HDP GRUBU ADINA MEHMET RUŞTU TİRYAKİ (Batman) - Teşekkür ediyorum Sayın Başkan.

Gecenin bu ilerleyen saatlerinde bir söz aldım, birkaç şey söylemek istiyorum. Dördüncü bölüme yönelik temel itirazlarımız, gerçekten mülteci olarak ülkemizde bulunanlara hâlâ mülteci statüsü tanımıyor olmamız. Umarım, bu bir gün değişir. Hâlâ onlara "misafir" demeye devam ediyoruz. Her nedense, Türkiye'nin doğusundan gelen hiç kimseye bu ülke mültecilik hakkı tanımıyor ve uluslararası sözleşmelere de bu konuda koyduğu çekincelerden vazgeçmiyor.

Ama özellikle sizinle paylaşmak istediğim başka bir şey var. Dernekler Kanunu'nda yapmak istediğiniz değişiklik var ya, bence bunu bir daha Türkiye Büyük Millet Meclisinin önüne getirmeyin. Nedeni de şu: Dernek Kanunu'nda yapılan bütün değişiklikler Türkiye'nin önemli tarihsel dönemeçlerine denk gelmiştir. İlk Dernekler Kanunu 1938 tarihlidir ve 1972'ye kadar çok küçük değişikliklerle bu Dernekler Kanunu yürürlükte kalmıştır. Bu Dernekler Kanunu'na 1972'de "Demokrasinin üzerine bir şal örteceğiz." diyen Nihat Erim döneminde ilk büyük değişiklik önergesi gelmiştir. Daha sonra Dernekler Kanunu bir muhtıradan sonra, yine bir darbe döneminde, 12 Eylül darbesinden sonra değiştirilmiştir. 2908 sayılı Dernekler Kanunu da 12 Eylül darbecilerinin bu ülkeye mirasıdır. Daha sonra, sizin döneminizde yapılan, yine tarihî önemde bir Dernekler Kanunu var, şu anda yürürlükte olan 5253 sayılı Dernekler Kanunu. Bakın, 5253 sayılı Dernekler Kanunu'nda değişiklik teklif ettiğiniz maddede şu gerekçeyi sunmuşsunuz, tasarıdaki gerekçenizde diyorsunuz ki: "Aralık 2004'te yapılan değerlendirmede, Türkiye'nin Kopenhag siyasî kriterlerini yerine getirmiş olduğuna karar verilmesi hâlinde, Türkiye ile katılım müzakerelerinin gecikmeksizin başlatılacağı taahhüdünde bulunulmuştur. Güncelleştirilmiş 2003 Ulusal Programında da siyasî kriterlere uyuma yönelik kanunî düzenlemelerin Türkiye Büyük Millet Meclisinin 22 nci Yasama Dönemin 1 inci Yasama Yılı içinde tamamlanacağı taahhüt edilmiştir. Siyasî kriterlere ilişkin eksikliklerin değerlendirilmesinde Katılım Ortaklığı Belgesi, Yıllık İlerleme Raporları, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları, taraf olduğumuz uluslararası insan hakları sözleşmeleri ile üye olduğumuz kuruluşlar tarafından geliştirilen normlar ve Avrupa Birliği Komisyonu raporları dikkate alınmaktadır. Tasarı, örgütlenme hakkının ve derneklerle ilgili düzenlemelerin Anayasa değişikliklerine ve Ulusal Programa uyumlaştırılması amacıyla hazırlanmıştır.

Tasarıyla, Avrupa Birliğine aday ülke olarak dernek kurma ve üyelik konusundaki kısıtlamaların azaltılması, dernek faaliyetlerine serbestlik sağlanması, derneklere uygulanan yaptırımların ve bürokrasinin azaltılması amaçlanmıştır.

2908 sayılı Dernekler Kanunu genelde örgütlenme özgürlüğüne, özelde ise dernek kurma hakkına bir güvenlik sorunu olarak yaklaştığı için devlet ile sivil toplum kuruluşları arasında derin bir güven bunalımına yol açmıştır.

