SEVDA ERDAN KILIÇ (İzmir) - Teşekkür ederim Başkanım.

Şimdi, teşekkür ediyoruz sunum için, hakikaten doyurucuydu. Hani, yapı denetimcilerle ilgili gerçekten böyle kötü algı oluşması adına da üzüldüm hakikaten sizin için ve bu konuyu da biraz fazla da içselleştirmişsiniz, onun da farkına vardık ama maalesef birçok meslekte olduğu gibi sizde de var.

Şimdi, ben hepsini bitireyim sorularımın. E-Dağıtım Sistemiyle ilgili bir puanlama mı var? Ben avukatım, bizim CMUK müdafinde bir puanlama sistemi vardır, puanınıza göre nöbet gelir. Öyle bir puanlama sistemi mi var? Neye göre, yani adaletli bir dağıtım oluyor mu?

İkincisi, bu, İzmir'le ilgili bir sorum var. Altında BİM marketi olan bir Yılmaz Apartmanı vardı, aslında en çok "Kolon kesildi." rivayeti, "Kapı başka yerden açıldı." rivayeti bu BİM'le ilgiliydi. Oraya baktınız mı? Hakikaten bunu merak ediyorum.

BAŞKAN RECEP UNCUOĞLU - Yılmaz Erbek Apartmanı, B blok, A bloğu ayakta.

YAPI DENETİM VE DEPREM MÜHENDİSLİĞİ DERNEĞİ GENEL BAŞKANI NAZMİ ŞAHİN - Soldaki ayakta...

BAŞKAN RECEP UNCUOĞLU - Bunun belgeselini izledim ben.

SEVDA ERDAN KILIÇ (İzmir) - Çok güzel çalışmışsınız.

Diğer bir sorum: Bu, sosyal medyada da dolaştı, bize de bu konuyla ilgili birçok şikâyet de geliyor. Bu, elektrik ve su tesisatı döşenirken kolonları kesme, kolonun içini oyup da koymayla ilgili uygulamalara zaman zaman rastlanıyor, fotoğrafları da geliyor bize. Sizin dışınızda ya da denetiminizin devamında, tesisata ilişkin bir denetim olabilir mi ya da böyle bir şeyin önüne nasıl geçilebilir, bununla ilgili fikrinizi merak ediyorum.

Son bir konu, bu iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili. Benim eşimin de geçen yıla kadar iş sağlığı ve güvenliği firması vardı, OSGB'miz vardı. İlk yıllar hakikaten çok güzeldi, hem devlet denetim görevini çok iyi yerine getiriyordu hem de belli bir sayının altındakilere de artık zorunluluk gelecekti ki ötelendi ve orada da firmada çalışan birçok mühendis arkadaşımız vardı iş güvenliği uzmanı, A, B, C. Fakat sizde de belki olduğu gibi, e-sistemden önce eğer işveren veriyorsa ücretinizi... Benim eşim hem titiz hem çok vicdanlı bir adam. Risk analizine gidiyordu mühendis arkadaşlar, sayfalarca risk analizi notları geliyordu. Şimdi, onları uygulamaya kalksa firmayla çalışamayacak, uygulatmasa vicdanen çok rahatsız olacak. Bu iş güvenliği sisteminin de başka bir şekilde olmasına ilişkin bir görüşünüz var mı? Mesela ücreti devlet ödese, belki sizin gibi bir e-sistem kurulsa. Sonrasında baktı ki eşim olmuyor, yani vicdanı ile işi arasında kaldı, kapattı geçen yıl ve bizimle birlikte çalışan iş güvenliği uzmanları da gerçek anlamda mühendislik yapamadıklarını düşünüp bir bir o sektörden çekilip başka alanlara yöneldiler. Doktorlar, iş yeri hekimleri de öyle ve zamanla, şu anda çok revaçta olmayan ve artık çok kimsenin yapmak istemediği bir hâle geldi. Ona ilişkin bir öneriniz var mı, onu merak ediyorum.

