ZEYNEP GÜL YILMAZ (Mersin) - Merhaba Gülin Hanım, teşekkür ederiz verdiğiniz bilgiler için.

DOÇ. DR. Ş. GÜLİN EVİNÇ - Ben teşekkür ederim.

ZEYNEP GÜL YILMAZ (Mersin) - Aslında kafamdaki şeylerin bir kısmını Jale Hanım sordu ama bir haber okumuştum, çok da etkilenmiştim. Böyle, biraz psikolojik sorunları olan bir anne, bir oğlu var 13 yaşında, bir de küçük kız çocuğu var 5 ya da 6 yaşındaydı yanılmıyorsam. Anne, kız çocuğuna çok düşkün tabii o küçük olduğu için de onu çok seviyor. Biraz da büyük oğlan ihmal edilmiş izlenimini yakaladım ben o okuduğum haberde. Annesi işte olduğu bir esnada 13 yaşındaki oğlan kız kardeşini çok vahşice öldürüyor annesinden intikam alma duygusuyla. Bu beni çok etkilemişti. Şimdi, bu durum -tabii ben mevcut dosyayı da düşünerek, gözümün önüne alarak- bir yanda çok ilgilenilen, böyle çok "top" bir çocuk, bir yanda da ihmal edilmiş bir psikoloji yaşayan bir çocuğu kardeşine zarar vermeye itme duygusuna götürebilir mi kafamda bunu oturtmaya çalışıyorum.

Bir de şu vardı: Daha çok kısa süre önce yaşandı, kardeşini öldürüp bahçedeki ilaç tankerinin içine atmıştı 17 yaşında bir ağabey. Orada da sorulduğunda, delikanlının, çocuğun ifadesi "Kardeşim bana hakaret ediyordu, benim sözümü hiç dinlemiyordu." gibiydi. Yani bu tip şeyler, ihmal edilmiş bir çocuğu böyle bir şeye sevk edebilir mi? Gerçi "Böyle bir şeyle karşılaşmadım." dediniz ama olabilir mi? Ya da burada, böyle bir şeyle karşılaştığında, güçlü bir yapısı varsa kurban mücadeleyi mi seçer yoksa kendisi bu sıkıntıya son vermeyi mi seçer, kolay olan yolu yani intiharı mı seçer? Aslında kafamda dönen iki soru var. Biri: Bir akran, kardeş ya da akraba -neyse- böyle bir baskı uygulayabilir mi ihmal edilmişlik duygusunda? O uygularsa, öbürü güçlüyse de güçlü yapı bununla mücadeleyi mi tercih eder yoksa kurtulmayı mı tercih eder ilgi çekmek maksadı var ise amacı da var ise?

DOÇ. DR. Ş. GÜLİN EVİNÇ - Şimdi, şöyle: Çok zor ve geniş bir soru yine aslında. İhmalin boyutu çok önemli yani ağır bir ihmalde gerçekten çocuğun nasıl yetiştiğini... Çok ciddi kişilik sorunlarına yol açabilirsiniz, çocukta çok ciddi davranış sorunlarına yol açabilirsiniz. Ağır bir ihmal bir çocuğu gerçekten çok olumsuz bir noktaya getirebilir. Onun için, ihmalin boyutu çok önemli, çocukların yaşları çok önemli, aralarındaki yaş farkları çok önemli. Ben sonuçta sadece gazeteden okuduğum ya da haberde dinlediğim vakaları çok iyi bilemiyorum ama gerçekten, bir tarafı çok iyi görüp de diğer çocuğu hiç görmeyen bir anne varsa, biyolojik çocuğu mu ya da başka ne gibi bir sorun olabilir, pek çok şeyi araştırmam lazım. Yani o annede de o zaman kişilik düzeyinde bir problem olması lazım. O zaman, bu anlamda genetik bir yatkınlık mı var acaba, bir kişilik problemine bir genetik yatkınlık mı var ya da çocuğu davranış sorunlarına yönlendiren başka problemleri mi var ya da psikotik bir durum mu var diye benim araştırmam lazım.

Diğer çocukta da öyle. Yani "Benim sözümü dinlemiyordu." diye o çocuk da ayağından bir yere asılan bir çocuk mu, kemerle dövülen bir çocuk mu acaba? O zaman bu daha yapılabilir bir şey hâle geliyor ya onlar için yani. O yüzden, o çocuk neye maruz kalıyor, onları çok iyi anlamam gerekiyor. O zaman mümkün tabii. Ama bunlar, işte, daha az gördüğümüz, belki de daha az fark ettiğimiz, belki kardeşi öldürdü diye demedikleri, "kaza" dedikleri vakalar bilemiyorum. Ama dediğiniz gibi, anlamak önemli, korumak açısından önemli, fark etmek açısından önemli.

Kurban açısından, kurbanın kendini koruması genel olarak çocuk olduğunda çok zor, özellikle yetişkin karşısında daha zor yani biraz daha büyük çocuk karşında da daha zor bir kurbanın kendini koruması. Akranı karşısında korumasında da güçlükler var, özellikle 1'den çok kişi olduklarında korumasında güçlükler var. Çünkü sosyal becerileri daha yeterince gelişmemiş, kişiliği daha tam oturmamış, büyüklerden yardım istediğinde ispiyonculukla suçlanıyor. Pek çok açıdan çoğunluğa karşı da kendini koruması zor, yetişkine karşı da çünkü yetişkin de bir otorite figürü oluyor karşısında ve çocukların anne baba sözünü dinlemeleri üzerine biz çocukları büyütüyoruz. O zaman, otorite figürü karşısında da bir çocuğun başkaldırması çok zor. Yani tabii ki anne baba sözü de dinleyecek, o da bir gerçek. Ama bir otorite figürü gördüğünde, bir yetişkin gördüğünde çocuk çok kandırılabilir. "Bilişsel beceri" "bilişsel gelişim" dediğimiz bir şey vardır yani zekâdan farklıdır aslında bilişsel gelişim. Bir çocuk 130 IQ, 160 IQ zekâ puanına da sahip olsa, biz 3 yaşındayken ona "Sen evlenmek ister misin? Araba kullanır mısın?" diye sormuyoruz çünkü bilişsel becerileri gelişmemiş oluyor. Akıl yürütme becerileridir bu. Dolayısıyla, akıl yürütme becerileri gelişmediği için daha kolay kandırılabilir oluyorlar, riskleri daha az görebilir oluyorlar, daha cesur davranışlarda, cesur tercihlerde bulunabiliyorlar; o yüzden kolay risk altında oluyorlar. Bir erişkine karşı, gücü bile olsa yani diyelim ki 10 yaşında bir erkek çocuk ve karşısındaki de 18 yaşındaki bir kız -10-12 yaşındaki erkek çocuklar bazen çok kuvvetli olabiliyor- fiziksel gücü bile olsa kendini savunamayabilir karşısındakine karşı.