DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - TEMSAN çok önemli, aslında bilinenden, konuşulandan çok daha stratejik öneme sahip bir kurum. Bunu her söz aldığımda özellikle vurgulamayı bir görev olarak kendimde görüyorum.

Şimdi, geçtiğimiz yıl, termik santrallerle ilgili Türkiye gündemine gelen, onların filtre sistemleriyle ilgili konular olmuştu. Ben de Genel Kurul salonunda yaptığım konuşmada 2013 yılından itibaren özelleştirilen termik santrallerde baca gazı kükürt arıtma tesisi olmayanları, bu tesislerin yapılması noktasında mutlaka TEMSAN'ın görev üstlenerek veya TEMSAN'a görev verilerek bu baca gazı kükürt arıtma tesislerini TEMSAN'ın yapmasını, böylelikle, özellikle yabancı şirketlere ve yurt dışına çıkacak paranın yurt içinde bırakılmasıyla çok faydalı bir işlemin yapılmasının mümkün olduğunu ifade ettim. Maalesef bu doğrultuda bu adım atılmadı. Bence çok yanlıştı, çok büyük bir hataydı.

Daha sonra, Çevre ve Şehircilik Bakanı yaptığı açıklamada 10 üniteye 114 milyon TL'lik bir yatırım yapıldığını, bu, baca gazı kükürt arıtma tesisleriyle ilgili ifade ettiler. Ki bu tesisin de 2 tipi var. Fiyatı daha düşük olan ama işletme maliyeti yüksek olan bir durumdu. Diğer taraftan, Sayıştay raporlarına göre 18 Mart Çan Termik Santralinin baca gazı kükürt arıtma tesisi kurulumu için -2x160 megavat için- ayrılan bütçesi 289 milyon TL. Dolayısıyla bu da 178 milyon TL gibi bir rakama tamamlanmış yani rakamlar çok yüksek. Biz hangi tipte baca gazı kükürt arıtma tesisi yaparsak yapalım, bunun maliyeti gerçekten artıyor. Yani bir yerde 3 milyar TL ile 1 milyar TL arasında değişen bir rakamdan bahsediyoruz.

Burada şunu sormak istiyorum: TEMSAN'ı bu konuda geride tutan nedir? Yani bu konuda ben sizin de mutlaka talepkâr, istekli ve heyecanlı olduğunuzu düşünüyorum kurum olarak. Bu konuda neden önünüz açılmıyor? Bende şöyle bir kanı oluşuyor, yani Türkiye'de yaygın bir şekilde on yıllarca bu yapıldı: Devlet kurumunun inisiyatif alıp da kendisinin yapabileceği, üretebileceği ürünler ürettirilmedi, onun yerine ithal ikame edildi ve bu kestirme yollar da zaman zaman seçilerek ülke maalesef zarar etti. Zaten gelişmenin önündeki en büyük engellerden biri de bu. Ben hiç yapmadığınız bir işten, hiç bilmediğiniz bir sektörle ilgili üretim yapmanızdan bahsetmiyorum. Bu zaten sizin hâkim olduğunuz iş, yaptığınız bir iş, dolayısıyla burada bir problem var.

2015 yılında Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulunun aldığı kararlar doğrultusunda MİLTES ve MİLKAS Projeleri 2013-2015 arası hayata geçirildi. Daha sonra, maalesef bunlar rafa kalktı. Neden kalktı bence iyi araştırılmalı, hatta bu konuyla ilgili bir araştırma soruşturma kurulu bile harekete geçebilir.

MİLTES; millî termik santral millîleştirme ve yerlileştirme projesiydi. MİLKAS da baca gazı kükürt arıtma tesisinin millîleştirme ve yerlileştirme projesiydi. 2013 yılında termik santraller özelleştirilme kapsamına alındığında devlet, bu termik santrallerde baca gazı kükürt arıtma tesisi olmadığını biliyordu ve onlara tanıdığı muafiyet süresinin sonunda kendisi bunu yapmak adına ve TEMSAN'a da burada mutlaka bir rol biçmek adına bir planlama yaptı ancak daha sonra bu plan yok edildi, ortadan kaldırıldı ve bunlar yabancı şirketler üzerinden yapılan bir hâle geldi. Bugün TEMSAN, işte 4 milyon TL, 2 milyon TL kâr ettiği zaman niye "Aa, kâr etti." diyoruz? Neden "İşleri kendisi yapma kabiliyetini tam hayata geçiremiyor." diyoruz? Niye "Mühendis kadrosu daha etkin, sürecin içine giremiyor." diyoruz? Bu konuyla ilgili TEMSAN'ın bu süreçte baca gazı kükürt arıtma tesisi yapma işinin sorumluluğunu neden almadığını, alamadığını öğrenmek istiyorum. Diğer taraftan da bunu yapma kabiliyetiniz var mı diye de -tutanaklara geçmesi açısından- sormak istiyorum.

Bir nokta da şunu söyleyeceğim: Yerli jeneratör üretiminden bahsettiniz. Bu, bu sektörde yapabileceğiniz en zor işlerden bir tanesi, sizi tebrik ediyorum. Çok zor bir iş, bir kere değil, elektrik mühendisi olduğu için söylüyorum. Çok zor olmuştur, onu tahmin edebiliyorum. Bir mühendislik bilgisini harekete geçirebildiğiniz için bu konuda da Türkiye'nin yetiştirdiği mühendislerin, ustaların bu sürecin içinde devreye girmiş olduğunu düşündüm çünkü yabancı mühendisler ve firmalar bu konuda müşavirlik hizmetini zaten vermezler. Bunlar çok devlet sırrı gibi konular, bugünkü aşı konusu gibi bir konu. Bu nedenle sizi tebrik ediyorum, bu tip çalışmalarınızın, özellikle bu jeneratör konusu başta olmak üzere, sonuna kadar arkasındayız. Direnin, mücadele edin; yatırım istiyorsanız yatırım, biz Türkiye Büyük Millet Meclisi olarak her zaman bu çalışmalarınızın arkasında da dururuz.

Teşekkür ediyorum.