darboğaza sürükleyen nedenler ivedilikle araştırılmalı ve çözümler üretilmelidir. Van'ın kalkınması için acil yatırımlar yapılmalıdır. Van Çevre Yolu derhâl tamamlanmalıdır. Şehir içi yolların iyileştirilmesi için acil eylem planları açıklanmalıdır. Bu meseleleri çözmek için yetkili kurumlar derhâl harekete geçmelidir diyor, Genel Kurulu saygıyla selamlıyorum. (DEM PARTİ sıralarından alkışlar)