ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANI ERDOĞAN BAYRAKTAR (Trabzon) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Çevre ve Şehircilik Bakanlığımız ve Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğümüzün gerçekleştirdiği faaliyetler ile 2014 yılı bütçe tasarıları hakkında bilgi sunmaya çalışacağım. Bu vesileyle yüce heyetinizi saygıyla selamlıyorum.

Bilindiği üzere, ülkemizdeki sanayileşmeyle birlikte hızlı şehirleşmenin oluşturduğu plansız ve çarpık yapılaşma; doğal kaynakların tahribatına, çevre kirliliğine ve teknik altyapı yetersizliğine yol açmıştır. Bu sorunların kalıcı bir şekilde çözümünü sağlamak gayesiyle Temmuz 2011 tarihinde kurulan Bakanlığımız, sürdürülebilir çevre ve yaşanabilir yerleşmeler sağlamak, ülke çapında kentsel dönüşümü yürütmek ve hayat kalitesi yüksek marka şehirler oluşturmak için kapsamlı, heyecanlı ve titiz bir çalışma yürütmektedir.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de hızlı bir şekilde artan şehirleşme oranı 1927'de 24 iken bugün yüzde 75'lere dayanmıştır. Yaklaşık yetmiş yıldır devam eden hızlı kentleşme ve çarpık yapılaşma kentlerimizin sağlıklı oluşmasını engellemiş, olası afet durumunda da can ve mal kaybı riskini artırmıştır. Bu gerçeğin en acı örneği, 1999 Marmara depreminde bir buçuk dakika içinde 110 binden fazla konutun kullanılamaz hâle gelmesidir. Ülkemizdeki yaklaşık 20 milyon konuttan 5 milyonunun 1999 depreminden sonra yapılmış olmasıyla, göreceli olarak mühendislik hizmeti almış depreme dayanıklı konutlar olduğunu söyleyebiliriz. Ancak, ülkemizde bulunan 24.500 kilometre uzunluğundaki deprem fay hatları ve diğer afet riskleri karşısında geriye kalan 15 milyon konutun yaklaşık 6,5 milyonunu yenilemek mecburiyetindeyiz.

Deprem ve benzeri afet risklerinin ortadan kaldırılması gayesiyle, AK PARTİ iktidarları döneminde sadece devlet eliyle son on yılda 600 bini aşkın güvenli konut üretilmiştir. Bu, ayrıca, inşaat sektörümüzün ve yapı müteahhitliğimizin de çok ciddi şekilde tecrübe ve deneyim kazanmasına sebep olmuştur. 61'inci Hükûmet döneminde ise modern şehirleşme açısından zorunlu hâle gelen, ekonomik ömrünü tamamlamış veya olası afetler karşısında risk taşıyan binaların yıkılarak yerlerine güvenli, sağlıklı ve yaşanabilir mekânlar oluşturulması gayesiyle geçtiğimiz yıl büyük bir kentsel dönüşüm seferberliği başlattık. Bu kapsamda, 2013 yılında 200 bin bağımsız birimi dönüştürme hedefimizi aşarak 253 bin konutun dönüşümünü başlattık. 2014 yılında da yine hedefimizi aşarak 500 bin konutun dönüşümünü başlatacağız. Nihai hedefimiz ise cumhuriyetimizin 100'üncü yılına kadar 3,5 milyon konutun, önümüzdeki yirmi yıl içerisinde ise 6,5 milyon birim konutun dönüştürülmesini gerçekleştirmektir.

