| Komisyon Adı | : | (10 / 361, 405, 406, 407, 410) Esas Numaralı Meclis Araştırması Komisyonu |
| Konu | : | Demirsoy Tarım Limited Şirketi Kurucusu Emir Demirsoy'un, marjinal tarım alanlarında lavanta ve trüf mantarı yetiştirme projeleri ve projeyi hayata geçirirken karşılaştıkları sorunlar hakkında sunumu |
| Dönemi | : | 27 |
| Yasama Yılı | : | 2 |
| Tarih | : | 03 .07.2019 |
TÜRABİ KAYAN (Kırklareli) - Teşekkür ederim Sayın Başkanım.
Şimdi, bir konuda ben özellikle bilgilendirmek istiyorum: Orman içinde müstakil tapu olmuyor, biliyorsunuz, bu bizim Orman Kanunu'na göre şahıslara tapu verilmiyor; verilse bile daha sonra bu iptal edilebiliyor, o konuda bir bilgi aktarayım.
Benim özellikle sormak istediğim: Bu aromatik bitkilerin masrafı yılda ne kadar oluyor? Şimdi, ektiniz; ektikten sonra bunun bir sonraki yıl, bir sonraki yıl masrafı olmuyor mu hiç?
DEMİRSOY TARIM LİMİTED ŞİRKETİ KURUCUSU EMİR DEMİRSOY - Oluyor. Her bitkide olduğu gibi bunun yaban otunu temizlemeniz lazım, çapalamanız lazım.
TÜRABİ KAYAN (Kırklareli) - Gübre, vesaire?
DEMİRSOY TARIM LİMİTED ŞİRKETİ KURUCUSU EMİR DEMİRSOY - Gübre değil. Biz organik yapıyoruz; gübre, pestisit kullanmıyoruz. Hatta -resimleri yok- Bakanımız da geldiği zaman onlar da, Orman Genel Müdürü bile şaşırdı; kendi geliştirdiğimiz özel pestisit metotlarımız var. Mavi leğen, 500 tane mavi leğen aldım bu boyda; hatta beni pazarcı zannetti adam, "Nerede satacaksın, ne edeceksin?" diye sorgulamaya başladı. Bu mavi leğenlere su doldurduğumuz zaman, biraz da sirke ilave ettiğimiz zaman zararlı böcekler gelip o mavi leğende boğuluyorlar, bu 1'inci metodumuz.
Sonra, başka bir metot: Lavanta yağı çıkartıyoruz ve damıtıyoruz. Hidrosolünü, lavanta yağı çıkartırken çıkan hidrosolü, alt suyunu bitkilere püskürttüğümüz zaman bir sürü zararlı böcek, sinek imtina ediyor veya çekiliyor, gidiyor.
Sonra, yaban otlarıyla mücadelemiz... Birkaç tane makine icat ettik kendimiz; bu, tarımcıların da aslında çok hoşuna gitti. Çatılarda izolasyon yapılır, onun üzerini de şalomayla ısıtırlar böyle, pürmüz; onlardan, pürmüzlerden, bir sürü pürmüzden bizim lavanta sıralarına göre bir alet yaptım -üstünde bir tane tank, bisiklet tekerlekleri- adamların eline verdim. Yağmur sonrası, ilkbahar, mart gibi bütün yaban bitkileri, yaban otları çıkmaya başlıyor; bunların üzerinden hızlıca yürüdüğümüz zaman pürmüzle bunların sitoplazmasını patlatıp üç gün sonra bitkiler ölüyor. Yani, organik de bu tür şeylerle savaşıyoruz.
TÜRABİ KAYAN (Kırklareli) - Lavantaya zarar vermiyor mu bu şey?
DEMİRSOY TARIM LİMİTED ŞİRKETİ KURUCUSU EMİR DEMİRSOY - Vermiyor; ona göre ağızlar yaptık, şey yaptık.
ARSLAN KABUKCUOĞLU (Eskişehir) - Yalnız çapalama aynı zamanda su kaybını da önler.