Küçük bir eleştiri: Çamaşır makinesini kadınlarla özdeşleştirmeyin, kadın aktivistler sizi parçalar.

Teşekkür ediyorum sunum için, sağ olun.

BAŞKAN RECEP UNCUOĞLU - Teşekkür ederiz.

Siz bu yapı kılavuzu işini örneklerken sakın böyle ev eşyalarını, hele hele hanım vekillerimize söylemeyin yani.

YAPI DENETİM VE DEPREM MÜHENDİSLİĞİ DERNEĞİ GENEL BAŞKANI NAZMİ ŞAHİN - Şimdi, ben öncelikle özür diliyorum yanlış anlaşıldıysam.

SEVDA ERDAN KILIÇ (İzmir) - Yok, latife yaptım.

YAPI DENETİM VE DEPREM MÜHENDİSLİĞİ DERNEĞİ GENEL BAŞKANI NAZMİ ŞAHİN - Biz de çamaşır yıkıyoruz yani makineye atıp tuşa basıyoruz.

Şimdi, sorular çok güzeldi. Dağıtıma Murat Bey cevap verecek ama ben isterseniz diğerlerinin cevabını vereyim, sonra sözü Murat Bey'e vereyim.

Şimdi, dediniz ki: "BİM'e baktınız mı?" Evet, BİM'in oraya gittik. Biz oradayken, biliyorsunuz, BİM ağır hasarlı olduğu için içine geçişe izin verilmedi, içine bakamadık ve Başkanımın dediği, biri sağlamdı, yan taraf böyle yıkılmıştı. O, Rıza Bey gibi ya da Emrah Apartmanı gibi yıkılmamıştı biliyorsunuz. BİM'in sol tarafına doğru... Orada bir sıkıntı var mı, yok mu bilmiyorum ama o tarafa doğru bir yıkım vardı. Onu görmedim, kimsenin de günahına girmeyelim.

BAŞKAN RECEP UNCUOĞLU - Bu konuyla ilgili ben bir cümle söyleyeyim size.

Bakın, değerli arkadaşlar, hepiniz internetten bakabilirsiniz, BBC'nin Yılmaz Erbek Apartmanı'yla ilgili "Bir Binanın Anatomisi" adlı kısa bir belgeseli var, YouTube kanalında bulabilirsiniz. Bu bina nervürlü demirle yapılmış, beton dayanımı son derece yüksek, kaliteli işçilik görmüş bir bina ve deprem öncesi de her bir dairesi 750 bin liradan falan satılan bir bina. Tabii, yumuşak kat öngörülmeden altında bir market yapılması dolayısıyla birtakım bölme duvarlar kaldırılmış, büyük bir market alanı oluşturulmuş ve bu sadece B bloğun altını etkileyen bir durum. Parseldeki zeminle alakalı hiçbir sorun yok. Görüntülerde izlediğinizde göreceksiniz, bütün enkaz kalktıktan sonra temel kirişlerini "drone"la görecek şekilde de görüntüler alınmış; temelde bir dağılma, bozulma yok. Yani aslında o kısa belgesel de şunu gösteriyor: Binanın projelendirildiği, bütün hesabının yapıldığı orijinal hâlini siz değiştirirseniz o küçücük nüanslarla binayı depremde yıkılabilir, hasar alabilir hâle getirebilirsiniz çünkü orada o bölme duvarlar bütün hesap yapılırken dolu olarak hesaplandığı için o küçük nüans belki normalde -mühendisiz hepimiz- binanın davranışına etki etmez diye düşünürüz ama Bayraklı gibi bir yerde bina davranışına etki ediyor ve üst katları sapasağlam olduğu hâlde yıkılırken beton dayınımının da çok yüksek olduğunu, zor yıkılan bir bina, söylendiği halde zemin katın üzerine âdeta bina diz çöküyor.

İLYAS ŞEKER (Kocaeli) - Dolayısıyla kolonlarda kesme filan yok.

BAŞKAN RECEP UNCUOĞLU - Yok, yok.

