ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANI ERDOĞAN BAYRAKTAR (Trabzon) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; 2012 yılı bütçe kanunu tasarısı görüşmeleri kapsamında, bakanlığımızın faaliyetleri hakkında bilgi sunmaya çalışacağım. Bu vesileyle yüce heyetinizi saygıyla selamlıyorum.

Ayrıca, bugün burada bütçemiz hakkında eleştirilerde bulunan ve bilgi veren tüm milletvekili arkadaşlarıma teşekkür ediyorum. Bilindiği gibi, değişen dünya, gelişen ve kalkınan ülkemiz şartları doğrultusunda kurulan Bakanlığımız, çevreye, yerleşmeye ve yapılaşmaya yönelik mevzuatı hazırlamak ve uygulamaları denetlemek üzere yapılandırılmıştır. Bu bakımdan, siz değerli milletvekillerimizin eleştirilerine, uyarılarına ve desteğine ihtiyacımız vardır.

Bugün dünya nüfusunun yarıdan fazlası, ülkemiz nüfusunun da yüzde 75'ten fazlası şehirlerde yaşamaktadır. Şehirleşmeyle birlikte çevre sorunları da artmıştır. Ülkemizde 1950 yılından itibaren dönemin hükûmetleri bu sorunları çözmek için çeşitli önlemler almıştır. Bu Meclis tarafından da birçok yasal düzenleme yapılmış olmasına rağmen şehirlere olan yoğun ve düzensiz göç ve de ekonomik yetersizlikler plansız ve çarpık yapılaşmaya engel olamamıştır. Diğer yandan, yerleşim birimlerimizin önemli bir bölümü başta deprem olmak üzere doğal afet riskleriyle karşı karşıyadır. Mevcut yapı stokumuz ise muhtemel afetler karşısında can ve mal kaybına sebep olma riski taşımaktadır.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; AK PARTİ hükûmetleri döneminde son dokuz yılda devlet olarak 500 bin, özel sektör olarak 4,3 milyon olmak üzere toplam 4,8 milyon konut üretildi. Bu konutlar mühendislik hizmeti almış sağlam konutlardır fakat yine de hâlen konut stokumuzun önemli bir kısmı yenilenmeye muhtaçtır. Bu sebeplerle ülkemizi çarpık yapılaşmalardan arındırmak için kentsel dönüşüm ihtiyacı önem ve aciliyet kesbetmektedir ancak gelişmiş ülkeler dahi kentsel dönüşüm konusunda zorlanmaktadırlar. Bugün dünyaya baktığımızda, bizden bir adım önde olan İspanya Avrupa Birliğine girdikten ve kişi başına yıllık gelirini 15 bin doların üzerine çıkardıktan sonra, Güney Kore ise kişi başına yılık gelirini 20 bin doların üzerine çıkardıktan sonra gecekondu sorununu çözebilmiştir. Diğer yandan Meksika, Brezilya, Mısır, Pakistan, Tayland gibi daha birçok ülkenin gecekondu bölgelerindeki problemlerle başı derttedir. Diğer yandan, dönüşümler büyük zorluklar ve mali külfetler gerektirmektedir. Örneğin Brezilya Devleti 1.700 gecekondu bölgesinden acil olan 200 bölgenin dönüştürülmesi için 570 milyar dolar bütçe ayırmayı planlamaktadır. Ayrıca, Çin'de ve Hindistan'da onar milyon acil konut ihtiyacı olduğu bilinmektedir. Aynı şekilde Afrika'da, Güneydoğu Asya'da, Orta Doğu'da ve Orta Asya'da da sosyal konut ihtiyacı ve gecekondu dönüşüm sorunları olduğunu biliyoruz. Ülkemizde de dünyanın yaşadığı benzer sorunlar yaşanmaktadır. Gecekondulaşma ve kaçak yapılaşma kentlerimizin sağlıklı büyümesini ve gelişmesini önlemiş, doğal çevrenin tahrip olmasına yol açmış, olası bir afet durumunda mal ve can kaybını artırarak yoksulluğu da besleyen bir yapı oluşturmuştur.

