FAHRETTİN OĞUZ TOR (Kahramanmaraş) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Türkiye'deki sigortasız, kayıt dışı çalışan yurttaşlarımızın kayıt altına alınma yöntemlerinin araştırılması konusunda Cumhuriyet Halk Partisi tarafından verilen araştırma önergesi hakkında Milliyetçi Hareket Partisi adına söz almış bulunuyorum. Bu vesileyle yüce heyetinizi saygılarımla selamlıyorum.

Tabii, benden önce konuşan Ankara Milletvekilimiz kıymetli Sayın Bülent Kuşoğlu konunun uzmanı olarak bu kısa süre içerisinde önemli konulara değinmiştir, aynen katılıyorum.

Değerli milletvekilleri, ülkemizin en büyük sorunu işsizliktir. Bu konuda bir tereddüt yoktur. İşsizlik artarak devam etmektedir. Şubat 2017 verilerine göre, aktif işsiz sayısı geçen yılın aynı dönemine göre 676 bin artarak 3 milyon 900 bin kişiye ulaşmıştır. İşsizlik oranı ise 1,7 puan artışla yüzde 12,6 seviyesinde gerçekleşmiştir. Genç nüfusta işsizlik oranı yüzde 23,3'e çıkmıştır yani her 4 gençten 1'isi işsizdir Türkiye'de. Şubat 2017 verilerine göre, istihdam oranı bir önceki yılın aynı dönemine göre bir değişim göstermemiştir, yüzde 45,3'tür. İşsizlik, kayıt dışı ekonomi ve göç olgularını birleştirdiğimizde gelecekteki tablo umut vadetmemektedir. Kayıt dışı çalışanlar oranının yüzde 33'ler olduğu, işsizliğin rekor bir artışla 12,6'ya ulaştığı, nüfusun en aktif kesimi olan genç işsizlerin oranının yüzde 23,3'e ulaştığı bir ortamda, artan göç nedeniyle kentli nüfusun yüzde 80'leri aştığı bir ortamda sigortasız çalıştırmayı önleyemezsiniz, kayıt dışını önleyemezsiniz.

Olaya sadece sigortasız çalışma olarak bakmamak lazımdır, bir bütün olarak bakmak lazımdır; problemin en önemli halkası ise kayıt dışı istihdamdır. Son yıllarda çok küçük iyileştirmelere rağmen kayıt dışı istihdam, sigortasız işçi çalıştırma konusu çalışma hayatının en önemli ve çözülmesi gereken sorunu olarak karşımızda durmaktadır. Esasen, kayıt dışı istihdamın kayıt dışı ekonomiden ayrı düşünülmemesi gerekir. Zira, kayıt dışı istihdam kayıt dışı ekonominin önemli bir boyutunu oluşturmaktadır. Günümüzde kayıt dışı istihdam, çalışanların Sosyal Güvenlik Kurumuna hiç bildirilmemesi, çalışma gün sayılarının eksik bildirilmesi, sigorta primine esas kazanç tutarlarının eksik bildirilmesi şeklinde kendisini göstermektedir. Bu çerçevede ülkemizde toplam istihdamın önemli bir oranını kayıt dışı istihdam oluşturmakta ve tarım sektörü, inşaat sektörü, küçük işletmeler, geçici ve mevsimlik işler, otel ve restoranlar kayıt dışılığın en yoğun olduğu sektör ve işletmeleri oluşturmaktadır.

Türkiye'de kayıt dışılığın sebeplerine baktığımızda temel olarak kayıt dışı istihdamın var olması ekonomik sorunlardan kaynaklanmaktadır. İşsizliğin fazla olması ve yoksulluk kayıt dışı istihdamın büyümesine neden olan ekonomik problemlerin başında gelmektedir. İşsizliğin yüksek olduğu ülkemizde bireyler kayıtlı iş bulmakta zorluk çekmeleri yüzünden kayıt dışı işlere yönelmeyi tercih etmektedirler.

TÜİK'in yayınlamış olduğu verilere göre ülkemizde 15 ve daha yukarı yaştaki işsiz sayısı 2015 yılında bir önceki yıla göre 204 bin kişi artarak 3 milyon küsura ulaşmış, işsizlik oranı da yüzde 10,3 seviyesine çıkmıştı. Bugün aradan geçen iki yıl sonunda işsizlik oranı yüzde 12,6'dır, artış yüzde 2,3'tür. Yine İstatistik Kurumunun verilerine göre iki yıl önce ülkemizde ortalama kayıt dışı istihdam oranı yüzde 35 iken bugün Şubat 2017 itibarıyla kayıt dışı çalışanların oranı yüzde 33 seviyesindedir. Yani her üç çalışandan biri kayıt dışı çalışmaktadır. Tarım sektöründeyse kayıt dışılık oranı yüzde 80'ler seviyesindedir. Avrupa Birliği ülkelerindeki kayıt dışı istihdam oranının ortalama yüzde 15'ler seviyesinde olduğu dikkate alındığında ülkemizdeki yüzde 30-35 seviyesindeki kayıt dışı istihdamın çok yüksek olduğu, bu sebeple de başta Çalışma Bakanlığı ve Maliye Bakanlığına çok büyük görevler düştüğü açıktır.

Bakınız, 2009 yılında yüzde 44 olan kayıt dışı istihdam oranı 2014 yılında yüzde 35 seviyelerine gerilemiştir. İyileşme, kayıt dışı istihdamın geriye gitmesi yüzde 9'dur. Ancak 2014'lerde yüzde 35'lerde olan kayıt dışılık, aradan geçen üç yılın sonunda, 2017'de yüzde 33'e inmiştir. İyileşme sadece 2 puan olarak gerçekleşmiştir. Bu düşüş asla yeterli değildir.

