BAŞKAN - Evet. Ama orada bürokrasiyle ceffelkalem suçlamamak lazım çünkü sadece bu tür anketlerde değil, mesela, bizim 4+4+4 düzenine geçişimizin temel esprilerinden bir tanesi de her çocuğun becerilerini, yeteneklerini, ailenin ona yüklediği şeyi ölçmek ve ona göre çocukları yönlendirmekti. O yüzden seçmeli dersleri çoğaltalım, her çocuk kendi eğilimine, yeteneğine göre bir kulvar seçebilsin gibi bir ön kabulden hareket etmiştik. Ama bunun için ne yapmanız gerekiyor? Çocukların eğilimlerini ölçmeniz gerekiyor, yeteneklerini ölçmeniz gerekiyor. Tıpkı sizin olumlu ve olumsuz özellikleriyle çocukların bu tür bağımlılığa yönsemesi olan çocuklar veya bağışıklık sistemi daha gelişmiş olan çocukları belirlemek için yaptığınız anket çalışmaları gibi. Fakat bizim millî eğitimde ve muhtemelen sizin bu alanda kullandığınız anketlerin büyük bir kısmı yabancı menşeli, Avrupa'dan, Amerika'dan tercüme edilmiş. Burada birkaç sorun çıkıyor: Bir, tercüme hataları var. Yani o soruyu o şekilde sorduğunuz zaman ortalama bir Türk annesinin veya babasının onu anlaması mümkün değil, biz anlayamıyoruz. Ama daha da vahimi, bu anketler çok kültür ağırlıklı anketler. Yani Amerika'da hazırlanmışsa Amerikan aile yapısının özellikleri gözetilerek orada sorulabilecek olan sorular var. O soruları Türkiye'de herhangi bir ortalama Türk ailesine sorduğunuz zaman bunu çok yanlış anlama, hatta kendilerine ve mahremiyetlerine bir saldırı gibi algılama ihtimalleri çok yüksek, onu pratikte de gördük, siz de muhtemelen yaşıyorsunuz onları. Onun için bu anketlerin, bu anket çalışmalarının, bu sorgulama çalışmalarının millîleştirilmesi gerekiyor idi millî eğitim açısından. Biz Anadolu Üniversitesiyle bir protokol yaptık ve oradan çok güzel yetenek testleri geliştirildi, kendi ulusal koşullarımıza uygun testler geliştirildi. Yeşilayın da benzer şeyleri olduğunu zannediyorum.

YEŞİLAY GENEL BAŞKAN YARDIMCISI AZİZE NİLGÜN CANEL - Evet. Geçerlilik güvenliği Türkiye'de yapılmamış hiçbir testi kullanmıyoruz, mutlaka geniş ölçekli yapılmış testler.

BAŞKAN - Bir de uyarlanması lazım bu testlerin yerel koşullara.

YEŞİLAY GENEL BAŞKAN YARDIMCISI AZİZE NİLGÜN CANEL - Ama biz aynı zamanda ölçeklerimizi oluşturma eğilimindeyiz son zamanlarda. O yüzden, sizin de buyurduğunuz gibi, kendi ihtiyacımıza yönelik ölçekler ve diğerlerini bir arada kullanıyoruz. Yani ne dünya literatüründen kopuyoruz ne de kendi içeriğimizi göz ardı etmiş oluyoruz.

BAŞKAN - O tecrübelerden yararlanalım ama o tecrübeler edinilirken kullanılan bu tür enstrümanların, anket vesaire enstrümanlarının kültür bağımlı olduğunu ve yerelde uygulanırken mutlaka yerel kültüre uyarlanması gerektiğini bilerek yapmamız gerekiyor.