Değerli milletvekilleri, dokuz yıllık dönemde, cumhuriyet tarihinin en büyük Gecekondu Dönüşüm ve Kentsel Yenileme Programı'nı oluşturarak Kars'tan İzmir'e, Uşak'tan Trabzon'a, Ankara'dan Diyarbakır'a ve Gaziantep'ten İstanbul'a kadar, ülke genelinde mahallî idarelerle birlikte 134 bölgede 63 bin konutluk uygulama başlattık. Aynı dönemde 22 bin afet konutu ürettik. Bu kapsamlı uygulamalar Hükûmetimize tecrübe kazandırdı. Arazi ve arsa üretiminden planlamaya, kentsel tasarımdan projelendirmeye, finansmandan site yönetimine kadar, konut üretiminin ve kentsel tasarımın her safhasında ciddi tecrübeler kazandık. Aynı zamanda, bu dönemde alınan tedbirler sayesinde gecekondu yapımı da durdu. Tüm bu çalışmalar sırasında, kentsel dönüşüm uygulamasının zorluklarını da gördük. Problemin çözümü noktasında, şimdiye kadar iyi niyetli birçok çalışma ve mevzuat düzenlemesine rağmen, alınan tedbirler beklenen sonuçları sağlayamadı. Bu nedenle, pratiğe yönelik, vatandaşı da koruyan ve sorunları çözen bir yasal düzenleme için kanun tasarısı hazırladık ve Başbakanlığa takdim ettik. Yüce Meclisimizin desteğini de alarak bu yasayı el birliğiyle çıkarabilirsek, afetlerdeki zararı asgariye çekerek, modern yerleşim birimleri inşa etmenin önünü açmış olacağız. Bu düzenleme ile öncelikle riskli alanlar tespit edilerek, mahallî idareler başta olmak üzere, ilgili kurum ve kuruluşlarla iş birliği yapmak suretiyle afet öncelikli kentsel dönüşüm çalışmalarına hiçbir siyasi ayrım gözetmeden başlanacaktır.

Sayın Başkan, çok değerli milletvekilleri; geçmişte yaşanan acıların bir daha yaşanmaması için ilgili bütün kesimlerin ve siz değerli milletvekillerinin desteğine ihtiyacımız var. Kaldı ki bizler iktidarıyla, muhalefetiyle ne pahasına olursa olsun ülkemizin ve insanımızın sağlıklı bir yapıya kavuşmasını istiyoruz. Bu doğrultuda, kırsal alanlardan büyük şehirlere kadar kapsamlı bir iyileştirme ve doğal afetlere hazırlıklı yerleşimler için kentsel dönüşüm seferberliğini başlatmak zorundayız. Türkiye'de artık kentsel dönüşümün yapılması için kamuoyu oluşmaya başlamıştır. Bu, bizleri yüreklendirmektedir. Bu doğrultuda siyasi partilerimizin, sivil toplum örgütlerinin, üniversitelerimizin, mühendislerin, mimarların, şehir plancılarının, sosyologların, hukukçuların, özel sektörün ve hak sahiplerinin katkılarından istifade ederek ortak aklı oluşturmak zorundayız. Ana eksenimiz, milletimizin ve ülkemizin menfaatleri çerçevesindeki bir dönüşümün sağlanması olacaktır. Milletin menfaatlerine en uygun olan çözümler üretilerek gerçekçi olmayan rant beklentileri engellenecek, kanunlara saygılı vatandaşlarımızın hakları korunacak, toplumdaki adalet duygusunu zedeleyen anlayışlara prim verilmeyecektir. Bununla birlikte, kentsel dönüşümün sadece binaları yenilemek olmayıp aynı zamanda, sosyal birlikteliği sağlamanın da anahtarı olduğu gerçeğiyle hareket ediyoruz ve hareket edeceğiz. Şöyle ki: Kentsel dönüşümler çağdaş ve modern şehirler oluşturmanın ötesinde hayat standardını artırır, yoksulluğu azaltır, doğal kaynakları korur ve sağlıklı çevreler oluşturur, gettolaşmada ciddi oranlarda düşüş meydana getirir ve illegal oluşumların önünü keser. İş potansiyellerini artırarak ekonomiyi canlandırır ve istihdamı artırır. İnsanlarımıza daha mutlu ve modern ortamlarda huzur ve güvenlik içinde yaşama imkânı sağlar. Çocuklarımıza sağlıklı bir gelecek sunar.