SEVDA ERDAN KILIÇ (İzmir) - Kolonlarda değil, ara duvarlarda.

BAŞKAN RECEP UNCUOĞLU - Sadece ara duvarların kaldırılması... Kolonun kesildiğine dair hiçbir şey yok.

KAMİL OKYAY SINDIR (İzmir) - Hatta belki dışa doğru değil de yanaştığı bina tarafında olsaydı belki bu da olmayacaktı.

BAŞKAN RECEP UNCUOĞLU - Tabii tabii olabilirdi, olabilirdi. Yani orada da birisi de özellikle bir kolon kesme iddialarının da olduğunu ama araştırıldığına, olmadığına dair o yayında da aynı şeyi dile getirmiş.

SEVDA ERDAN KILIÇ (İzmir) - Sonuçta müdahale yani aslında değil mi?

BAŞKAN RECEP UNCUOĞLU - Dediğim gibi bakın, ışık alsın diye, bazı dolu duvar olan yerlerde üstten ışık alsın diye pencere açılmaları bile kısa kolon etkisi yaratıyor, hasar almayacak kolonların hasar almasına sebebiyet verebiliyor. Böylesine kritik zeminlerde ivmenin büyütme özelliğinin olduğu zeminlerde binalardaki çok küçük farklar dahi o binanın davranışını etkiliyor. O yüzden, dediğiniz çok doğru; bir bina nasıl projelendirilip yapıldıysa o binanın o şekilde mutlaka periyodik... Bunu da biz deprem komisyon raporumuza mutlaka bu sistemi de yansıtacağız, isteyeceğiz. Periyodik, binanın yaşına konumuna göre yapıldığı, efendim, metallere göre bir sistematik dahilinde denetlenmesini, âdeta her yıl, her üç yılda veya iki yılda bir ruhsatın yenilenmesini, iskân ruhsatının yenilenmesini bir gereklilik olarak, bir sistem model olarak teklif edeceğiz inşallah.

Evet, buyurun. Böldüm, kusura bakmayın.

YAPI DENETİM VE DEPREM MÜHENDİSLİĞİ DERNEĞİ YÖNETİM KURULU ÜYESİ TUNCAY SAKİNCİ - Başkanım bu konuda ulusal firmaların hepsi, market zincirlerinin hepsi bu depremden sonra deprem performans analizi olmadan marketlerini açmıyorlar.

BAŞKAN RECEP UNCUOĞLU - Evet, evet; bakın bu da çok isabetli bir uygulama olmuş.

YAPI DENETİM VE DEPREM MÜHENDİSLİĞİ DERNEĞİ YÖNETİM KURULU ÜYESİ TUNCAY SAKİNCİ - Bu market zincirlerinin hepsi bu marketleri kullanım amacına göre yapıda değişiklikler yaptılar ve bunlar da kendi içlerinde bir özeleştiri yaparaktan şu anda Deprem Performans Raporu olumlu gelmeyen hiçbir dükkâna mağaza açmıyorlar.

BAŞKAN RECEP UNCUOĞLU - Evet.

YAPI DENETİM VE DEPREM MÜHENDİSLİĞİ DERNEĞİ GENEL BAŞKANI NAZMİ ŞAHİN - Vekilimin 2'nci sorusu, elektrik ve su tesisatlarında kolon ve kiriş...

