HDP GRUBU ADINA GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Değerli arkadaşlar, sabahtan beri Cumhuriyet Halk Partisi, MHP, İYİ PARTİ, AK PARTİ temsilcilerinin konuşmalarını dinledim. İnanın, Barış Ünlü "Türklük Sözleşmesi"ni yazarken bu konuşmaları dinleseydi buradan da feyz alırdı. Barış Ünlü "Türklük Sözleşmesi"ni, inanın, sizin konuşmalarınız gibi yazmıştı.

Duyduklarımız nelerdi? "Soydaşlarımız, Kerkük Türkleri, Kırım'daki soydaşlarımız, Uygur Türkleri, Balkanlardaki soydaşlarımız, Balkan Türkleri"

Kurumlara bakalım, Allah Allah, hepsi erkek. Ayrıca baktığımızda, Türk kimliği üzerine Türk Tarih Kurumu, Türk Dil Kurumu, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı, Türk, Türk, Türk...

Şimdi, değerli arkadaşlar, bütün bu kurumlara da bütçe ayıracağız, bakın, bütün bu kurumlara çok ciddi bütçeler ayıracağız. Ayıralım, ayıralım; hiçbir itirazım yok, inanın, hiçbir itirazım yok ama şunu iddia ediyorsunuz, Anayasa da şunu iddia ediyor: "Türkiye Cumhuriyeti'ne vatandaşlık bağıyla bağlı olan herkes Türk'tür." diyor. (İYİ PARTİ sıralarından "Bravo!" sesleri, alkışlar)

Yani ben Türk'üm, değil mi arkadaşlar?

MUHAMMED LEVENT BÜLBÜL (Sakarya) - Değil misin?

GARO PAYLAN (Devamla) - Anayasa'ya göre Türk'üm.

İBRAHİM AYDEMİR (Erzurum) - Türk milletinin bir parçasısın.

GARO PAYLAN (Devamla) - Ben Ermeni'yim arkadaşlar.

İBRAHİM AYDEMİR (Erzurum) - Etnik kimliğin.

GARO PAYLAN (Devamla) - Türkiye Cumhuriyeti'nin -onurla söylediğim, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmaktan onur duyuyorum- Ermeni kimlikli bir vatandaşıyım.

ERKAN AKÇAY (Manisa) - Vatandaşlık bağıyla bağlı olan herkes Türk'tür; madde 66.

GARO PAYLAN (Devamla) - Sabahtan beri sizden bir arkadaşımız -bakın, 50'ye yakın arkadaşımız konuştu- tek bir kişi "Ermeni" dedi mi arkadaşlar?

AYHAN EREL (Aksaray) - O zaman, başında Türkiye Büyük Millet Meclisi olan bu Mecliste ne işin var?

MERAL DANIŞ BEŞTAŞ (Siirt) - Ya, bir dinleyin, dinleyin!

ALİ KENANOĞLU (İstanbul) - Nasıl "Ne işin var?" ya? Allah Alah, Ermeni Meclise gelemez mi?

GARO PAYLAN (Devamla) - Tek bir kişi "Kürt" dedi mi? Tek bir kişi "Laz" "Çerkez" "Arap" dedi mi? Arkadaşlar, tek bir kişi "Ya, Lazların dili yok oluyor?" dedi mi arkadaşlar? Mehmet Bekaroğlu nerede? "Lazca yok oluyor, bununla ilgili bir tedbir almamız gerekiyor?" dedi mi? Bakın, Çerkezce yok oluyor arkadaşlar.

YAVUZ AĞIRALİOĞLU (İstanbul) - Olmuyor.

GARO PAYLAN (Devamla) - Çerkezce UNESCO'nun "Anadolu'da yok olmakta olan diller" arasında, Lazca öyle. Bakın, Ermenice de öyle.

YAVUZ AĞIRALİOĞLU (İstanbul) - Ermenice de yok olmuyor.