Değerli milletvekilleri, geçtiğimiz dönemde bu yüce Meclis tarafından imar, kat mülkiyeti, kamulaştırma, kentsel dönüşüm, site yönetimleri, tapu ve kadastro kanunlarında yapılan kapsamlı düzenlemeler için heyetinize teşekkür ediyorum. Aynı şekilde, katkılarınızla bu konuyu bütüncül ve kapsamlı bir devlet politikası hâline getirebilirsek inşallah çok iyi neticeler alacağız. Biz, Bakanlık olarak kuruluşumuzla birlikte kentsel dönüşüm kapsamında İstanbul Ataşehir Finans Merkezi ve İstanbul Sultanbeyli projelerine ilişkin Bakanlar Kurulu kararını çıkarttık ve uygulamalara başladık.

Değerli milletvekilleri, görülüyor ki deprem değil çürük binalar öldürüyor. Deprem riski göz önüne alınmadan inşa edilen denetimsiz, kalitesiz ve mühendislik hizmeti almayan yapılar depreme ve diğer afetlere karşı direnemiyor. Görülen aksaklıkların ortadan kaldırılması, güçlü ve kurumsal bir yapı denetim sisteminin oluşturulması için, ruhsat işlemlerini kolaylaştıran fakat uygulamada denetimi çok daha sıkı hâle getiren, çok daha ciddi hâle getiren bir teknik müşavirlik sistemini güçlendireceğiz. Bunun için, denetime ilişkin aksaklıkların giderilmesi, yapım sürecindeki tüm ilgililerin görev, yetki ve sorumluluklarının daha açık olarak belirlenmesi ve denetim kuruluşlarının etkin bir şekilde izlenmesi için çalışmalar yapıyoruz.

Sayın Başkan, değerli arkadaşlar; önümüzdeki dönemde, mahallî idarelerin her türlü teknik altyapısının da güçlendirilmesi için öncelikler belirlenecek ve gerekli finansal destek verilecektir.

SADİR DURMAZ (Yozgat) - Mevcut gelirlerine el koydunuz Sayın Bakan.

ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANI ERDOĞAN BAYRAKTAR (Devamla) - Teknik müşavirlik hizmetleri ile bilirkişilerin niteliklerine ve mesleki yeteneklerine ilişkin düzenlemeler yapılacaktır.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Bakanlığımız, ülke genelindeki kalkınma politikalarına uygun ulusal ve bölgesel nitelikli mekânsal gelişme strateji planlarını da hazırlayacaktır. Bu planlar ile ticaret ve sanayi için önem arz eden alanlar, gelişmekte olan kırsal yerleşim yerleri, turizm yöreleri, koruma alanları ve afet riski yüksek yöreler daha da netleşecektir. Ayrıca, koruma ve kullanma dengesi gözetilerek yatırım ortamları iyileştirilecektir.