Bu çok ahlaksızca bir şey, bu inanılmaz. Buna hiçbir müteahhit kardeşim de izin vermez, hiçbir mühendis kardeşim de izin vermez. Bunu bilinç dışı bilmeden yapan insanlar var mı bilmiyorum. Var, duyuyoruz bunu, günümüzde de duyuyoruz ve üzülüyoruz. Biz görmedik yani kendi çevremde de görmedim. Ben, aslında, bir inşaata- bunu bir kanalda da söyledim- gittiğim zaman bir müteahhidin iyi ya da kötü olduğunu algılayabiliyorum, siz de... Siz müteahhidin şantiyesine girin, oradaki binanın girişinden, şantiyeye girdiğiniz malzeme istifinden tutun ki iş güvenliği koridoruna kadar yaptığı şeylere kadar müteahhidin notunu verirsiniz aslında, üç aşağı beş yukarı; bu müteahhit iyi müteahhit, bak, bu müteahhit güzel müteahhit. Bir müteahhide gidersiniz... Yani o müteahhitler de bilmeden, bilinç dışı kestiriyorlar. Mesela, bize resimler geliyor sosyal medyadan, temelde borular geçmiş kirişten. Ya, bunlar akıl alacak işler değil. Şu an savcılık biliyorsunuz bunlar hakkında inanılmaz takip yapıyor ve çok büyük cezaları var ve bu artık tespitlendiği zamanda da hapis cezasıyla sonuçlanıyor. Bence çok dikkat edilmesi gereken bir şey ama ben bunu gözümle görmedim yapı denetim olarak, yapıldığına tanık olmadım ama yapılanlar var.

SEVDA ERDAN KILIÇ (İzmir) - Ya, sıva öncesi son bir denetim olamaz mı?

YAPI DENETİM VE DEPREM MÜHENDİSLİĞİ DERNEĞİ GENEL BAŞKANI NAZMİ ŞAHİN - Şimdi, şöyle: Başında ben aslında sihirli bir cümle kullandım. Aslında bizim yapı denetimimiz sonuç denetimi değil süreç denetimi. Yani aslında duvar örülürken, sıva yapılırken, işte, seramik yapılırken, çatı kaplanırken, yalıtım yapılırken, izolasyon yapılırken biz hepsini denetliyoruz. Ben, bir anımı anlatayım size. Ben, UNDP'de takım lideriydim Türkiye Cumhuriyeti'ni temsilen, Birleşik Milletlerde. Avusturyalı Michael Wap vardı, Amerika'dan Adil Lare vardı, biz de Ahmet Hoca ve bakanlıktan bir heyetle beraberdik. Binalarla ilgili bir şey konuşurken şu soruldu: Dedi ki "Binalarla ilgili, işte, kuzey cephesi, işte, bilmem şu cephesi, bu cephesi nasıl yapıyorsunuz orada?" Michael Wap şöyle bir şey söyledi, bunu İzmir'de 9 Eylül Üniversitesinde söyledi, dedi ki "Binanın cephesi olmaz, batı cephe nasıl sıcak oluyorsa kuzeyin de aynı sıcaklıkta olması..." Burada mühendisliğini konuşturacaksın. Kuzeyin yalıtımını ona göre yapacaksın, batının yalıtımını ona göre. Yani siz, sistemi bir bütün olarak düşünmüyorsunuz. Hani güneşi az gelen yer, işte kuzey, orası az ısınır, oradan daire almayalım aslında böyle değil. Mühendisliği konuşturduğunuz zaman, oranın yalıtımını sağlam yaparsanız o da aynı sıcaklığı veriyor.