Tekraren söylemek isterim ki Türkiye, kayıt dışını Avrupa'da olduğu gibi yüzde 10'lar, hatta daha alt seviyelere düşürmediği müddetçe hiçbir alanda başarılı olamayacaktır. Zira sosyal güvenlik sistemine hazineden aktarılan çok ciddi destekler ancak kayıt dışı istihdamın azaltılmasıyla mümkün olacaktır. Ülkemizde sosyal güvenliğin sağlanması için ödenen primlerin yüksek olması, işveren açısından işçi maliyetini artıran bir etken olarak görülmekte ve işvereni bu tür bir maliyetten kaçınmak adına kayıt dışı işçi çalıştırmaya teşvik etmektedir. Bunun yanı sıra, küçük ve orta ölçekli iş yerlerinin sayısının fazla olması ve bu ölçekteki iş yerlerinin denetiminin tam anlamıyla sağlanamaması, kayıt dışı çalışan sayısını artıran bir başka etkendir.

Ekonomik nedenlerin yanı sıra hızlı nüfus artışı, göç ve eğitim, kayıt dışı istihdamın var olmasına ve giderek artmasına sebep olan sosyal nedenler arasında yer almaktadır. Nüfus artış hızının fazla olması ve bununla beraber yeterince formel istihdamın yaratılmaması kayıt dışı istihdamın artmasına neden olmaktadır. Çok çocuklu ailelerde aile nüfusunun fazla olmasının yanında, geçim sıkıntısının yaşanması, çocuklar ve anne başta olmak üzere aile bireylerini kayıt dışı çalışmaya mecbur bırakmaktadır.

Kayıt dışı istihdamın tarım sektöründeki boyutu daha da vahimdir. Kırsal kesimde yaşayan vatandaşlarımızın büyük çoğunluğu hem düşük ücretle hem de sosyal güvencesiz olarak çalışmaktadırlar. Şu anda tarım sektöründe çalışan her 5 kişiden 3'ü sosyal güvenlikten yoksun olarak çalışmaktadır. Bunun dışında, genel ücret ve emekli aylıklarının seviyesinin düşük olması, yaşam standardını yükseltmek ve daha fazla gelir elde etmek amacıyla birden fazla işte çalışan kişiler, ikinci çalıştıkları işlerde kayıt dışı çalışmayı tercih etmektedirler. Aynı şekilde, emekli aylığı alan kişiler de çoğunlukla ikinci işlerinde kayıt dışı çalışmaktadırlar. Kayıt dışı istihdama ilişkin son yıllarda yaşanan önemli bir gelişme de ülkemizde yabancı iş gücünde meydana gelen artıştır. İşverenlerin iş gücü maliyetini düşürmek adına, zor şartlarda, sosyal güvenceden yoksun ve ucuza işçi çalıştırmaları ülkemizde yabancı kaçak işçi sorununu doğurmuştur. Çalışmakta olan yabancı kaçak işçi sayısına ve çalıştıkları alanlara dair kesin bilgiler olmamakla birlikte, ülkemizde sayılarının oldukça fazla olduğu tahmin edilen yabancı kaçak işçilerin kayıt dışı olarak çalıştıkları herkes tarafından bilinmektedir.

Suriye'den gelen göç nedeniyle Gaziantep, Adana, Hatay, Osmaniye, Kahramanmaraş, Kilis'te yoğun kaçak işçi mevcuttur. Aynı şekilde bazı Doğu Bloku ülkeleri vatandaşları da benzer durumdadırlar.

Kayıt dışı istihdam hem çalışan hem işveren hem de devlet açısından pek çok olumsuz sonuç doğurmaktadır. Her şeyden önce, kayıt dışı çalışan bir birey sosyal haklardan faydalanamamakta ve bunun en büyük sıkıntısını da sağlıkla ilgili konularda yaşamaktadır. Kayıt dışı çalışan işçiler herhangi bir iş kazası durumunda sosyal güvenlik kurumlarının tedavi imkânlarından faydalanamamaktadırlar; sakatlandıklarında malul aylığı, yaşlandıklarında ise emekli aylığından yararlanamamaktadırlar.

Bunun yanı sıra, kayıt dışılığın yarattığı olumsuz koşullar işvereni ve devleti de olumsuz olarak etkilemektedir. Kayıt dışı işçi çalıştıran firmalar, kayıtlı faaliyet gösteren firmalara karşı haksız rekabet ortamı yaratmaktadır. Kayıt dışı işçi çalıştıran firmaların düşük maliyetli ucuz üretimi sonunda adil olmayan bir piyasa ortamı yaratılmaktadır. Devlet açısından baktığımızda da büyük oranda vergi ve prim açığı ortaya çıkmakta, bu durum Sosyal Güvenlik Kurumunu olumsuz olarak etkilemekte ve bütçe açığına sebep olmaktadır.

Değerli milletvekilleri, çeşitli tedbirler söyleyebiliriz ama zamanın darlığı nedeniyle bunları atlıyorum. Sonuç olarak şunu söylüyorum: Türkiye, kayıt dışı istihdamı çözmeden hiçbir problemini çözemeyecektir, gerisi lafügüzaftır.

Bir husus da şudur: Kayıt dışı çalıştırarak kul hakkı yiyenlere de yuh olsun diyor, yüce heyetinizi saygıyla selamlıyorum. (MHP sıralarından alkışlar)