GARO PAYLAN (Devamla) - UNESCO'nun "yok olmakta olan diller" ailesinden Batı Ermenicesinden bahsediyorum, lehçe farkı var Ermenistan Ermenicesiyle ve yok olmakta olan diller ailesinde. Siz herhangi bir arkadaşımızdan "Ya, arkadaşlar, Kürtlerin dili var, ülkede 20 milyon Kürt yaşıyor, bu Kürt halkının da diliyle ilgili bir tedbir almamız gerekiyor." diye bir cümle duydunuz mu? Hayır. "Bunlarla ilgili bütçe ayırmamız gerekiyor." diye bir şey duydunuz mu? Ben duymadım, sabahtan beri dikkatle dinledim.

Bakın, kendi halkımla ilgili örnek vereyim: Dedim ya arkadaşlar, yıllardır biz Ermeni patriğini seçemiyoruz mesela, ruhani önderimizi seçemiyoruz, bırakmıyorsunuz. Hem de kayyum atadınız oraya, Ermeni Patrikhanesine. Biz yüzyıllardır seçiyoruz patriğimizi, patrikhanemize kayyum atadınız, kayyum tarafından yönetiyorsunuz; belediyeler yetmedi. Bakın, arkadaşlar "Biz patriğimizi seçmek istiyoruz." dedik ya, hakkımız değil mi?

Bakın, geçen gün bu ülkede Diyanet İşleri Başkanlığına çok büyük bir bütçe ayrıldı; ayrılsın, itirazım yok. Ya, 100 bin imama maaş vermeyi bu Meclis onayladı, 100 bin imama. Ya, 100 tane de papaz var bu ülkede arkadaşlar, 20 tane de haham var "Bunlara da bir bütçe ayıralım." diyen oldu mu içinizde?

Değerli arkadaşlar, bakın, Balkan Türklerinin haklarını koruyorsunuz; koruyalım, hep beraber koruyalım çünkü ayrımcılığa uğruyorlar. Kerkük'teki Türkmenler ayrımcılığa uğruyor, hep beraber koruyalım ama arkadaşlar, bir de dönüp aynaya bakalım ya. Acaba orada eleştirdiğimiz, hani, orada "İmamını seçemiyor." diye eleştirdiğimiz veya "Diliyle, kültürüyle ilgili tedbir almıyor." dediğimiz Bulgaristan'ın, Yunanistan'ın bir benzerini biz burada yapmıyor muyuz arkadaşlar? Niye bununla ilgili bir aynaya bakmıyoruz? Niye biz doğrusunu yapıp da onlara "Ey Yunanistan, ey Bulgaristan, sen de bununla ilgili doğrusunu yap." diyemiyoruz? Onlar Osmanlı'dan ayrılmış ülkeler, Osmanlı böyle yapmadı. Osmanlı, milletler sistemiydi "tek millet" demedi, bütün milletlere kültürel özerklik verdi. Dilleriyle ilgili, inançlarıyla ilgili, kültürleriyle ilgili kendi kurumlarını kurdular ve onları yaşattılar, dillerini, kültürlerini yaşattılar. Anadolu rengârenkti arkadaşlar, rengârenk; bugün gıpgri, gri, TOKİ'nin yaptığı binalar gibi gıpgri olduk çünkü "tek, tek, tek" diyorsunuz. Diğer kültürler kendilerini nasıl yaşatacak? Bunlarla ilgili herhangi bir bütçe ayıralım diyen var mı arkadaşlar?

Değerli arkadaşlar, bakın, ben Türk Dil Kurumuna ayrılan bütçeye hakkımı helal etmiyorum. Türkiye'de hep beraber vergi veriyoruz, hepimiz vergi veriyoruz, hepimiz de hizmet almalıyız.

Türk Tarih Kurumu... Bakın, arkadaşlar, Anadolu'nun on iki bin yıllık tarihî var, her şey 1071'de başlamış Türk Tarih Kurumuna göre. Her şey Türk'müş meğerse. Meğerse, Osmanlı, her şeyi Türk olarak algılamış, diğerlerini yok saymış. Ermeni, Türk Tarih Kurumuna göre meğer yalnızca, arkadan hançerleyenmiş; Arap, yalnızca, arkadan hançerleyenmiş; Kürt zaten yokmuş Türk Tarih Kurumuna göre arkadaşlar.

