KAMİL OKYAY SINDIR (İzmir) - Çok teşekkür ediyorum Sayın Başkan.

Sayın Bakanım, değerli bürokratlar, milletvekili arkadaşlarım; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Ben de sözlerime öncelikle Sayın Bakanın annesini kaybetmiş olmasının acısını paylaştığımı ve anneciğine Allah'tan rahmet, bütün sevdiklerine, ailesine başsağlığı ve sabırlar dileyerek başlamak istiyorum, mekânı cennet olsun, hepimizin başı sağ olsun.

Sayın Bakanım, tabii, bugün Ticaret Bakanlığımızın 2019 Yılı Kesin Hesap Kanunu Teklifi ile 2021 Yılı Bütçe Kanunu Teklifi üzerine görüşüyoruz ve bu görüşmelerimiz içerisinde doğal olarak hem maddi değerler, rakamlar üzerinden hem de Bakanlığınızın çalışmaları üzerinden etkinliğinizi, verimliliğinizi bir ölçüde analiz ediyoruz. Ben de konuşmalarımı bu çerçevesinde yapmak düşüncesiyle söz aldım.

Sayın Bakanım, tabii, öncelikle bizim ilk başvurduğumuz acaba Bakanlığın bütün bu mali tabloları konusunda Sayıştayın, Türkiye Büyük Millet Meclisi adına yani Türk milleti adına bu denetimi yapan Sayıştayın bulguları neler, bu bulgular önemli mi, bunların içerisinde dikkat çekilen hususlar neler, bunlara bakıyoruz. Bunların içerisinde genel olarak ifade edilmiş olsa da aslında toplam 40 bulgunun 11'inin esaslı hata olarak ifade edildiği, diğer bulgularda da büyük ölçüde kamu zararına ve usulsüzlüğe yol açıldığına dair tespitler olduğu, Bakanlık ve döner sermaye işletmesinin Sayıştayın geçen yılki raporundaki 15 bulgusunun 10'unu yine yerine getirmemekte ısrarcı olduğu anlaşılıyor Sayıştay raporundaki bulgularda. Bunlara arkadaşlarımız, başta Sayın Bülent Kuşoğlu ve Emine Gülizar Emecan vekilimiz olmak üzere bunun içeriğine yönelik çeşitli görüşleri de ortaya koydular.

Tabii, bu Sayıştay denetim raporları Bakanlıklar arasında en çok sorunlu bulguya, kamu zararına, usulsüzlüğe ve hatalı muhasebeleştirmelere, fazladan ve yersiz yapılmış ödemelere, yanlış yap-işlet-devlet modellerine konu olmuşlardan birisi. 2019 yılı denetimlerinde Bakanlığa ilişkin 40 bulgunun olduğunu, 15 bulgunun geçen yıl da olduğunu bir kez daha ifade edebilirim.

Sayın Bakanım, bu konuda sizden ricamız, Sayıştayın bu denetimleri çerçevesinde, lütfen, biraz daha bu konulara eğilmeniz, bunların, bu bulguların gelecek yıl yine karşımıza çıkmaması. Eminim, bunlar üzerinde titreyerek gereğini yapacaksınız.