Sayın Başkan, çok değerli milletvekilleri; Bakanlık olarak esas itibarıyla kentsel dönüşümü koordine ediyoruz, gerekli ortamı oluşturuyoruz. Kentsel dönüşüm, valilikler, belediyeler ve ilgili sivil toplum kuruluşları eliyle ve de gönüllülük esasına dayalı olarak özel sektör ve vatandaşlar tarafından yürütülmektedir. Kentsel dönüşümde vatandaşlarımızın mağdur olmaması için en ileri derecede hassasiyet gösteriyor, destek veriyoruz; kira yardımı, kredi yardımı ve nakliye yardımı yapıyoruz. Ayrıca, binasını dönüştüren vatandaşlarımızı, başta KDV olmak üzere, birçok vergi ve harçtan da muaf tutuyoruz. Bu doğrultuda, kentsel dönüşüm yapan belediyelerimize ve vatandaşlarımıza bugüne kadar 655 milyon TL hibe kaynak aktardık.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; kentsel dönüşüm bugün millî bir mesele hâline gelmiştir. Yapmakta olduğumuz kentsel dönüşümün ana ekseni riskli binaların dönüştürülmesidir. Kentsel dönüşüm, insanımızın canını korumaya yönelik bir projedir, insanımızın hayat hakkını öne alan bir projedir; aynı zamanda, enerji tasarrufuna ve çevreye duyarlı yerleşmeler oluşturmaya yönelik bir projedir. Böylece, önümüzdeki on yıl içerisinde kentsel dönüşümle birlikte altyapısını çağdaş standartlara ulaştırmış, katı atık düzenli depolama ve geri dönüşüm sorunlarını halletmiş, atık su arıtma sistemlerini tamamlamış, iklim değişikliği stratejisine tam uyumlu, sera gazı emisyonlarının azaltılması kriterlerinde Avrupa'yı yakalamış bir Türkiye hedefliyoruz.

Değerli milletvekilleri, kentsel dönüşüm, sadece eskiyen evleri, kaçak evleri, salaş evleri, afet riski taşıyan evleri yenilemek de değildir, aynı zamanda gelişen ve değişen dünyanın gerektirdiği konfora sahip evleri de üretmektir. Bu bakımdan kentsel dönüşüm kaçınılmazdır, aynı zamanda uzun soluklu ve zor bir süreçtir. Gelinen bu noktada şehirlerimizi çevreyle uyumlu bir biçimde modern hâle getirmek, insanımızın daha mutlu ve huzurlu yaşamasını temin etmek yükümlülüğümüzdür. Kentsel dönüşüm halkımız tarafından benimsenmiştir ve ciddi bir beklenti oluşturmuştur. Bunun en bariz kanıtı vatandaşlarımızın kendi talepleriyle risk tespiti yaptırdıkları konut sayısının bugün 61 bini geçmiş olmasıdır. Biz de gönüllülük esasına dayalı olarak vatandaşımızın talebi ve katılımıyla çalışmalarımızı tüm hızıyla devam ettiriyoruz. Yürütülen kentsel dönüşüm çalışmaları ile yapı sektörü ve teknik müşavirlik sistemi gelişecek, yapı malzemesi üretimi ve kalitesi artacak, imar planları ve kentsel tasarımlarda ileri dünya standartlarını yakalayacağız, kayıt dışı ekonomiyi önlemede inşaat sektörünü disipline edeceğiz.

Sayın Başkan, çok değerli milletvekilleri; böylece, Bakanlık olarak bir taraftan kentsel dönüşüm çalışmalarını yürütüp yeni bir imar düzeni oluşturmaya çalışırken diğer taraftan da yapı denetim sistemini gerçek kaidesi üzerine oturtmaya çalışıyoruz. Aynı zamanda, yapı müteahhitleriyle ustalarının sicillerini tutarak sektöre kalite ve disiplin getirmeyi de hedefliyoruz. İmar planları, yapı ruhsat ve kullanma izinlerinde kolaylık sağlayacak yeni düzenlemeler üzerinde de çalışıyoruz. Böylece, belediyeler çok daha kolay ruhsat verebilecek ve bugün 69'uncu sıradan 54'üncü sıraya yükseldiğimiz İş Yapma Kolaylığı Endeksi'nde çok daha üst sıralara çıkacağız. Bu kapsamda, uzun süredir üzerinde çalıştığımız İmar Kanunu ve Yapı Denetimi Kanunu'na ilişkin düzenlemeleri de en kısa zamanda yüce Meclisin huzuruna getireceğiz.

