HDP GRUBU ADINA NECDET İPEKYÜZ (Batman) - Sayın Başkan, değerli vekiller; Türkiye gerçekten kaygı verici bir kriz döneminden geçmekte ve dış politikasından ekonomik krizine, yaşanan birçok probleme rağmen gençlerle ilgili sorunlar gündeme getirildiğinde hiç dikkate alınmamakta, ötelenmektedir.

"Genç" dediğimiz kimdir? Uluslararası anlaşmalara göre ve ILO'ya göre, OECD'ye göre, Birleşmiş Milletlerin verilerine göre 15 ile 24 yaş arası kişi genç olarak kabul edilmekte ve buna göre veriler düzenlenmekte. Türkiye'de bu sayı ne kadardır? Türkiye İstatistik Kurumuna göre, baktığımızda yüzde 15,8; yüzde 16'ya yakın bir genç nüfus var. Bu ne kadar? 13 milyon ve son yapılan istatistiklere göre gerçekten bir genç nüfus da gelmekte özellikle bazı bölgelerde.

Tekrar TÜİK verilerine baktığımızda, hane halkı araştırmasına göre 2019'da 15 yaş üstü işsizlik verileri 4 milyon 730 bin, oran ise yüzde 15'e yakın. Bunlar TÜİK'in verileri, bildiğiniz gibi bu orana yansımayan birçok veri de var. Türkiye'deki genel işsizlik oranı yüzde 26 civarında, yarısından fazlası genç. Bu gençlerin bölgesel farklılıklarına da baktığımızda, bölgesel farklılığı dikkate aldığımızda, ben Batman vekili olarak, Batman'daki, Antalya'daki işsizlik oranına baktığımda bölgeler arasında ciddi bir farklılık söz konusu.

Dezavantajlılar, zor koşullarda yaşayanlar, şiddet altında yaşayanlar, -istihdam olmadığı, yatırım gitmediği için- işsizlik açısından da başlı başına bir problem yaşamaktadırlar. Ne zaman ki barış ortamı sağlanmış, ne zaman ki şiddet azalmışsa işsizlik verilerinde de düzelme olduğu Türkiye'deki verilerden de anlaşılmaktadır, dünyadaki veriler de bunu göstermektedir.

Bugün Türkiye'de gençlerle ilgili birçok konu konuşulurken işsizlikle beraber Türkiye'de genç akademisyen, üniversite mezunu, doktoralı, yüksek lisanslı işsizler de bu sayıyı giderek artırmaktadır. Bir taraftan boyuna üniversite açıyoruz, üniversiteler kuruyoruz, dün bile Plan ve Bütçeden üniversite için onay geldi, önümüzdeki hafta buraya gelir. Türkiye'de genç üniversite mezunları işsizdir, yüksek lisans eğitimi alanlar işsizdir. Ve de ne oluyor? Ciddi bir nüfus yurt dışına çıkmak istiyor ve giderek Türkiye'yi terk ediyor. Bunun yanında, bunu belirtmek lazım, ciddi bir genç nüfus da artık Türkiye cezaevlerinde bu problemle baş başalar.

Ciddi bir kriz... Bu krizde gençlerle beraber kadınları da unutmamak lazım. Türkiye'de 4 kişiden 1'i işsizken 3 kadından 1'i işsiz. Ve ne oluyor? İşsiz kalmayı sıradan -yüksek işsizlik oranının arttığı bir ortamda yaşıyoruz- ve olağan görüyoruz. Genç işsizlik çığ gibi büyüyor, kadınların problemi çığ gibi büyüyor ve ustalaştığımız tek şey, iktidarın işsizlik için yaptığı, yatırımlar değil, işsizliği artırmaktır.

Tartışmamız gereken rakamlar değil, bunlara yönelik çözümler bulmaktır. Bakın, arkadaşlar "mevsimlik işçi" kavramı... Dünya tarihini, literatürü taradığımızda bu kavram aslında bu ülkenin ayıplarından biridir. Ve mevsimlik işçiler, Suruç'ta üç gün önce polis noktasında durduğu hâlde, güvenlik noktasında durduğu hâlde taranıyor ve bu Meclis bu konuyu soramıyor. İnsanlar fındık ağacı görmemiş fındık toplamaya gidiyorlar. İnsanlar kendi topraklarında yetiştiremediği için başka yerlere gidiyorlar minibüslerle. Bunlar bu tür muameleleri yaşıyorlar.

Bakın, tekrar ne oldu? Eyüp Dal, bu ismi hatırlıyor muyuz? Antep Şahinbey'de benzin döküp kendini yaktı. Ne dedi? "İşsizim." dedi. Ne oldu Tekirdağ'ın Ergene ilçesinde? Saffet... Soyadını vermiyorum. Sabah uyandılar, iple asılı bir şekilde... Ne dedi bıraktığı mektupta? "Hakkımı helal ediyorum aileme. Ailemle barışığım ama beni işsiz bırakanlara hakkımı helal etmiyorum, bu ortamı yaratanlara helal etmiyorum." Ve ne yapıyoruz?

Bütün bunlarla beraber bir yasal düzenleme yapılmıştı "İşsizlik Fonu" diye. Daha önce İşsizlik Fonu'ndan yüzde 30 oranında bir pay çeşitli istihdam olanakları yaratmak için ayrılıyordu. Bu Meclis açıldığında Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle bu İşsizlik Fonu'nun bir kısmı, yüzde 50'si tekrar patronlara aktarıldı. Bir taraftan ondan da mahrum oldular.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - Bağlayın sözlerinizi Sayın İpekyüz.

NECDET İPEKYÜZ (Devamla) - Bütün bunlarla beraber, başta da söylediğim gibi, Türkiye'nin içinde de bölgeler arası ciddi bir farklılık söz konusu. Bugün Türkiye'de yüzde 35 işsiz desek; yüzde 40'ın üzerinde öğrenci işsiz desek, yüzde 20'si kadın desek...

Sevgili arkadaşlar, biz bu kürsüden HDP vekilleri olarak gündeme getirdiğimizde her şeyin altını bir şeyle doldurmak istiyorsunuz. Türkiye İstatistik Kurumu bir çalışma yapmış ve Türkiye'deki en fazla genç işsizin olduğu illeri Batman, Mardin, Şırnak ve Siirt olarak açıklıyor. En az istihdam olanaklarının olduğu yer Batman, Mardin, Siirt, Şırnak. Bu verilerin altında yatan nedenlerden biri de ülkedeki iç huzurdur, barıştır; bunun yürürlüğe girmesi lazım. Bu olmadığı sürece genç işsizler -az önceki söylediğim isimler gibi- bunalıma girmekte, üniversite mezunu oldukları hâlde dezavantajlı durumdadırlar.

Bunun için, bizim bu araştırma önergesine destek vermemiz lazım, yüzleşmemiz lazım, bunun önlemlerini almamız lazım. Sizden destek bekliyoruz.

Saygılarımla. (HDP sıralarından alkışlar)