CENGİZ GÖKÇEL (Mersin) - Sayın Başkan, sayın milletvekilleri, Sayın Bakan, sayın bürokratlar; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Öncelikle kendi seçim bölgem olan Mersin'in de içinde bulunduğu narenciye yetiştirilen Çukurova'da ve Akdeniz Bölgesi'nde bu yıl da maalesef narenciye üreticileri perişan durumda, 60 kuruşa bahçede ürünler zor satılıyor. Fiyatların oluşumuna en büyük katkıyı yapan, sizlerin de bildiği gibi, ihracatçıya verilen destek. Tabii biz çiftçinin de her daim desteklenmesini istiyoruz ama maalesef, AKP hükûmetleri döneminde çiftçi tam bir destek alamadı. İhracata uygulanan destekler, geçtiğimiz yıllarda 125 dolar seviyesinde tona verilen destekler vardı ama maalesef, geçen yıl 50 lirayla sonlandırıldı. Bu yıl ihracata destek primi narenciyede henüz belirlenmedi, verecek misiniz, bu da belli değil.

Değerli arkadaşlar, özellikle son günlerde konuşulan hal yasası hakkında konuşmak istiyorum. Öncelikle şunu söylemeliyim: Sayın Bakanın açıklamalarından, hal yasası değişirse yaş meyve sebze fiyatları ucuzlar yanılgısı içinde olduklarını seziyorum. Hükûmetleriniz yasa değiştirmeyi pek seviyor, mevzuatlar yamalı bohçaya benzedi. Gelin bu kez bize de sorun ki uzun süre hal yasası konuşmayalım. Yasada neyin nasıl ve kim tarafından uygulanacağını da açıkça belirtelim. Üzerinde düşünüp tartışıp öyle yasalaştıralım. En ince ayrıntısına kadar düşünerek, kervan yolda dizilir demeden hazırlayalım. Hepimizin arzusu, yurttaşlarımızın kaliteli, güvenilir ve ucuz gıdaya erişimidir. Sizin son açıklamanız da bundan yana olduğunuza işaret ediyor. Hal yasasının amacını şöyle açıklıyorsunuz: Üretici ve tüketiciyi korumak, sistemi kayıt altına almak, zayiatı azaltmak. Harika başlıklar bunlar ama AKP iktidarları bize gösterdi ki dilek ve temennileri iletmekle sorunlar çözülmüyor.

Burada hem bir milletvekili hem de tarlasını sulayan, gerçekten çapalayan, ekip diken bir çiftçi olarak konuşuyorum, köylü olarak konuşuyorum. Hükûmetiniz gıda fiyatlarındaki yükselişin sebebi olarak iki sorumlu bulmuş durumda. Birincisi hâlihazırda yüzde 25-30 seviyesinde olan fire, ikincisi de komisyonculuk. Yeni hal yasasıyla, ürünlerin bozulmasını engellemek için depolama, ambalaj, nakliyat konularında yeni standartlar ortaya konacağını söylediniz, nedir bunlar? Ürünler üretimden hemen sonra ambalajlanacak. Ürünler soğuk zincir adı verilen sistemde muhafaza edilecek yani soğuk hava depolarında saklanacak, soğutuculu araçlarla taşınacak. Marketlerde yine soğutucu reyonlarda sergilenecektir. Hükûmetiniz böylelikle fire oranlarının düşeceğine, üreticinin daha çok kazanıp tüketicinin gıdaya erişiminin ucuzlayacağına inanmaktadır. Kâğıt üstünde bile doğru bir düşünce değil. Bu yüzden bir çiftçi olarak konuştuğumu söylüyorum: Firesiz bir üretim ve pazarlama hangi yöntem uygulanırsa uygulansın söz konusu olamaz. Kaldı ki yüzde 30'lara varan fire oranını da sadece satış üzerinden tespit etmek doğru değil. Ev içinde veya toplu yemek servisi yapılan yerlerdeki fire oranlarını bilmiyoruz. Kayıp oranlarının hangi aşamada gerçekleştiğin doğru tespit etmezsek sorunu doğru teşhis etmemiz oluruz, tedaviyi de yanlış yaparız.

Değerli arkadaşlar, Sayın Bakan; şunu söylemek istiyorum: Burada eğer siz üreticinin 60 kuruşa sattığı ürünü 3 liraya tükettiriyorsanız sorun burada. Bunun ortadan kalkması için üretici birliklerini, kalkınma kooperatiflerini, küçük aile işletmelerini koruyacak ve çiftçinin ürettiği ürünün fiyatını kendisinin belirleyeceği bir sistemi tüketiciye direkt, eğer mümkünse marketler zinciri kuracak şekilde üretici örgütlerini bu ülkede tesis etmezseniz bu sorun asla çözülmez. Buradan, gerçekten hem ticaret yapan hem de -söylediğim gibi- şu anda bile üretim yapan bir arkadaşınız olarak söylüyorum: Lütfen bu konuda uyarılarımızı dikkate alın.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

CENGİZ GÖKÇEL (Mersin) - Sayın Başkan, çok özür dilerim, çok önemli olduğu için rica ediyorum.

BAŞKAN - Buyurun tamamlayın.

CENGİZ GÖKÇEL (Mersin) - Ülkemiz deyim yerindeyse üretici birlikleri ve kooperatifler mezarlığına dönüştü, hiçbir işlevi, hiçbir katkısı maalesef şu anda yok. Çok büyük ve güçlü, ekonomik olarak güçlendirilmiş, ürünleri depolayabilen, işleyebilen, paketleme yöntemiyle direkt tüketiciye ulaştırabilen kuruluşlar hâline kooperatifleri dönüştüremezsek çiftçiyi düşündüğünüz hal yasasında paketleme evlerine, marketler zincirlerine teslim edecek bir pozisyon yaratırız. Halleri özelleştirirsek ne tarımı kurtarırız ne tüketiciyi kurtarırız.

Hepinize teşekkür ediyorum.