Değerli milletvekilleri, bilindiği üzere kentsel dönüşümünü halletmiş, teknik altyapısı yeterli marka şehirler gelişmiş ve kalkınmış ülkelerin göstergeleridir. Bu doğrultuda, Kalkınma Bakanlığı ile müştereken yürüttüğümüz mekânsal, stratejik planlama çalışmaları ile Bakanlığımız ve büyükşehir belediyelerince yürütülen çevre düzeni planları hızla devam etmektedir. Ayrıca, kurmakta olduğumuz Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi ile tüm coğrafi bilgileri teknik ve milimetrik olarak ortak bir portal üzerinden halkımızın istifadesine sunacağız. Bu sayede, kamu ve özel sektör yatırımcılarının coğrafi verilere hızlı ve kolay erişimi sağlanacak, yatırım süreçleri çok daha kısalacaktır.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; aynı şekilde, ülkemizin ve şehirlerimizin marka değerini artırmak için uluslararası düzeyde rekabet edebilecek özel projeler yürütüyoruz. Bu kapsamda, İstanbul Uluslararası Finans Merkezi Projesi'nin planlama çalışmaları tamamlandı ve altyapı inşaatlarına başlanıldı. Yine, İstanbul Başakşehir'de başlattığımız ve üçüncü havalimanını da kapsayan çok özel, ekolojik ve yeşil yeni bir şehir kuruyoruz. Aynı şekilde, Ankara, İzmir, Bursa, Adana ve Diyarbakır gibi büyükşehirlerimizde de kent parkları, tema parkları, üniversiteleri, fuar ve lojistik alanları bulunan yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılacağı örnek yerleşim yerleri oluşturarak şehirlerimizin marka değerini artıracağız. Ayrıca, değişen ve gelişen Türkiye'mizin geleneksel ve tarihî dokusunu korumak ve de kırsal alanlarda da dönüşüm çalışmalarına hız vermek için, 7 coğrafi bölgemizin yöresel mimarisini yansıtan tip projeler ürettik ve bu projeleri uygulayacak vatandaşlarımıza hibe vermek için, teşvik vermek için de çalışmalarımızı bitirme noktasına getirdik.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; bizler, çevre konusunda inancımızın ve geleneğimizin bir gereği olarak, tabiattan aldığımız kadarını tabiata vermeyi bilen bir medeniyetin mensuplarıyız. Bu anlayışla, sanayileşme, şehirleşme ve kalkınma hamlelerimizi yaparken çevrenin korunmasına ve iyileştirilmesine her zaman büyük önem verdik, vermeye de devam edeceğiz.

Sayın Başbakanımızın İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı olduğu dönemde başlatmış olduğu çevreye önem veren proje ve çalışmaları sayesinde, İstanbul, çöp dağlarından kurtuldu, yeşili ve ağacı şehirle bütünleştiren mekânlara kavuştu. Biz de bu anlayışla, çevre kirliliğinin önlenmesi, çevre standartlarının yükseltilmesi ve iklim değişikliğiyle mücadele için yoğun bir şekilde çalışıyoruz. Bu kapsamda Bakanlık olarak belediyelere verdiğimiz çöp toplama araçları yanında, kanalizasyon, atık su arıtma ve katı atık düzenli depolama tesisleri için son iki yılda yaklaşık 300 milyon TL hibe yardımı yaptık.