Sayın Bakanım, tabii, bir başka konu, Ekonomik ve Sosyal Konsey. Bakın, Şubat 2009'dan beri bu Konsey toplanmıyor, oysa, bu Konsey, Anayasa'nın 166'ncı maddesi uyarınca bir zorunluluk. Yani Anayasa'nın 166'ncı maddesi ne diyor, hemen size onu kısaca hatırlatmak istiyorum. Bakınız, "Planlama; Ekonomik ve Sosyal Konsey" başlığı altında 166'ncı maddede "Ekonomik, sosyal ve kültürel kalkınmayı, özellikle sanayiin ve tarımın yurt düzeyinde dengeli ve uyumlu biçimde hızla gelişmesini, ülke kaynaklarının döküm ve değerlendirilmesini yaparak verimli şekilde kullanılmasını planlamak, bu amaçla gerekli teşkilatı kurmak Devletin görevidir. Ekonomik ve sosyal politikaların oluşturulmasında Cumhurbaşkanına istişari nitelikte görüş bildirmek amacıyla Ekonomik ve Sosyal Konsey kurulur. Ekonomik ve Sosyal Konseyin kuruluş ve işleyişi kanunla düzenlenir." deniyor. Bu, Anayasa'nın hükmü. Yani, bir kanun, yönetmelik, genelge, tüzük... Anayasa, bizim en temel metnimiz ama Anayasa'nın bu hükmü 2009'dan beri yerine getirilmiyor; kurulmamış. Tabii ki Cumhurbaşkanlığının... 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'yle daha doğrusu, bu Konseyle ilgili kanunun üzerinde yapılan değişiklikle bu, Cumhurbaşkanlığının ismi de geçirilerek -daha önce "Başbakanlık" ifadeleri geçiyordu- Cumhurbaşkanına yönetmelikle düzenlenme yetki verilmiş. Ancak, değerli milletvekilimiz, aynı zamanda Komisyonumuzun üyesi Sayın Süleyman Girgin'in verdiği bir yazılı soru önergesine gelen yanıt... Tabii, o da yani yasayla, Anayasa'yla ne kadar bağlısınız bu mevzuata, onun göstergesi. Bakın "Cumhurbaşkanlığınca ikincil mevzuat çalışmaları devam etmekte olup ikincil mevzuat çalışmalarının tamamlanmasından sonra Konseyin toplanması mümkündür." deniyor. Ne zaman deniyor bu? 8 Nisan 2020 tarihinde. Yazılı soru önergesine verilen cevap. Yani, bu, 2009'dan beri toplanmayan Konsey. Dolayısıyla böyle bir konsey, böyle bir istişare kurulu ki içerisinde iş dünyasının konfederasyonlarını temsilcileri, bütün ekonomik ve sosyal kurumlar, sivil toplum kuruluşları, iş dünyası temsilcileri bulunurken bunlara danışılmıyor ve Anayasa'nın bu hükmü yerine getirilmiyor. Bu konuya özellikle, bir kez daha dikkatinizi çekmek istedim.

Sayın Bakanım, bakın, bütçeyle ilgili birkaç ifadede bulunacağım. Merkezî yönetim bütçesi, 2019 Yılı Kesin Hesap Kanunu Teklifi'nde de belirtilen 949 milyar civarında, 2020 yılında 1 trilyon 95 milyar civarında, 2021 yılında da 1 trilyon 346 milyar 138 milyon 654 bin lira. Şimdi, 2019 yılından 2021 yılına baktığımızda yüzde 41,8'lik bir artış var bütçede. Ticaret Bakanlığının bütçesine bakıyorum: 2019, 2020, 2021, çıkardım bunların hepsini, 2019 ile 2021 yılı arasındaki farka baktığımda, Ticaret Bakanlığının bütçesinde yüzde 15,67'lik bir artış olmuş, 2019'a göre. Yani, merkezî yönetim bütçesinde yüzde 42'lik bir artış, Ticaret Bakanlığının bütçesinde yüzde 15,5'luk bir artış. Yani, Ticaret Bakanlığı... Hele hele 2020 yılını dikkate aldığımızda; 2020'den 2021'e merkezî yönetim bütçesinde yüzde 22,8'lik artış var, Ticaret Bakanlığının bütçesinde yüzde 14,49'luk artış var; yaklaşık 14,5. Yani, merkezî yönetim bütçesindeki artış oranının altında bir Ticaret Bakanlığı... Yani, Ticaret Bakanlığından daha önemli diğer bazı kurumlar yer almış.

Şimdi, Sayın Bakanım, tabii, özellikle esnaf gibi bir kesimin sorunları ortada iken ki bu pandemi nedeniyle yaşanan, hepimizin yaşadığı yani sadece belli bir kesimin değil bu ülkenin yurttaşı olarak hepimizin yaşadığı sorunlar ortada iken ve Bakanlığın görev, yetki ve sorumluluk alanında yapılması gereken iş ve işlemler ortada iken bütçeden bu kadar düzeyde bir pay, azalan oranda bir pay artırılışı çok kabul edilebilir değil. Yani bu da sizin, aslında, 2021 yılında esnafa, sanatkârlarımıza ve ilgili diğer görev ve sorumluluğunuz çerçevesinde ne kadar çok destek vermeyeceğinizin bir somut göstergesi.