Arkadaşlar, hepimiz vergi veriyoruz, hepimiz bu ülkenin vatandaşlarıyız. Gerçek tarihle ülkemizi paylaştırsak ne olur arkadaşlar, ne kaybederiz? Bir arada yaşama hukukunu anlatsak, hani sekiz yüz yıl boyunca başardığımız o bir arada yaşama hukukunu anlatsak... Hani, "Abdülhamit" dizisini izliyorsunuz ya akşamları... Değerli arkadaşlar, orada hep iyi karakterler Türk kimlikli; bakın, nerede bir hain varsa Ermeni, hain varsa Rum, Yahudi, değil mi? İzliyorsunuz, değil mi arkadaşlar? Nerede bir kötü, tefeci karakter varsa Ermeni. Bu da yanlış. Abdülhamit bürokrasisinin yarısını Ermenilerden, Yahudilerden, Rumlardan oluşturmuş arkadaşlar, Sayıştayın Başkanı Ermeniymiş. Bütün bürokraside bunlar varmış, Arnavutlar varmış, Çerkezler varmış, Sırplar varmış bürokrasisinde, ne kaybetmiş Osmanlı? Ama şimdi baktığımızda, dar bir çerçeveye hapsetmeye çalışıyoruz.

ERKAN AKÇAY (Manisa) - Abdülhamit'e neden suikast yaptı Hınçak, Taşnak?

GARO PAYLAN (Devamla) - Ya, Göbeklitepe on iki bin yıllık tarih arkadaşlar. Bakın, Göbeklitepe'de, inanın, aynı yerde yaşayan insanlar ile Göbeklitepe'den çıkan kemikleri karşılaştırıyorlar, DNA'ları aynı, aynı DNA'lar. Bakın, on iki bin yıl geçmiş, üzerinde yaşayanlar, Göbeklitepe'de ilk yerleşik yaşamı kuran insanların torunları yani Orta Asya'dan gelmemişler. Elbette, Orta Asya'dan gelenler de oldu, elbette oldu, hatta 1071'de de olmadı, tarih yanlış anlatılıyor. Daha önceden gelen pek çok boy vardı, Türk boyu vardı ama bir arada yaşama hukukunu buldular, buralı halklarla beraber buldular. Türkler geldi, hoş geldi, baş göz üstüne ama o zaman burada halklar vardı; Ermeniler, Süryaniler, Kürtler vardı, sekiz yüz yıl bir arada yaşama hukukunu buldular ve hepsini tek bir gömleğe, dar bir gömleğe hapsetmek istemedi Osmanlı, Selçuklu.

Değerli arkadaşlar, bakın, bir örnek vereyim.

ERKAN AKÇAY (Manisa) - "Türk" demeyeceğiz de ne diyeceğiz, adını söyle bir bakalım? Ne diyelim yani?

MERAL DANIŞ BEŞTAŞ (Siirt) - Türkiye deyin.

GARO PAYLAN (Devamla) - Bakın, Osmanlı diyeceğiz belki, belki başka bir şey diyeceğiz, ne diyelim?

ERKAN AKÇAY (Manisa) - Ne demek "belki" ya?

GARO PAYLAN (Devamla) - Truva, bakın arkadaşlar, bir örnek vereyim. Bu yıl Türkiye Cumhuriyeti'nin ne yılı? Türkiye Cumhuriyeti devleti ilan etti "2018 Truva Yılı" dedi, bakın.

ERKAN AKÇAY (Manisa) - "Truva" mı diyeceğiz yani?

GARO PAYLAN (Devamla) - "Truva Yılı" bu yıl. Türkiye Cumhuriyeti devleti ilan etti, bu yıl "Truva Yılı." Niye? Truva Çanakkale'de, bizim yani arkadaşlar, bizim. Truva, Çanakkale'de arkadaşlar.