Yine, sadece 2013 yılında belediyelere İLBANK tarafından yani İller Bankası tarafından da altyapı ve çevre yatırımları için 600 milyon TL hibe yardımı yapılmıştır. Bugün, İLBANK, sadece hazineden aldığı payı belediyelere aktaran aracı bir kurum olmaktan çıkmış, kaynak üreterek kentsel dönüşüm, teknik altyapı ve çevre yatırımlarında belediyelere ilave hibe desteği veren bir kurum hâline gelmiştir. İLBANK, yerel yönetimlere 2003-2012 yılları arasında toplam 14 milyar TL, sadece 2013 yılında yani bu yıl ise 3 milyar TL'nin üzerinde düşük faizli, uzun vadeli kredi temin etmiştir.

Küçük belediyelerin su ve kanalizasyon sorunlarının çözülmesi için başlatılan SUKAP projesi kapsamında son üç yılda 820 adet iş için yaklaşık 4 milyar TL kaynak tahsisi yapılmıştır.

Bilindiği gibi, batan bankalar döneminden kâr eden, hizmet eden bankalar dönemine geçtik. Geçmişte kooperatiflere kredi bile veremeyen TOKİ, bizim dönemimizde kendi kaynağını oluşturup 81 vilayette 600 bin konut üreterek gecekondu kültürünü yok etmiştir. Yine, tasfiye edilme noktasına gelen Emlak Konut, 3,5 milyar TL tutarındaki KEY yani Konut Edindirme Yardımı borçlarını ödemiş ve bugün kasasında 5 milyar TL nakit ile 3 milyar TL alacağı olan itibarlı bir kurum hâline gelmiştir.

Ayrıca yine, İLBANK ve Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğümüzün ortaklaşa yürüttüğü bir projeyle önümüzdeki yıl 81 vilayette 150 tane park yaparak bunları belediyelerimize teslim edeceğiz yani hibe edeceğiz.

Yine, altyapı ve çevre yatırımları için ulusal kaynakların yanında Avrupa Birliği kaynaklarından da temin ettiğimiz 505 milyon avro ile 56 belediyede 18 proje yürütmekteyiz.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; bugün itibarıyla, atık su hizmeti verilen belediye nüfus oranı yüzde 72'ye ulaştı. Düzenli katı atık depolama sayısı Türkiye'de 69'a ulaştı. 2023 yılına kadar ise tüm belediyelerimizin düzenli katı atık depolama tesisi ile atık su arıtma tesisine kavuşmasını temin edeceğiz.

Katı atıkların geri dönüşümü noktasında, bugün, 1.395 geri kazanım tesisi ile yeni bir geri dönüşüm sektörü oluşturduk. Bu sayede 60 bin kişiye istihdam ve ekonomiye de yıllık 1 milyar TL'den fazla katma değer sağlandı. Artık, Türkiye, çöpten enerji üreten, seracılık yapan bir konuma geldi. Bunu çok daha ileriye taşıyacağız.

Artık, kıyı tesislerimizde gemilere atık alım hizmeti veriliyor. Bir taraftan, deniz süpürgeleriyle kıyılardaki çöpleri toplarken, diğer taraftan, gemi, tekne ve yat atıklarını da on-line olarak izliyoruz. Ayrıca, bilindiği üzere, Mavi Bayrak sıralamasında ülkemizi -geçen sene 4'üncüydük- bu sene dünyada 3'üncü yaptık.

Ülkemizde ozon tabakasını incelten maddelerin kullanımının azaltılması ve bunların alternatiflerine geçiş çalışmalarını da çok ciddi bir şekilde yürütmekteyiz.

Yine, 81 ilimizde 165 adet sabit ve 3 adet mobil ölçüm istasyonu ile hava kalitesini devamlı olarak ölçüyoruz ve sonuçlarını anlık olarak İnternet sayfamızdan yayınlıyoruz.

