TACETTİN BAYIR (İzmir) - Değerli Başkan, saygıdeğer milletvekilleri; öncelikle İzmir depreminde ve Covid salgınında hayatını kaybeden vatandaşlarımıza Allah'tan rahmet diliyorum.

İzmir'deki esnaf sorunlarıyla ilgili gündem dışı konuşma aldım. Bu vesileyle hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Değerli milletvekilleri, dünya ve insanlık yüz yılı aşkın bir süre sonra yeniden mevcut nesillerin algılamakta zorlandığı küresel bir salgınla karşılaştı. Salgın âdeta ekonomi ve hayatı durdurdu. Bu gelişme salgının kendisi yanında alınan önlemlerden de etkilendi. İnsanlık âdeta yoğun bir sis içinde kayboldu. Başlangıçta normal olarak sağlık ve insan hayatı ön plana çıkarıldı ancak zamanla, duran ekonominin de insan hayatı ve psikolojik sağlığı açısından önemli olduğu anlaşıldı. Artan belirsizlik ve riskler hem ekonomiye hem de geleceğe ilişkin algıları kötüleştirdi. Bu öngörülmeyen süreç üreten, satın alan, satan yani ekonominin tüm boyutlarında kılcal damarlara kadar nüfuz eden esnaf ve sanatkârlarımızın da âdeta vurgun yemesine neden oldu.

Bakalım kimler vurgun yemiş? Taksitle, krediyle minibüsünü yenileyen servisçilerimizin; malları elinde kalan kitapçı ve kırtasiyecilerimizin; kiralarını ödeyemeyecek duruma düşen büfeci ve kantincilerimizin; gelirinin büyük bir bölümünü kira için, çalıştırdığı personel için kullanan kahvehane, kafeterya, lokanta, restoran işletmecilerimizin; günlük yevmiyeyle evine ekmek götürmeye çalışan aşçı, garson, komi, ocakçı arkadaşlarımızın; ekmeğini çıkaramayan berber ve kuaförlerimizin; satışları neredeyse sıfırlanan çiçekçilerimizin; duraklara mahkûm olan taksicilerimizin ve boş gidip gelen minibüsçülerimizin, servisçilerimizin ve daha çok sayıda esnaf ve sanatkârlık faaliyetleri ya durdu ya da yavaşladı. Binlerce esnaf ve sanatkâr çalışanları mağdur, başı öne eğik, geleceğe tutunabilmek için bir el, bir yol, bir yöntem bekliyorlar bizlerden.

Bugün bu konuşmamda, sizlerle İzmir Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği Başkanı Sayın Zekeriya Mutlu'nun İzmir'deki esnaflar üzerinde yaptırdığı araştırmalara ait bazı bilgileri paylaşacağım: Türkiye genelinde 1 milyon 965 bin 846 esnaf 2 milyon 118 bin 593 iş yerinde hizmet vermektedir. İzmir'de ise 122.219 esnaf 134.249 iş yerinde faaliyet göstermektedir. İzmir'de anket çerçevesinde elde edilen genel sonuçlara göre, ankete katılan esnaf ve sanatkârların yüzde 83'ü iş hacminin daraldığını beyan ediyor; yüzde 26'sı ise eleman sayısının, yanında çalıştırdığı istihdamın azaldığını beyan ediyor. Ankete katılan esnaf ve sanatkârların yüzde 38'i devletin Halk Bankası aracılığıyla sunduğu kredi desteklerinden faydalanabileceğini beyan etmesine rağmen, geriye kalan yüzde 62'lik bölümünün bunu kullanmadığını ifade ediyor. Ankete katılan esnaf ve sanatkârların yüzde 71'i kiracı konumunda. Ankete katılanların yüzde 33'ü e-ticarete başlamak istiyorlar.

Salgının başlangıcından yani mart ayından bu yana yedi ay geçmesine rağmen, esnaf ve sanatkârların işleri normal düzeye ne yazık ki dönememiştir. Bakın, bu konuda iktidarın devamlı desteğini aldığı Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu, TESK'in Başkanı bile diyor ki: "Esnaf camiası olarak salgın boyunca en fazla sıkıntıyı biz çektik. Dolayısıyla bizim bu faaliyetlerimizi durduran Covid salgınıyla ilgili devletin bize sahip çıkması gerekir." Yani haklı olarak yurttaşlar "Yıllarca biz vergi ödedik devlete. Şimdi devlet bize sahip çıksın. Çocuklarımıza ekmek götüremiyoruz." diyorlar. Dolayısıyla bu kısıtlamalar nedeniyle çalışamayan bu esnafın, kendilerine sağlanan, ertelenen, yıl başında tekrar taksitle ödenmeye başlanacak taksitleri ödeyemeyeceğini buradan şimdiden beyan ediyorum. Bu erteleme yeterli değildir. Bu esnafa sahip çıkılması gerekmektedir. Eğer TESK Başkanı bile yıllardır size destek veren Başkan bile bunu söylüyor ise demek ki durum ciddidir. Bu sese kulak vermeliyiz sevgili arkadaşlar.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - Buyurunuz.

TACETTİN BAYIR (Devamla) - Bu arada yine kırtasiyeci, servisçi, kahveci, kantinci; tamamıyla ilgili sıkıntılar büyük ama asıl olarak bizlerden talepleri şu: Kredilerin faizsiz olarak ertelenmesi, sicil affının çıkarılması, pandemi döneminde başlatılan kısa çalışma ödeneğinin devamı, esnaf için öncelikli konulardır. Esnafımız tam işlerini rayına koyacak iken yine yasaklar başlayacak diyecektim, başladı zaten. Bu duruma bir çare bulmalıyız. Unutulmamalı ki esnaf, ekonominin can damarıdır, can suyudur.

Hepinizi sevgi ve saygıyla selamlıyorum.(CHP sıralarından alkışlar)