Troya Müzesini gezdim Sayın Bakan, çok da güzel bir müze olmuş, ellerinize sağlık. İnanın arkadaşlar, bakın, Troya Müzesinde bir savaşçı var, aynı Turizm Bakanımıza benziyor, eğer torpil yapmadılarsa aynısı bakın. Öyle iri yarı, böyle dev gibi bir Truva savaşçısı, aynı Turizm Bakanına benziyor.

ERKAN AKÇAY (Manisa) - Irkçısın sen ırkçı, ırkçı yaklaşımlar yapıyorsun, ırkçısın sen.

GARO PAYLAN (Devamla) - Yahu bakın çünkü Çanakkaleli Truva arkadaşlar, Çanakkaleli. Truva Çanakkaleli, belki de torunlarından bir tanesi Sayın Turizm Bakanımız. Ya arkadaşlar, bakın, Orta Asya'dan gelenler oldu ama burada yaşayan halklar da vardı ve Truvalıların DNA'sına bakıyorlar, şu anda Çanakkale'de yaşayanlarla aynı ne hikmetse. Demek ki burada yaşamaya devam ettik.

Değerli arkadaşlar, bakın "Truva Yılı" ilan ettik ya, sonra ne oldu? Uganda büyükelçimiz bir Truva kıyafeti giydi yerli ve millî, bakın Çanakkaleli kıyafet giydi. Çanakkaleli ya, Troya Müzesinde var, gidin bakın, Turizm Bakanına benzeyen adam da aynı kıyafeti giyiyor orada. Yahu kıyamet koptu. Dedi ki MHP'li arkadaşımız: "Sen nasıl Romalının kıyafetini giyersin? Romalının kıyafetini giymişsin." Arkadaşlar, o kıyafet Çanakkaleli yahu, esas Romalının kıyafetini giyen Sayın MHP'li arkadaşımız. "Versace"nin tasarımları bunlar arkadaşlar, Romalı tasarımcıların tasarımlarını giyiyoruz. (HDP sıralarından alkışlar) Yerli, millî olan o Truvalı, Sayın Bakana benzeyen adamın giydiği, Uganda büyükelçimizin giydiği arkadaşlar. Niye hepsi bizim demiyoruz arkadaşlar? Niye hepsi bizim diyemiyoruz?

Bakın, arkadaşlar, Antalya; milattan önce 2200 yılında Likyalılar Likya birliğini kurmuş, ilk meclisi kurmuş. Ünlü düşünür "Montesquieu" diyor ki: "Demokratik temsil sistemini gelmiş geçmiş en iyi uygulayan meclis." İki bin iki yüz yıl önce atalarımız yapmış. Değerli arkadaşlar, ya biz iki bin iki yüz yıl sonra... Bakın, federal bir meclis kurmuşlar, herkesi kapsamışlar Likya'da, Antalya'da. İki bin iki yüz yıl sonra şu hâlimize bakın. Likyalıların eminim kemikleri sızlıyordur. Bir arada yaşama hukukunu oluşturmuş Likyalılar.

Ya bir de Antalya'daki -Antalya vekillerimiz var- Aziz Nikola bizim değil mi arkadaşlar? Noel günleri yaklaşıyor bakın, bütün dünya Noel'i kutlayacak. Kimi kutlayacak? Aziz Nikola'yı sembol sayacak.

ERKAN AKÇAY (Manisa) - Sen neyi anlatmaya çalışıyorsun, biz anlamıyoruz? Neyi ifade ediyor bu anlattıkların yani?

GARO PAYLAN (Devamla) - Biz ne yapıyoruz iki bin yıl sonra, Aziz Nikola'nın torunları olarak? Efendim, Noel Baba heykellerini şişliyoruz, bıçaklıyoruz; iki bin yıl sonra arkadaşlar. Oysa "Aziz Nikola bizim." niye diyemiyoruz? Gelin "Bizim." diyelim.