Diğer taraftan, ülke genelindeki çevre düzeni planlarının tamamı 2014 yılı sonuna kadar tamamlanmış olacaktır. Kıyı bölgelerine ilişkin plan çalışmalarına da hız verdik. Yine, kırsal yerleşmelerde yapılacak yapılarla ilgili olarak, yöresel mimari özelliklerini öne çıkaran ve yöresel malzemeyi kullanan, güvenli, örnek yapı projeleri üretilerek halkımıza bedelsiz olarak verilmeye başlandı.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; aynı zamanda, şehirlerimizin marka değerlerinin artırılması ve rekabet gücünün yükseltilmesi için de çalışıyoruz.

Değerli milletvekilleri, ezcümle olarak, tarafsız bir gözle atfınazar edildiğinde, bugün dünyaya verdiğimiz fotoğraf odur ki Başbakanımızın liderliğinde Türkiye'miz siyaset ve ekonomi başta olmak üzere her alanda onurlu bir gelişme ve kalkınma hamlesi içerisindedir. Nihai hedefimiz lider ve örnek ülke olma yolunda çalışmalarımızı artırarak kararlılıkla sürdürmektir. Geldiğimiz bu noktada, şehirlerimizi teknik altyapısıyla ve sağlıklı çevresiyle mekânsal kalitesi yüksek yerleşim birimleri hâline getirmek ana hedefimizdir. Bu doğrultuda, yaşanılabilir çevre, sürdürülebilir kalkınma ve temiz bir Türkiye için çalışıyoruz.

Değerli milletvekilleri, çevre yönetimi ve denetiminde bilgi ve iletişim teknolojilerinden de yararlanarak etkili bir sistem kurduk. Sera gazı emisyonlarına yönelik takip sistemini geliştirdik. Diğer yandan, gürültünün kaynağında azaltılmasına yönelik tedbirleri alarak şehirlerimizi sakin ve huzurlu hâle getirmek için yeni çalışmalar yapıyoruz. Çevre yönetimi ve kirliliğin önlenmesi amacıyla su ve toprak kaynaklarının korunması doğrultusunda havza bazında kısa, orta ve uzun vadede hedeflerimizi belirleyerek yol haritamızı oluşturmuş bulunmaktayız.

İklim değişikliğiyle ilgili mücadele ve ozon tabakasının korunması kapsamında strateji belgeleri ve eylem planları tamamlandı. Taraf olduğumuz uluslararası sözleşme ve protokollerin müzakerelerinde ülkemiz en iyi şekilde temsil edilmektedir.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; ülkemiz, temiz deniz göstergesi ölçümünde 341 mavi bayrak ile dünya 4'üncüsüdür. Düzenli katı atık depolama alanları ve atık su arıtma tesislerinin kurulması doğrultusunda belediyelerimize önemli miktarda hibe destekleri sağladık ve sağlıyoruz.

Çevreyi kirletici etkisi bulunan faaliyet ve tesislerin almak zorunda oldukları çevre izinleri ve lisanları yani ÇED için başvuru aşamasında talep edilen 199 adet belgeyi 16'ya düşürerek işlemleri basitleştirdik.

Sayın Başkan, değerli arkadaşlar; son dokuz yıllık dönemde Türk inşaat sektöründe de yine aynı şekilde malzeme üretimlerinde çok önemli gelişmeler oldu. Yapı malzemelerinde çeşitliliğin artması ve kalitenin yükseltilmesi ile ihracata önemli destek sağlandı. Önümüzdeki dönemde de kaliteli, ergonomik ve çevre dostu malzeme üretimi noktasında üniversitelerle de iş birliği yapmak suretiyle denetimler artırılacak ve teşvik sistemi geliştirilecektir.

Sayın Başkan, çok değerli milletvekilleri; inşaat müteahhitleri ile inşaat ve tesisat işlerinde çalışacak usta ve kalfaların 1 Ocak 2012 tarihinden itibaren sicilleri tutulacaktır. Bundan böyle yapılar, teknolojiyi takip eden ve hizmet içi eğitime tabi tutulmuş sertifikalı ustalar tarafından yürütülecektir. Yapım işlerinde mimar ve mühendislerle birlikte teknikerler ve teknisyenler de görev alacaktır. Yapı ruhsatı ve yapı kullanma izinlerinde belge sayısı azaltılacak, teknik müşavirlik kuruluşlarının hizmet ve sorumlulukları öne çıkartılarak işlemler basitleştirilecektir.