DEMİRSOY TARIM LİMİTED ŞİRKETİ KURUCUSU EMİR DEMİRSOY - Çapalama yapıyoruz, bitki boğazlarında özellikle, dediğiniz gibi, hem de killi olduğu için toprak yardımcı oluyor. Ama zaten lavantanın hiçbir şekilde suyu... Lavanta bitkisi, ayağı kuru sever. Süzek olacak. Mesela yolun kenarına dikiyoruz, yolda hiçbir su yok, bir damla yağmur durmuyor; orada coşuyor, gidiyor.
ARSLAN KABUKCUOĞLU (Eskişehir) - Yalnız biz geçen hafta -Başkan da anlatacaktır- Balıkesir'e gittik, orada Burhaniye'de vardı. Orada tarlada belediye lavanta yetiştirmiş, bayağı da var, şöyle 1 metre falan var.
DEMİRSOY TARIM LİMİTED ŞİRKETİ KURUCUSU EMİR DEMİRSOY - Yüksekse zaten, o zaman lavandindir, lavandin türleridir.
ARSLAN KABUKCUOĞLU (Eskişehir) - 1 metre falan var.
DEMİRSOY TARIM LİMİTED ŞİRKETİ KURUCUSU EMİR DEMİRSOY - Evet. Çünkü resimlerde de gördüğünüz gibi Angustifolia daha ufak, kısa, daha bodur oluyor. Bizim, Türkiye'de bildiğimiz veya işte, genelde Isparta'da Kuyucak'ta kullanılanlar daha yüksektir çünkü onlar mesela yarım metre, bir metre arayla dikilir. Biz bu Angustifolia'da 25 santimde bir dikiyoruz, 25 santimde bir dikip ve biteviyelik sağlamak için.
ARSLAN KABUKCUOĞLU (Eskişehir) - Bayağı sıkmış. Onlarınki Intermedia'ydı galiba.
DEMİRSOY TARIM LİMİTED ŞİRKETİ KURUCUSU EMİR DEMİRSOY - Evet, evet.
TÜRABİ KAYAN (Kırklareli) - Bu lavantanın ömrü kaç yıl demiştiniz?
DEMİRSOY TARIM LİMİTED ŞİRKETİ KURUCUSU EMİR DEMİRSOY - Angustifolia'da sekiz yıl, sekiz yılda bir yenilemeniz lazım; lavandin türünde yirmi beş seneye kadar çıkan var ama genelde on, on iki, on üç sene diyebilirsiniz. Angustifolia'yı üretmek çok zor, o da şöyle bir şey... Niye biri daha zor ürüyor, üretiliyor, ben de anlamaya çalışıyorum. Lavandin türü hibrit, tohumu yok; dolayısıyla, batırdığınız zaman çeliği -yanına hemen batırın- oradan çıkıveriyor. Bunu Türkiye'de de çok rahat ve problemsiz üretiyoruz. Lavandula Angustifolia türü hibrit değil, tohumu var, tohumdan da üreyebiliyor ama çelikten çok zor üretiliyor; biz bunu yaşadık son üç dört senedir. Yani, bunlar çok bilinmiyor Türkiye'de; onun için, bunları insanlarla paylaşalım diye, anlatalım diye bir Lavanta Derneği kurduk.
TÜRABİ KAYAN (Kırklareli) - Zor üreyenin ömrü de kısa oluyor.
DEMİRSOY TARIM LİMİTED ŞİRKETİ KURUCUSU EMİR DEMİRSOY - Ömrü de kısa oluyor.
TÜRABİ KAYAN (Kırklareli) - Ama en kalitesi de bu.
DEMİRSOY TARIM LİMİTED ŞİRKETİ KURUCUSU EMİR DEMİRSOY - En kalitesi oluyor. Ama tohumdan da üretemiyorsunuz çünkü tohumdan ürettiğiniz zaman tozlaşma oluyor, ne bitki çıkacağını bilemiyorsunuz; yanında tozlaşmadan çıkacak başka bir bitki de ana bitki, anaç bitki kadar emin değil.