Bakın, Urartu beş bin yıllık medeniyet; su kanalları yapmış, höyükler yapmış. Yahu Van Edremit'e gittim geçen sene, bir ihbar üzerine. Van Edremit'te, Van Gölü kenarında dünya cenneti bir yer arkadaşlar. Beş bin yıllık höyük var. Orada, hemen yanında Arshile Gorky'nin köyü var, bakın, dünyaca ünlü ressam. Ermeniler gelmiş medeniyet olarak orada, Urartu'nun torunları mutlaka ve orada kiliseler kurmuşlar, medeniyet kurmuşlar, bir de mezarlık yapmışlar hemen yanına. Arkadaşlar, biz iki bin, beş bin yıl sonra ne yapmışız biliyor musunuz bu medeniyetin üzerine? Bir tuvalet, bir kafeterya yapmışız. Gidip o tuvaletin yanında elimle eşeledim, insan kemikleri çıkıyor, insan. Biz beş bin yıllık tarihin üzerine tuvalet ve kafeterya yapmışız. Geçen sene Numan Kurtulmuş'a sizi şikâyet ettim, "Hemen yıkılacak." dedi, hâlâ o tuvalet orada duruyor, insan kemiklerinin üzerinde duruyor arkadaşlar. Ben bu beş bin yıllık tarihin üzerine 5 milyon turist getiririm size hikâye olarak ama böyle bir saygısızlığa bir turist bile gelmez arkadaşlar.

Değerli arkadaşlar, hepimiz Roma'yız, Bizans'ız, Selçuklu'yuz, Osmanlı'yız demeliyiz. Yarattığımız tarih birikimini hepimiz sahiplenmeliyiz. Osmanlı soydaş demezdi, Osmanlı vatandaş derdi, milletler topluluğu derdi.

YAVUZ AĞIRALİOĞLU (İstanbul) - O imparatorluk terminolojisi.

GARO PAYLAN (Devamla) - Son bir örnekle de bitireyim. Bakın arkadaşlar, biliyorsunuz, Ayasofya Kilisesi vardır Trabzon'da. MHP'li bir arkadaşım vardı benim üniversitede, derdi ki "Biz Orta Asya'dan geldik." şöyle böyle. "Arkadaş, Orta Asya'dan gelenler de olabilir ama sen Orta Asya'dan gelenlere benzemiyorsun, buranın halkısın." dedim ona. Dedim ki bakın, bir örnek verdim...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

GARO PAYLAN (Devamla) - Türkler, biliyorsunuz, 1071 diye iddia ediliyor...

ERKAN AKÇAY (Manisa) - Milletin kafatasını mı ölçtün mübarek yani?

GARO PAYLAN (Devamla) - E daha önce de gelenler var. Dedim ki: "Ya Ayasofya Kilisesi'ne gittin mi?" "Gitmedim." dedi, "Bir git lütfen, gidince ara beni." dedim, aradı, "Ne görüyorsun?" dedim, "kilise" "Bir kafanı kaldır, ne görüyorsun?" -orada freskler var, kilisenin yapıldığı tarihte konmuş bin yıl önce, hani 1071'den önce, o zaman yapılmış o freskler- "İsa, Havariler." dedi, "Onlar kime benziyor?" dedim, "Vallahi, bana benziyor." dedi.

Değerli arkadaşlar, yani şunu demek istiyorum: Biz birbirimize benzeriz, Türk'üz, Kürt'üz, Ermeni'yiz, Süryani'yiz, Hristiyan'ız, Müslüman'ız ama buranın halklarıyız ve birbirimize bakmadan birbirimizi anlatamayız, Türk'ün hikâyesi Kürtsüz, Ermenisiz, Süryanisiz olmaz, tersi de doğrudur arkadaşlar. Bu anlamda hepimizin tarihe, kültüre, hepimizin değerlerine çoğulcu bir anlayışla bakmamız gerekiyor, tekçi anlayıştan hepimiz kaybederiz arkadaşlar.

Hepinize saygılar sunarım. (HDP sıralarından alkışlar)