Cari transferler kalemine bakıyorum; 2020 yılından 2021 yılına cari transferler kaleminde yüzde 10'luk bir artış var. Bu da toplamda bütçede yüzde 22,8 yani yaklaşık yüzde 23'lük bir artışın yanında yüzde 10'luk sadece cari transferlerdeki artış. Tabii, çok kabul edilebilir bir kıyaslama değil.

Tabii, bu, sizin, bize yapmış olduğunuz sunumun kitapçığının 28'inci sayfasında esnaf ve sanatkârlara sağlanan finansmanla ilgili bir slaytınız vardı. Burada rakamlar var ve sağlanan finansman ve bunun ne olduğu yazılıyor. Hepsi faiz indirimli kredi, faiz indirimli kredi, faiz indirimli kredi... Ekonomik İstikrar Kalkanı Tedbir Paketi çerçevesinde kredi imkânından faydalanan esnaf sanatkârlarımız, kredi miktarı, kredi miktarı, işte, kooperatif borçları... Tamamı kredi indirimi, yapılandırma, borç erteleme. Tabii, toplam kredi desteğinin veya ötelemenin, indirimin maliyetinin ne olduğunu da ben öğrenmek isterim, bir.

İkincisi, yani dünyanın birçok ülkesinde esnaf ve sanatkâr -ki biraz sonra birkaç özel konuya da değineceğim- bu pandemi nedeniyle gerçekten çok sıkıntılı, çok zor bir süreç yaşadığı için, esnaf kepengini kapattığı için devlet kamu desteğini sağlarken -örneğin, İngiltere'de hükûmet restoran işletmecisinin yarı müşterisini kısıtlıyor ama kısıtladığı kadar da ne gelir elde ettiyse onun bir misli ona hibe desteği, karşılıksız destek olarak verebiliyorsa- esnafın şu anda, böyle kredi ötelemesiyle, borç ertelemesiyle, yapılandırmayla... Günü geliyor yine onu ödeyecek, hatta bu sefer işini çevirmek için ihtiyaç duyduğu krediyi aldığında kredi geri ödemeleri, faizleri ve yapılandırma ödemeleri daha da büyüyen bir şekilde esnafın karşısına çıkacak. Bu da esnafı gerçekten zor duruma getiriyor. Bunu, sizi eleştirmek adına söylemiyorum -tabii ki sonuç olarak bir eleştiri- ama sizden ricamız esnaf ve sanatkârlarımızın bu dertlerine, bu sıkıntılarına lütfen el atalım. Mümkünse onları ayakta tutacak hibe desteği, en azından kiralarını ve diğer giderlerini karşılayacak desteklerimizi esirgemeyelim diyorum.

Tabii, bakın, bir başka konu: 9 Ekim 2020 tarihinde Resmî Gazete'de yayımlanmış bir tebliğde, 1 Eylül 2020-30 Eylül 2020 arasında düzenlenen vergi, resim ve harç istisnası belgelerinin listesi var. Bu liste her ay yayımlanıyor. Doğaldır, bu, bir ihtiyaçtan kaynaklanıyor olabilir ama dikkatimizi çekti, yani çok büyük bir rakam olduğu için söyleyeceğim: Yenişehir demir yolu hattı yapımı işi için 9 milyar 449 milyon liralık bir ihale bedeli üzerinden işi alan Kalyon İnşaata -ki bu pazarlık usulü yapılıp elde tepsiyle sunulmuş bir proje- uygulanan vergi istinasına yönelik Ticaret Bakanlığı "Uluslararası katılıma açık kamu ihalelerinin istisna sağlamak suretiyle yerli firmalarımıza yüklenilmesinin desteklenmesi ve bu sayede ülkemizden döviz çıkışının engellenmesi amaçlanmaktadır." diye bir açıklama yapmış; olabilir ama bu, herhangi bir şirket değil. Yani 9,5 milyar liralık bir iş bu ve burada, bunun... Aslında, benim sormak istediğim: Normalde en yüksek damga vergisi istisnası tutarı 3 milyon 239 bin lira. 9,5 milyarın normalde binde 4 damga vergisi neresinden baksanız -4 kere 9; 36- 38 milyon lira yapar. Burada uygulanan istisnanın rakamı nedir? Merak ettiğim için ben bunu sormak istiyorum Sayın Bakanım. Bu açıklamanızı zaten basına yapmışsınız.