TÜRABİ KAYAN (Kırklareli) - Evet.
Ben bir şey daha soracağım: Trüf fidanı nasıl tanınır diye soracaktım ama galiba onu söylediniz, "Çok zor." dediniz.
BAŞKAN - Trüf fidanı... Şöyle, ben bir açıklama yapabilirim Sayın Vekilim: Şimdi, Orman Genel Müdürlüğü fidanlıklarda üretmeye başlamış. Bu sene 64 TL ama önümüzdeki yıllarda bir satış olacak, değil mi Ahmet Bey?
ÇÖLLEŞME VE EROZYONLA MÜCADELE GENEL MÜDÜRÜ AHMET İPEK - Evet, evet.
BAŞKAN - Böyle bir haber geldi.
TÜRABİ KAYAN (Kırklareli) - Ağaç başına gram yahut da kilo olarak nedir bunun verdiği miktar?
BAŞKAN - Ben fidan olarak bahsettim de...
DEMİRSOY TARIM LİMİTED ŞİRKETİ KURUCUSU EMİR DEMİRSOY - Fidanın verdiği ürün mü diyorsunuz?
TÜRABİ KAYAN (Kırklareli) - Evet.
DEMİRSOY TARIM LİMİTED ŞİRKETİ KURUCUSU EMİR DEMİRSOY - Yani, mühendisçe cevap vereceksem, sıfır ile hiç ile 5 kilo arası değişebilir. Mesela bir ağaçtan biz 5 kilo da bulabiliyoruz ama hiç de vermeyebilir; yani, bu, domates gibi veya kiraz ağacı gibi "Ya, bir tane de vermedi mi? Verir." diyeceğiniz bir şey değil. Trüf riskli bir yatırım ama fidan üretiminde ve bunun kontrolünde alacağınız önlemlerle bu riski minimize edebiliyorsunuz. Dolayısıyla, doğru fidanı üretmek, fidanlar çıkıp dikime gitmeden önce doğru kontrolleri yapmak -mikorizalandı mı, bu ürüyor mu, vesaire- bunları iyi yapmak lazım; yarın öbür gün bu trüf fidanı veya piyasası oluştuğu zaman da birisinin bunu kontrol edebiliyor olması lazım. Ama mesela ben hesabımı yaparken ortalama 200 gram diye bir rakam alıyorum. 200 gram çok düşük bir rakam yani 400 gram da alabilirsiniz ağaç başına. Bu konuda, mesela, biz son altı yedi senedir... OGM'den Özgür Balcı Bey var.
BAŞKAN - Evet, o da bizim uzmanımız.
DEMİRSOY TARIM LİMİTED ŞİRKETİ KURUCUSU EMİR DEMİRSOY - Evet. Mesela Özgür Bey'in çok büyük katkıları var yani biz beraber çok çalışıyoruz. Tamam, hani, devlet bize bir katkıda bulunmuyor ama en azından bizi destekliyor, bizim yanımızda, sorduğumuz zaman cevaplar alabiliyoruz ve Özgür Bey'in de büyük katkıları var bu trüf tarımının Türkiye'ye tanıtılabilmesi ve... Çünkü lavanta... Şimdi, herkese lavanta medyatik geliyor; resim çektiriyorsunuz, şey yapıyorsunuz. Herkes bir sürü lavanta yapıyor, kimse bilmiyor ne lavanta yaptığını. Beni günde 3 kişi, 5 kişi arıyor "Benim 40 dönüm lavantam var, satın alır mısın?" diye, "Ne lavantası?" "İşte, mor olandan." Yani, o kadar bilinçsiz.
TÜRABİ KAYAN (Kırklareli) - Teşekkür ederim.
Sayın Başkan, ben bir konuya değinmek istiyorum.
BAŞKAN - Tabii, buyurun.
