FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - Çok detaylı değil belki ama gene de kafama takılan iki soru var. Mesela ağır bir sonucu olan bir kazaya sebep olan bir ergen çocuğun refleksi ne olabilir, nasıl refleksler gösterir?

DOÇ. DR. Ş. GÜLİN EVİNÇ - Ağır bir...

FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - Yani sonucu ağır bir kazaya sebep oldu, kasıtlı bir şey değil belki ama sonucu ağır bir kazaya sebep oldu.

DOÇ. DR. Ş. GÜLİN EVİNÇ - Onun sonrasındaki psikolojik durumu mu?

FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - Sonraki psikolojik durumu, bir de görmemesi gereken bir şeyi gören bir çocuğun aslında davranış biçimine bu nasıl etki eder?

DOÇ. DR. Ş. GÜLİN EVİNÇ - Yani birinci soru için söyleyeyim -aslında her ikisi için de biraz geçerli ama- çocuğun yapısı çok önemli.

FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - Tabii ki, doğru.

DOÇ. DR. Ş. GÜLİN EVİNÇ - Ondan önceki oluşturulan şey çok önemli, dayanıklılığı çok önemli. Davranış sorunları olan ve umursamayan bir çocuk da olabilir zaten, öyle bir çocuk da olabilir ama eğer akıllı, normalde gerçekten böyle bir şey yapmayacak, uyumlu, belirli bir zekâ düzeyinde bir çocuksa ağır bir şeye sebep olduğu zaman tabii ki arkasından çok ciddi bir suçluluk psikolojisi başlar. Suçluluk ve bu suçluluğun olduğu yerde öfke, öfkenin olduğu yerde suçluluk çok ciddi bekleriz. Muhtemelen kendine yönelir öfke, kendine yönelen öfke depresyonla ortaya çıkabilir ya da kendine zarar verme davranışları, intihar gibi şeylerle ortaya çıkabilir. Çok ciddi problemler ortaya çıkabilir tabii ki ağır bir şeye sebep olduysa. Zaten suçluluk duygusu başlı başına insanın enerjisini yiyen... Ben suçluluk hisseden ergenlerle ya da ailelerle çalışırken genelde bilgisayara benzetirim, bilgisayar benzetmesi yaparım yani "Çok ağır bir program yüklediğinizde aynı anda da internete girmeye çalıştığınızı düşünün, her şeyi yavaşlatır." derim. Suçluluk öyle geri planda çalışan ama her şeyinizi yavaşlatan, etkileyen, bütün psikolojik durumunuzu çökerten bir şeydir. Diğeri neydi, suçluluktan sonraki?

FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - Görmemesi gereken bir şeye tanık olan çocukların...

DOÇ. DR. Ş. GÜLİN EVİNÇ - Ne gibi? Mesela anne baba arasındaki ilişki gibi mi ya da birinin bir suç işlediği gibi mi?

FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - Evet, her şey olabilir yani o ikisi de olabilir.

DOÇ. DR. Ş. GÜLİN EVİNÇ - Yani olayın yapısına göre değişir ama eğer gelişimsel olarak buna hazır değilse travmatize olma olasılığı yüksek.

FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - Teşekkürler.