Çevresel etki değerlendirmesi, yani ÇED düzenlemesinde 2011'den itibaren, belge sayısını 199'dan 16'ya düşürdük. Çevre izin ve lisanslarında elektronik ortama geçtik ve tüm süreçleri tek yönetmelik altında birleştirdik. Böylece, yatırım ortamının iyileştirilmesinde büyük mesafe kaydettik. Bu kapsamda, bürokrasiyi azaltacak tarzda yeni düzenlemeleri yapmaya da devam ediyoruz.

Çevre kirliliğini önlemek için son üç yılda yaklaşık 100 bin işletmede çevre denetimi yaptık. Başlattığımız alo servisiyle vatandaşlarımızın kentsel dönüşüm ve çevre konularında merak ettiği tüm konulara cevap vermeye çalışıyoruz.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; yüz altmış altı yıllık bir kurum olan Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğümüz, vatandaşımızın devletle en önemli temas noktalarından birisi olup yılda ortalama 20 milyon insanımıza hizmet vermektedir. Bugün Türkiye'nin her yerinden başka yerde bulunan gayrimenkullere ait sorgulamalar ile tapu kaydı alınması işlemleri dijital olarak yapılabilmektedir. Hâlen 341 tapu dairesinde pilot olarak uygulanmakta olan başka ilde bulunan gayrimenkuller ile ilgili tapu takrir ve satış işlemlerinin gerçekleştirilmesini çok yakın bir gelecekte tüm ülkemize ve hatta yurt dışına da taşıyacağız. Tüm tapu işlemlerinin on-line olarak yapılmasını temin ettik. "Alo Tapu Kadastro Takip Masası Hattı"yla da vatandaşa sunulan hizmet kalitesini artırdık. Son on yılda yaklaşık 13 bin birimin gayrimenkul kadastrosunu bitirdik ve ülkemizin tamamının kadastrosunu da bazı problemli yerler hariç olmak üzere bitirme noktasına getirdik.

Sayın Başkan, çok değerli milletvekilleri; yine, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğümüzün çalışmalarında sadece bu yıl yani 2013 yılında tapuda topladığımız harçlardan maliyeye, hazineye 6,5 milyar TL harç geliri aktardık.

Sayın Başkan, çok değerli milletvekilleri; bugün, gelişmiş ülkelerin dünyanın geleceğini konuştuğu, geleceğin şehirlerini ve yapılarını şekillendirdiği bir süreç yaşıyoruz ve de çevre bilincinin her zamankinden çok daha fazla önem kazandığı bir dönem yaşıyoruz. Biz de ülke olarak şehirlerimizi geleceğe hazırlarken binalarımızı yeşil bina, şehirlerimizi yeşil şehir yapmak için çalışmalarımıza hız verdik. Çevre konusunda Kopenhag Kriterleri, Birleşmiş Milletler kriterleri, Rio sözleşmelerine Türkiye kendi ölçüsünde yatırımlarını aksatmadan uymaya gayret etmektedir. Çevreye yapılan yatırımın aslında insana ve geleceğimize yapılan bir yatırım olduğu bilinciyle çalışıyoruz ve ülke olarak şehirlerimizi geleceğe hazırlarken binalarımızı yeşil bina, şehirlerimizi yeşil şehir yapmak için çalışmalarımıza hız verdik. Bundan sonra da yine yeşili artırmak için, çevreyi korumak için olanca titizliğimizi göstereceğiz. Bu doğrultuda, çalışan, çalıştıkça üreten, ürettikçe adil bir şekilde bölüşen bir Türkiye hedefiyle hizmet vermeye gayret ediyoruz.

Bu duygu ve düşüncelerle 2014 yılı bütçemizin ülkemize ve milletimize hayırlı olmasını diliyorum. Katkılarından dolayı Plan ve Bütçe Komisyonunun değerli Başkan ve üyeleriyle, tüm milletvekillerimize teşekkür ediyorum. Bütçemizin ülkemize tekrar hayırlı olmasını diliyorum.

Hepinize en içten saygılarımı sunuyorum. (AK PARTİ sıralarından alkışlar)