TÜRABİ KAYAN (Kırklareli) - Bu tıbbi aromatik bitkilere, biliyorsunuz, muazzam bir şekilde teşvik desteği veriliyor ama burada bir kaçak var, bunu sizler de bilirsiniz ve muazzam bir kaçak, bu da devleti büyük bir zarara uğratıyor. Şimdi, insanlar geliyor, başvuru yapıyorlar, alıyorlar 2-3-5 milyon, "Üretiyorum." diyor, bu üretme olmuyor, bundan ürün de alınamıyor, bir netice de alınmıyor ama bu parayı da geri vermiyorlar. Bu konuda...
BAŞKAN - Çok da büyük bir teşvik yok anladığım kadarıyla.
TÜRABİ KAYAN (Kırklareli) - Var, şu anda var ve bu konuda da ciddi sıkıntı var, devleti dolandırma konusunda. Aromatik bitkilerin bu konuda... Belki bilmiyorsunuzdur. Artık basına bile çıkmaya başladı Sayın Başkan.
BAŞKAN - Ya, hatta bize "Teşvik yok, onun için olması gerekir." diye söyleniyor. Mesela biz kurumlardan dinledik burada, herhangi bir teşvik falan yok şu anda yani.
TÜRABİ KAYAN (Kırklareli) - Var, var, teşvik var Sayın Başkan.
ARSLAN KABUKCUOĞLU (Eskişehir) - Emir Bey söylesin canım.
DEMİRSOY TARIM LİMİTED ŞİRKETİ KURUCUSU EMİR DEMİRSOY - Vallahi, şimdi, vardı da biz mi almadık diyelim? Süleyman Bey gibi... Vardı da biz mi almadık? Yani, şimdi, böyle bir şey yok. Şu anda teşvik... Şöyle var efendim, lafınızı kesmeyeyim: 30 yaş altı bayan yatırımcı, işte, çiftçi "Ben tıbbi aromatik bitki yapacağım." derse teşvik var; 30 yaş altına 30 bin liraya kadar bir teşvik var ve il tarımdan geliyorlar, işte, "Lavanta diktin mi? Adaçayı diktin mi?" bakıyorlar, para alıyor. Ama şu anda ben dünya standartlarında, büyük bir damıtma tesisi yapmaya uğraşıyorum, hiçbir hibeden, teşvikten yararlanamıyorum çünkü ben bir firmayım, puanlamadan geçemiyorum.
TÜRABİ KAYAN (Kırklareli) - Tabii, şimdi, büyük çaplı olduğu için "Parası nasıl olsa var." diye herhâlde vermiyor olabilirler ama şimdi, Sayın Başkanım, ben 2-3 milyon alıp da bu işi becerememiş ama geri 1 kuruş da para vermemiş fakat bunun yanında o parayla lüks içinde yaşayan insanlar biliyorum, onun için söylüyorum bunu.
ARSLAN KABUKCUOĞLU (Eskişehir) - 2-3 milyon?
BAŞKAN - Bunların bilgilerini sizden bir alalım da üzerine gidelim.
TÜRABİ KAYAN (Kırklareli) - Yani, benden değil teşvik veren yerlerden alın bunları.
RECEP ŞEKER (Karaman) - 2-3 milyon teşvik gibi bir şey olmaz. Tarım Bakanlığındaki teşvikler böyledir, Sanayi ve Ticaret Bakanlığında veya TKDK'de tesis yapımıyla ilgiliyse belki öyledir, onların zaten kendisine belli oranda devlet desteği var ama 2-3 milyonluk bir yatırım da değildir bunlar.
TÜRABİ KAYAN (Kırklareli) - Efendim, benim bildiğim bir konu. Bir de, geçen gün basında da gördüm ben bunu, basında da çıktı yakın zamanda, bir hafta içinde; aynı şekilde, işte, aromatik bitkiler konusunda teşvik desteği alıp da bunu başka yerlerde kullanan, parayı geri hiç ödemeyen insanlardan bahsediyordu.
ERKAN AYDIN (Bursa) - Para zaten sonra verilir. Yatırım yapıldığı için...
TÜRABİ KAYAN (Kırklareli) - Vermiyorsun işte.