Bu Tasarıyla, demokratik meşruiyetin bir gereği olarak, devlet ile sivil toplum kuruluşları arasındaki güven ortamının tesisi ve işbirliğinin geliştirilmesi amacıyla, bu kuruluşlarla kamu kurum ve kuruluşlarının işbirliği yapmasına ve bu kuruluşlara destek sağlanmasına imkân verilmektedir." Biz bu gerekçenin altına imza atıyoruz.

12 Eylül darbecilerinin çıkardığı Dernekler Kanunu'nu işte bu nedenle değiştirmek istediniz, çok önemli ve tarihî bir adım attınız. Dernek kurma hakkına bir güvenlik sorunu olarak yaklaşmadığınızı söylediniz ve dediniz ki: "Dernek kurma ve üyelik konusundaki kısıtlamaları azaltıyoruz." Yine, dediniz ki: "Dernek faaliyetlerinin serbestlik içerisinde yapılmasını sağlıyoruz." Yine, dediniz ki: "Derneklere uygulanan yaptırımları ve bürokrasiyi azaltmayı amaçlıyoruz." Peki, şimdi ne yapıyorsunuz? İşte, 1971 muhtıracılarının yaptığını yapıyorsunuz, yeni bürokratik engeller getiriyorsunuz, yeni fişlemeler getiriyorsunuz. Umarım, muhalefetin ve hepimizin de desteklediği biçimde, bir daha geri getirmemek üzere bu maddeleri geri çekmişsinizdir. Yoksa önümde, bakın, komisyon raporu var "Profesör Doktor Nihat Erim, Başbakan" imzasıyla. Tasarının gerekçesinde de aynı şeyler söyleniyor, deniliyor ki: "Söz konusu olan 3512 sayılı Cemiyetler Kanunu 33 yıl önce çıkarılmış bir kanun olduğuna göre, bunun bir taraftan Anayasanın getirdiği temel hak ve hürriyetler yönünden yeniden tedvin edilmesi, diğer taraftan hak ve hürriyetlerin özüne dokunmayacak bâzı kayıtlar getirmesi, bugün için siyasal ve sosyal bir zorunluk olmuştur. Kişiler, serbest olarak dernek kurabilecek ve amaçlarına uygun şekilde faaliyette bulunacaklardır. Ancak, derneklerin amaçları ve faaliyet alan ve şekilleri, hiçbir zaman, ülke ve millet bütünlüğüne, millî güvenliğe, kamu düzeni ve genel ahlâka aykırı olmayacaktır. Özellikle 1961 yılından itibaren Türk toplum hayatına getirilmiş geniş hürriyet havası içindeki tutum, davranış ve eylemlerden sonra Cemiyetler Kanununun gözden geçirilmesine şiddetle ihtiyaç duyulmuştur."

Eğer bunu yapmaya devam ederseniz, yeni bir teklif getirirseniz emin olun, 1971 muhtıracılarıyla aynı şeyi yapmış olursunuz. Zaman zaman söylüyoruz, kızıyorsunuz. "Uygulamalarınız 28 Şubatçıların devamıdır, aynı şeyi yapıyorsunuz." diyoruz "12 Eylülcülerin yaptığını yapıyorsunuz." diyoruz "Kayyum siyasetiniz budur." diyoruz "Siyasi rehine operasyonları gibi her gün onlarca siyasetçinin gözaltına alınması aynı uygulamalardır." diyoruz. Umarız bundan vazgeçersiniz. Geçmişte yaptığınız iyi şeyler vardı. Her insanın hayatında iyi ve kötü şeyler vardır. Siyasi partilerin de siyasi yaşamlarında yaptıkları iyi ve kötü şeyler var. Bugün yaptıklarınızın yüzde 95'inin yanlış olduğunu düşünüyoruz ama geçmişte yaptığınız iyi şeyler vardı, bunları bunun gibi tekliflerle geri almayın, kendi tarihinizde bir parça beyaz sayfa kalmışsa ona gölge düşürmeyin diyorum, hepinizi gecenin bu ilerleyen saatlerinde saygıyla selamlıyorum. (HDP sıralarından alkışlar)