UTKU ÇAKIRÖZER (Eskişehir) - Teşekkür ederim Sayın Başkanım.

Tabii, önce, iki yıllık bir süreye rağmen hâlâ belediye, kamu kurum ve kuruluşları ile umuma açık hizmet veren her türlü yapıların ve açık alanların malikleri ile toplu taşıma araçlarının sahiplerinin engellilerin erişebilirliğini sağlayacak eksiklikleri tamamlayamamış olması hepimizin ayıbıdır, Türkiye Cumhuriyetinin ayıbıdır ve şimdi, tekrar, Sayın Keşir gibi -bu konuda gerçekten deneyimli, ben de biliyorum- bir milletvekili arkadaşımızın bunu anlatmak zorunda kalıyor olması sadece iktidar tarafının değil hepimizin ayıbıdır. Keşke bu madde, gerek minibüsler gerek toplu taşıma araçları için, yanında az önce bahsettiği mali portresiyle birlikte gelseydi, yaptırmak isteyene de "Şunu biz verebiliriz." diye bir maddeyle birlikte gelseydi süre uzatımı yerine, keşke bu sağlansaydı. Ben bunu söylemekle yetineceğim.

Ondan sonra da engelli yurttaşlarımızın burada sizlere -Sayın Keşir'e, Sayın Genel Müdüre- dile getirmemi istediği bir hususu sizle paylaşmak için bugün buraya geldim, özellikle birkaç saattir bekliyorum.

Biliyorsunuz, 2013 yılında yapılan kanun değişikliğiyle, yüzde 40'ın üzerinde engeli bulunan yurttaşlarımıza ve ağır engelli yurttaşlarımıza, bir refakatçisiyle birlikte demir yolları ve deniz yollarıyla, belediyelerin her türlü ulaştırma hizmetlerinden ücretsiz yararlanmaları uygulaması başlatıldı. Yani, pandemi öncesi tüm engelliler için YHT seferleri ücretsizdi, ağır engelliler de yanlarındaki refakatçiyle birlikte ücretsiz seyahat edebiliyorlardı. Pandemi nedeniyle tren seferleri durana kadar bu uygulama devam etti. Haziran başında engellilerin kamuda ve özel sektörde izinli olma hâli sona erdi, 28 Mayısta tren seferleri tüm vatandaşlar için yeniden başladı. Ancak engelli vatandaşlara ücretsiz ulaşım hakkı TCDD tarafından, Ulaştırma Bakanlığı tarafından, sessiz sedasız fiilî bir durum yaratılarak askıya alındı, kaldırıldı. Bununla ilgili hiçbir resmî açıklama yapılmazken, itiraz eden yurttaşlara "Ücretini ödemek şartıyla bilet alabilecekleri." yanıtı dahi verilebildi. Engelli dernekleri bu hukuksuzluğun giderilmesi için kampanyalar başlattılar. Konu basına aksedince, bu kez Ulaştırma Bakanlığı 8 Temmuzda sosyal medyadan bir yazılı açıklama yaparak pandemi nedeniyle engelli yurttaşların seyahat hakkının kısıtlandığını duyurdu. Oysa, haziran başı itibarıyla engelliler kamuda ve özel sektörde çalışmaya başlamış durumda. Ayrıca, İstanbul'da Marmaray, metro; Ankara'da Başkentray gibi şehir içi ulaşım araçlarında engelli yurttaşlarımız ücretsiz seyahat hakkını kullanmaya devam ediyorlar. Ulaştırma Bakanlığının 8 Temmuz açıklamasında şöyle bir ifade var "Engelli yolcular inerken binerken yardım alıyor, yardımcı personelle bir şekilde temas içinde oluyor, ortak yüzeylere çok fazla temas ediyorlar, bu nedenle seyahat kısıtlaması getirdik." Bu açıklama sonrasında yaşanan fiilî durum şu: Engelli yurttaşlarımız ücretsiz seyahat hakkını kullanamamakta, hatta biletini internetten alan engelli yurttaşların trene binmesine dahi izin verilmemekte. Engelli kartını gösterdiğinde "Biz sizi trene alamıyoruz." denilmekte.

Değerli arkadaşlarım, HDP'li milletvekilimiz, tanıyorsunuz, Sayın Musa Piroğlu bunu Mecliste de gündeme getirdi, elinde bileti olmasına rağmen trene alınmadığını duyurdu. Sadece engelli oldukları için yurttaşlara seyahat kısıtlaması getirilmesi Anayasa'nın eşitlik ilkesine aykırıdır. Büyük bir ayrımcılık uygulanmakta. Ayrıca, yapılan, Birleşmiş Milletler Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme'nin de birçok maddesine aykırıdır. Engellilere eşit uygulama yapılması ve ayrımcılığın yasak olması ilkesinin, engellilerin güvenli ve sağlıklı biçimde seyahat etme hakkının, engellilerin seyahat özgürlüğü ilkesinin, engellilerin bağımsız yaşama ve topluma dâhil olma hakkının, kamu hizmetlerinin erişilebilir olması ilkelerinin tümünün ihlali anlamını taşımaktadır.

Yine, şu andaki seyahat kısıtlaması, sayıları yüz binleri değil milyonları bulan engelli yurttaşlarımızın tedavilerine erişimine de kısıtlama getirmekte. Birçok engelli yurttaşımız tedavileri için şehirler arası seyahat yapmak zorunda, bu seyahatlerin tümü şu anda askıya alınmış durumda. Birleşmiş Milletler Sözleşmesi'nin bir hükmü de tüm kararlara engellilerin ve onları temsil eden sivil toplum örgütlerinin katılımı ilkesidir. Oysa Ulaştırma Bakanlığının, Demiryollarının aldığı kararlar tamamen keyfî kararlar, kimseye, hiçbir örgüte danışılmadan alınmış kararlardır.

Aslında, bu uygulamanın arkasında yatan sebebi bizler biliyoruz. Burada, özellikle yüksek hızlı trenlerde ücretsiz ulaşım hakkının kullanımının engellenmek istenmesi ve böylece YHT'nin daha fazla kâr etmesi amaçlanmaktadır. Biz bunu daha önce nerede gördük? Öğrencilerin ve özellikle kamu çalışanlarının, yine YHT'lerdeki şehirler arası seyahatlerde kullandığı aylık abonman biletleri de astronomik bir biçimde arttırılmak suretiyle fiilî olarak uygulamadan kaldırılmıştı.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

UTKU ÇAKIRÖZER (Eskişehir) - Benzer bir uygulama, şu anda belediyelerde... Bakın, şu anda belediyelerde şehir içinde verilen ulaşım hizmetinde ücretsiz ulaşım hakkı sürerken, her gün yine binlerce engelli yurttaşın kullandığı YHT ana hat ve bölgesel hatlarda seyahat hakkının kısıtlanması hem de ücretsiz ulaşım hakkının ellerinden alınmış olması kabul edilemez. Buradan hem milletvekili arkadaşlarımızın aracılığıyla hem Bakanlık temsilcilerinin aracılığıyla, tabii ki eminim ki Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı böyle bir uygulamayı tasvip etmez ama kabinede bir arada oldukları, aynı kamu hizmetini bir şekilde paylaştıkları Ulaştırma Bakanlığından bu uygulamaya derhâl son verilmesini ben Sayın Keşir'den, Sayın Bakanlık temsilcilerinden hepimiz adına, milyonlarca engelli yurttaşımız adına talep ediyorum. Yarından tezi yok bu uygulamanın, bu yasaklamanın sona ermesi gerekir.

Çok teşekkür ediyorum.