FARUK SARIASLAN (Nevşehir) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; 5253 sayılı Dernekler Kanunu'nda değişiklik yapan 59'uncu maddeyle ilgili görüşlerimi belirteceğim.

59'uncu maddedeki değişiklik teklifi, yönetim kurulu ve denetim kurulu ile derneğin diğer organlarına seçilen asıl ve yedek üyelerin, üyeliğe kabul edilenler ile üyeliği sona erenlerin adını, soyadını, doğum tarihini ve kimlik numarasını otuz gün içinde mülki idare amirliğine bildirme zorunluluğu getiriyor. Teklifte, yurttaşların bilgisi dışında derneklere üye yapılması ve üyelikten çekilenlerin işlemlerinin yapılmaması gibi sorunların yaşanmaması gerekçe gösterilmekte. Kanunun bu gerekçesi 59'uncu maddede getirilmek istenen değişikliği haklı kılmaz çünkü Türk Ceza Kanunu'nda sayılan gerekçelere karşı yeteri kadar yaptırımlar vardır. Anlaşılıyor ki amaç, örgütlenmenin "Fişleniyorum." korkusuyla engellenmesidir. Eğer siz insanların örgütlenmesini doğrudan ya da dolaylı yollarla engellerseniz illegal örgütlenmenin yolunu açarsınız, sizlerin çok kullandığı tabirle "merdiven altı" örgütlenmeler başlar.

Örgütlenme özgürlüğü, bireylerin kendi menfaatlerini korumak için, kendilerini temsil eden bir toplu teşekkül oluşturarak bir araya gelme özgürlüğü olarak tanımlanabilir. Örgüt kurma özgürlüğü, öncelikle, örgüt kurma ve örgüte üye olma hakkını kapsamaktadır. Bu özgürlük, aynı zamanda bir tercih özgürlüğüdür ve bir örgüte üye olmama hakkını da içermektedir. Örgütlenme özgürlüğü Evrensel İnsan Hakları Beyannamesi'nin 20'nci maddesinde, Türkiye'nin taraf olduğu Medeni ve Siyasal Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme'nin 22'nci maddesinde ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin 11'inci maddesinde koruma altına alınmıştır. Türkiye, örgütlenme özgürlüğüne yer veren tüm bu belgeleri usulüne uygun bir şekilde onaylamış ve tamamını iç hukukuna aktarmıştır; Anayasa'nın 90'ıncı maddesi doğrultusunda da bu belgeler iç hukukun bir parçası hâline gelmiştir. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 11'inci maddesine ve Anayasa'nın örgütlenme özgürlüğüne ilişkin 33, 51, 53, 54, 68 ve 69'uncu maddelerine göre, örgütlenme özgürlüğünün öznesi herkestir. Doğrudan ya da dolaylı yollarla bu örgütlenmeyi engelleyemezsiniz. Bu konuda, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, 2007 tarihli Bulgaristan'la ilgili bir kararında, bir örgütün, devlet tarafından önüne üstesinden gelinmesi zor koşullar getirilerek ve böylece örgütlenme özgürlüğünü etkili bir şekilde kullanmasının engellenmesini doğru bulmamış, Bulgaristan devletinin aleyhine karar vermiştir.

Örgütlenme özgürlüğünün demokrasiyle yakından ilişkisi ve bu bağlamda taşıdığı önem, Anayasa Mahkemesi tarafından da kabul edilmiştir. Mahkemeye göre, "Demokrasilerde vatandaşların bir araya gelerek ortak amaçları izleyebileceği örgütlerin varlığı sağlıklı bir toplumun önemli bir bileşenidir. Demokrasilerde böyle bir örgüt, devlet tarafından saygı gösterilmesi ve korunması gereken temel haklara sahiptir." denilmektedir. Örgütlenme özgürlüğüyle bir hukuki uyuşmazlık söz konusu olduğunda dikkate alınacak bu hususlar uluslararası sözleşmelerde yer alan veya özellikle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, İnsan Hakları Komitesi gibi denetim organları tarafından ortaya konulan standartlarda olmalıdır. Eğer siz yukarıda saydığım Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Anayasa Mahkemesi kararlarını yok sayarak bu maddenin geçmesinde ısrar ederseniz uluslararası alanda devleti zora sokar, ciddi tazminatlar ödersiniz. Korkarak ve korkutarak ülke yönetilmez.

Sayın milletvekilleri, unutmamak gerekir ki demokrasi, özgürlüğü yok etmek özgürlüğü değildir. Bir ülkenin gelişmesinin yolu, farklı fikirleri susturmak, senin gibi düşünmeyenlerin örgütlenmesinin önüne geçmek değil; tam tersine, başkalarının fikirlerini saygıyla dinlemek, onların örgütlenmesinin önünü açmak, ikna olmak ya da ikna etmekten geçer. Demokrasi, toplumsal barışı güvence altına almak için uzlaşma ve denge rejimidir diyor, hepinizi saygıyla selamlıyorum. (CHP sıralarından alkışlar)