Üçüncüsü, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu -eşiniz doğru bir karar vermiş, ben söyleyeyim yani- çıktığında biz çok sevinmiştik ve inanılmaz da destekledik çünkü iş kazası gerçekten ülkemizde çok fazla oluyor. Müteahhitler Birliği Başkanı, yönetim kurulu üyesi de anlattı, benim de 99 yılında Rusya'da bir inşaat mühendisliği tecrübem oldu. Sayın Başkanım, aynı Türk işçisi, bizim insanımız yurt dışında çalışırken bütün kurallara uyuyor. Bütün kurallara uyuyor iş sağlığı güvenliği açısından. Ama maalesef biz, burada bir türlü bu standardı yakalayamadık. İş sağlığı güvenliğinde a, b, c işte a sınıfı, b sınıfı, c sınıfı olarak verildi, bence o tekrar güçlendirilmeli. Orada da ayağa gidip işte "Ben seni denetleyeceğim." dediğiniz zaman bizim ilk yıllarımıza dönüyor olay. Bir pazar oluyor ve pazarda pazarlık payı olduğu için bir sıkıntı yaşıyorsunuz. İş sağlığı güvenliğini de ben o yüzden açtım konuyu, bizde de iş sağlığı güvenliği var. Aslında iş sağlığı güvenliğini sizin eşinizin firmalarının yapması gerekiyor çünkü devlet bu konuda... Biz aslında toplum olarak her şeyi devletten bekliyoruz, hiç kendimizi eleştirmiyoruz. Mesela, devlet bir kanun çıkarıyor, İş Sağlığı Güvenliği Kanunu, biz onu nasıl delerizle uğraşıyoruz. Yani ben paramı vermeyeyim... Devlet diyor ki: "Bir doktorun olacak." sana doktor veriyor, bir kanun çıkartıyor devlet, bürokratlar oturuyor, çalışıyor. Biz o kanunu nasıl deleriz ona bakıyoruz. İşte biz nasıl para vermeyiz, biz nasıl... Hep devletten bekliyoruz, hiç kendimiz bir şey yapalım diye özeleştiri yapmıyoruz. Her şeyi devletten beklersek sonuç işte maalesef böyle oluyor. Bence doğrusunu yapmış, inşallah kanun değişir de düzelir. Başka da... Unuttuğum sorunuz oldu mu?

SEVDA ERDAN KILIÇ (İzmir) - Yok, teşekkür ederim.

YAPI DENETİM VE DEPREM MÜHENDİSLİĞİ DERNEĞİ GENEL BAŞKANI NAZMİ ŞAHİN - Çok teşekkür ederim.

BAŞKAN RECEP UNCUOĞLU - Dağıtımı...

YAPI DENETİM VE DEPREM MÜHENDİSLİĞİ DERNEĞİ GENEL BAŞKANI NAZMİ ŞAHİN - Murat Bey dağıtımı söyleyecek.

YAPI DENETİM VE DEPREM MÜHENDİSLİĞİ DERNEĞİ ANKARA ŞUBE BAŞKANI MURAT FİDAN - Öncelikle bizleri misafir ettiğiniz için teşekkür ederiz hepinize.

Dağıtım sistemi 1Ocak 2019 itibarıyla başlayan bir sistem. Bundan önce de aslında kanunumuz gayet açık ve netti fakat uygulama sistemi kanuna uygun olmadığı için sistem biraz tıkanmaya girmişti. Sağ olsun Bakanlığımız da bu konuda yoğun ve ısrarcı tavırlarıyla bu kanunu getirdi, bu uygulamayı getirdi.

Dağıtım sistemi şu şekilde çalışıyor: 3 ayrı grubumuz var. Bu 3 ayrı grup inşaatların yapı cinslerine göre ayrılan gruplar ve her grupta ayrı sıralamanız oluyor. 1 Ocak 2019'da kurayla bir sıralama çekildi, ilk, başlangıç sıralamasını belirlemek için ve bu sırayla iş gelmeye başladı. Atıyorum, ikinci gruptan iş alan bir firma, bunun bedeli 10 TL artı KDV, 10 TL'sini hesabına yazdırdı ve sıralamada üste çıktı. Bunun altındakiler, hep en altta, en düşük puanı olan firma işi alıyor ve üste çıkıyor. Eğer biri 10 TL aldı diğeri 5 TL aldı, yine onda da sıralama oluyor ve bu sistemle devam ediyor. Bunun da uzun zamanlı bir simülasyonunu yaptığımızda bütün firmaların bir, bir buçuk yıl içerisinde aldıkları iş miktarlarının hep ortalamada ve birbirine yakın şekilde gittiğini gördük. Sistemle şimdi... Biz hem ülke olarak, Türk halkı olarak hem de mühendisler olarak biraz kurcalamaya, açığı bulmaya meraklıyız. Çok aradık biz, şey yok yani sıkıntı bulamadık, gayet güzel çalışıyor ve adaletli çalışıyor. Tabii yeni bir sistem olduğu için ufak tefek şeyler yaşanıyor ama bunları da sağ olsun Bakanlığımız anında çözüyor ve sıkıntı olmadı şimdiye kadar.