ORHAN SÜMER (Adana) - Teşekkür ederim.

Ben de Sayın Başkana sunumundan dolayı -arkadaşlarına- teşekkür ederim.

Marmara Ereğlisi LNG Terminali "send out" kapasitesinin artırılması yapım işlerinde Sayıştay raporlarına yansıyan, bazı firmalara ayrıcalık sağlanmasıdır. Bazı firmalar şartname üzerinden tekliflerini sunarken projenin eklerini bilenler düşük fiyatla tekliflerini sunarak ihaleyi almış ancak eklerin yapım işlerini de ihalesiz almışlardır. Bu durum, ihale alımlarında denetim, eşitlik ilkesine gölge düşürmüştür.

Ayrıca, ihale uygulamalarında şüpheye yer veren olayların Sayıştay raporlarınca tespit edildiği BOTAŞ'ta şaibeleri ve kuşkuları artıracak bir olay daha yaşandı. 13 Mayıs 2020 tarihinde Resmî Gazete'de yayımlanan Cumhurbaşkanlığı kararıyla, BOTAŞ tarafından yapılacak doğal gaz alımları 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'ndan muaf olacak. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığıyla ilgili, KİT'lerin yurt dışında kurdukları şirket ortaklıkları Cumhurbaşkanlığı kararıyla Türkiye'deki şubelerinin bulunduğu yerlerde de ayrıca birer şirket kurabilecekler. Doğal gazda arz güvenliğinin sağlanması amacıyla BOTAŞ tarafından yapılacak doğal gaz alımları 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'ndan da muaf olacak. Ayrı bir maddeyle, TPAO'nun denizlerde belirli faaliyetleri açısından, herhangi bir parasal limit gözetmeksizin 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'ndaki muafiyeti bağlı ortaklıkları, yurt dışında kurduğu şirketleri; petrol, doğal gaz arama, sondaj, üretim, taşıma, depolama, gazlaştırma faaliyetlerini de kapsayacak şekilde BOTAŞ için de sağlandı. Bu durumda, piyasanın derinleşmesi ve rekabet ortamını artırması için yapıcı "market" veya "marker" kavramına benzer bir yaklaşım öngörülebilir ancak yaşanan olaylar ve şaibelerin, şüphelerin ortadan kalkmadığı durumlar göz önüne alındığında ileride büyük sorunlara veya yandaş şirketlere yol açacağı da aşikârdır. Geçtiğimiz toplantılarımızda iyi yönetildiğini gördüğümüz kâr eden kamu kuruluşlarına teşekkür etmiştik ama Sayın Genel Müdürüm, 2017 yılında BOTAŞ 3,3 milyar TL kâr etmiş ama maalesef, aynı BOTAŞ 2018'de 2,4 milyar, 2019'de 5,6 milyar zarar etmiş. BOTAŞ'ın bir önceki yıla göre net zararı yüzde 126,2 olarak gerçekleşmiş. Raporlara yansıyan bu rakamlar küçük olmadığı gibi ayrıca çok da büyük rakamlar. "2019 yılını yüksek finansman giderleri neticesinde 5,6 milyar TL dönem zararıyla kapatmıştır." açıklamasında bulunarak bu konuyu geçiştirmek mümkün değildir.

Birçok kurumda karşımıza çıkan Varlık Fonuna devir sonrası düzenin bozulması, borçluluğun artması ne yazık ki burada da karşımıza çıkıyor. 2017'de 7,5 milyar TL'si kısa vadeli ve 2,7 milyar TL'si uzun vadeli olmak üzere toplam 10,2 milyar TL olan BOTAŞ'ın borcu 2018'de 26,6 milyar TL'ye, 2019'da 45,1 milyar TL'ye yükseliyor. Ayrıca Sayın Cumhurbaşkanı 2020 yılında "Türkiye tarihinin en büyük doğal gaz keşfini Karadeniz'de gerçekleştirdik." açıklamasında bulundu. Fakat baktığımızda da 2004'te, 2006'da, 2007'de, 2009'da, 2010'da, 2011'de, 2012'de, 2013'te yine Karadeniz'de ve Akçakoca yakınlarında yüklü miktarda doğal gaz bulunduğunun açıklaması yapılmıştı.

Ayrıca, BOTAŞ, petrol ve doğal gaz boru hatlarının yapımı ve işletmeciliği, doğal gaz LNG depolama ve ticareti, liman hizmetleri, uluslararası doğal gaz taşıma projeleri alanlarında faaliyet göstermektedir. Yani doğal gaz rezervinin bulunması doğrudan BOTAŞ'ı ilgilendirmektedir. Sayın Cumhurbaşkanı tarafından Karadeniz'de bulunduğu açıklanan doğal gaz rezervleri sonrası BOTAŞ'ın bu konuda yeni vizyon ve misyon tanımlaması nasıl gerçekleşecektir? Bu doğal gaz keşfi, gelecek planlamasında ne gibi bir rol alacaktır, ne gibi planlama yapılacaktır?

Ayrıca birkaç tane de sorum olacak. Genel Müdürümüz sunumunda, Tuz Gölü depolama sahasına ilaveten 5 lokasyonda daha güneş enerjisi, 1 tesiste de rüzgâr enerjisinden elektrik üreteceğim." demiştir. Toplam 6 lokasyon Tuz Gölü çevresinde mi olacak yoksa başka illerde mi olacak? Başka illerdeyse bu illerin isimlerini... 2017 yılında BOTAŞ'ın sürekli olarak zarar etmesinin nedenleri nelerdir? Son üç yılın karşılaştırmalı olarak tahsilat oranları nelerdir? BOTAŞ'ın piyasaya döviz satmak için Merkez Bankasına ve kamu bankalarına kaynak aktarıldığı söylenmektedir -daha doğrusu birçok basın organlarınca bu yazıldı, çizildi- konuyla ilgili kurumun açıklaması nelerdir? Daha önceki raporlarda karşımıza çıkan kurumun risk yönetimi konusunda kurumsal destek almasıyla ilgili hangi aşamalar gerçekleşmiştir? Ayrıca son üç yıl içerisinde doğal gaz ve petrol hatlarında gerçekleşen hırsızlık sayısı kaçtır? Gerçi bununla ilgili bilgi verdiniz bunun önlenmesi bizi memnun etmiştir ama yine de verilen zararın tutarı ne kadardır? En çok hangi illerde gerçekleşmiştir? Kurumun bu konuyla ilgili projeleri var mıdır?

Teşekkür ederim.