Binalarda enerji verimliliğini sağlamaya yönelik enerji kimlik belgesi alması zorunlu hâle getirilmiştir. Böylece, enerji tasarrufu yapılacak hem de sera gazı emisyonlarının önemli ölçüde azaltılması sağlanmış olacaktır.

Sayın Başkan, değerli arkadaşlar; Bakanlığımızca coğrafi bilginin ulusal düzeyde sunumunu ve paylaşımını sağlamak amacıyla bir portal oluşturulmuştur. Böylece e-devlet uygulamalarının mekânsal bileşeni de sağlanmış olacaktır.

Bakanlığımız, millî parklar, tabiat parkları, doğal sit alanları, özel çevre koruma bölgelerine dair koruma, kullanma ve yapılaşmaya yönelik iş ve işlemleri de yürütmektedir. Bu hususlarda karar almak üzere tabiat varlıkları koruma komisyonları oluşturduk.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğümüz tarafından sorunlu birkaç il hariç tüm illerin kadastro çalışmaları bitirilmiştir. En basit tapu işlemi için gayrimenkulün bulunduğu ilçedeki tapu dairesine gidilirken bugün artık TAKBİS sistemini uygulayan tapu dairelerinde tapu dairesine gidilmeden tapu işlemi yapılabilmektedir. (AK PARTİ sıralarından alkışlar)

Yine, İnternet üzerinden tapu dairelerinde randevu alınmakta ve tapu işlemleri kolaylaştırılmaktadır. Orman Genel Müdürlüğü tarafından talep edilen 2/B kadastrosu 2012 yılı sonuna kadar tamamlanacaktır.

Yine, İller Bankası tarafından belediyelerimize sağlanan kredilerin faiz oranları düşürülmüş, vadeleri uzatılmış ve çeşitliliği artırılmıştır. 2011 yılında kredi talebinde bulunan tüm belediyelere, şartları uyan tüm belediyelere ayrım yapılmaksızın kredi sağlanmıştır.

Yine, BELDES ve SUKAP kapsamında, belediyelere içme suyu ve altyapı tesislerinin yapımı konusunda yarısı hibe, yarısı da uzun vadeli kredi kullandırılmak suretiyle destek verilmektedir.

Yine, İller Bankası tarafından, banka kârından 2011 yılında belediyelere yaklaşık 83 milyon hibe kredi verilmiştir. Banka tarafından kesinti yapılan, yüzde 70 oranında yapılan kesintiler yüzde 70 oranında azaltılarak göreceli olarak belediyelerin gelirleri ortalama 1 milyar TL'ye yakın olarak artırılmıştır.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Bakanlığımız Türkiye Cumhuriyeti'nin geldiği noktada şehirlerimizi yeniden realize etmek, yeniden düzenlemek, çevreyle şehircilik bilincini artırmak ve önümüzdeki süreçte hep birlikte kentsel dönüşümleri sağlamak üzere yapılandırılmıştır. Bu doğrultuda Bakanlık olarak heyecanlı ve titiz bir yapı oluşturmaya çalışıyoruz. Vatanımızın gelişmesi ve kalkınması doğrultusunda tüm gayretimizle çalışmalarımızı yürüteceğimizi ifade etmek istiyorum.

Bu vesileyle 2012 yılı bütçesinin ülkemiz ve milletimiz için hayırlı olmasını diliyor, hepinize en içten saygılar sunuyorum. (AK PARTİ sıralarından alkışlar)

BAŞKAN - Teşekkür ederiz Sayın Bayraktar.