Sayın Bakanım, bakın, İzmir Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği bir çalışma yapmış, çok kıymetli bir çalışma. Ben o çalışmadan bazı rakamları sizinle paylaşarak sözlerimi sürdürmek istiyorum.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Belki de çalışmayı iletebilirsiniz, bir dakika süreniz kaldı.

Buyurun.

KAMİL OKYAY SINDIR (İzmir) - Yapılan anket çalışmasında esnafın sorunları, sıkıntıları yer alıyor ve gerçekten, esnafın karşı karşıya bulunduğu, çok ciddi bir sorunlar yumağı. Neyse, onlara girmeden şunları özellikle talep etmek istiyorum: Bakın "Esnaf Bakanlığı"nı lütfen kuralım. Sicil affını lütfen çıkaralım. Esnafımızın kullandığı kredileri faizsiz ve ödeme gücüne taksitlendirelim. Kiralardan stopajı kaldıralım. AVM'ler haftanın bir günü kapanmalı. Esnafın sosyal güvenlik primleri, iş yerlerinin kapalı olduğu dönemde hazine tarafından karşılanmalı.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Sayın Sındır, bir dakika ek süre veriyorum. Lütfen, tamamlayınız süreniz içinde.

KAMİL OKYAY SINDIR (İzmir) - Teşekkür ederim sabrınız için.

Devlet esnafa olan borçlarını ödemeli. Küçük esnafımızın yanında çalışanların kısa çalışma ödeneğiyle ilgili yaşadığı sorunlar giderilmeli. Kamu kurumları, iş yerleri kapalı olduğu sürece, kiracısı olan esnafımızdan kira almamalı. Ertelenen vergi ve sigorta primleri için salgın sonrasında yeniden yapılandırma olanağı getirilmeli. Esnafımıza yönelik icra işlemleri durdurulmalı. Okul kantinlerinden bir yıl süreyle kira alınmamalı. Servis işletmecilerinden alınan teminat mektupları iptal edilmeli. 6 milyon sokak esnafımız kayıt içine alınmalı, güvenceye kavuşturulmalı ve pandemi boyunca zarara uğrayan esnafa kira desteği sağlanmalı.

İzmir Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliğimizin yaptığı ankette de çok kıymetli veriler var. Yaklaşık 122.219 esnaftan oluşan İzmir esnafımızın sizden talepleri şunlar Sayın Başkan, ezcümle, sadece taleplerine geliyorum. Odamızın yaptığı böyle bir çalışma size mutlaka iletilmiştir. Mesela, elde edilen genel sonuçlara göre esnafın yüzde 83'ü iş hacminin daraldığını, yüzde 26'sı yanlarında çalıştırdıkları eleman sayısının yani istihdamın azaldığını beyan etmiş, ancak yüzde 38'i devletin Halk Bankası aracılığıyla sunduğu kredi desteklerinden faydalanabildiğini ifade etmiş. Yüzde 71'i kiracı konumunda, yüzde 33'ü e-ticarete başlamak istiyor.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Sayın Sındır, o çalışmayı verebilirsiniz Sayın Bakanımıza.

Son bir teşekkür edelim lütfen, bir cümleyle, lütfen...

KAMİL OKYAY SINDIR (İzmir) - Vereceğim.

Mart ayından bu yana da yedi ay geçmesine rağmen esnaf ve sanatkârın işleri normal düzeye dönmemiştir.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Sayın Sındır, çok aştınız sürenizi.

Lütfen, rica ediyorum...

KAMİL OKYAY SINDIR (İzmir) - Son cümlem: Sayın Bakanım, bunu size ben takdim ederim, mutlaka size iletilmiştir ama tekrar, bütçemizin hayırlı olmasını diliyorum ve sizden bütün yaptığınız iş ve işlemler içerisinde esnaf ve KOBİ'lerimize, bu can yakıcı süreç içerisinde ayakta durabilmeleri için daha ciddi desteklerle destek olmanızı özellikle rica ediyorum.

Sağ olun.