JALE NUR SÜLLÜ (Eskişehir) - Teşekkür ederim Sayın Başkanım.

Özellikle, ben Mehmet Birpınar da burada sunum yaptığında aynı şeyi söylemiştim. Özellikle, Paris Konferansı'na giden iklim müzakerecilerinin bu konuda hem sayısal olarak hem de art yetişim olarak çok da yeterli olmadığından söz etmiştim. Dolayısıyla özellikle, iklim müzakerecisi yetiştirilmesi konusundaki öneriniz ve fikriniz için çok teşekkür ediyorum, gerçekten çok önemli. Burada da ayrıca belirtmişsiniz sunumunuzda, orman karbonu uzmanı, orman terapisti, su maliyeti uzmanı. Gerçekten bu uzmanlık alanları son derece kıymetli. Özellikle önümüzdeki yıllardaki iklim krizi konusunda çok katkı sunacaklarını düşünüyorum. Özellikle onun için çok teşekkür ediyorum size.

Bir de Orman teşkilatının sektörel alan büyütmesini tavsiye ettiniz emisyon ticareti için. Bu da aslında anlamlı. Yani "Orman ürünleri sektör kuruluşları orman oluşturmalı." diyorsunuz değil mi, yanlış anlamadım?

PROF. DR. ÖZDEN GÖRÜCÜ - Evet.

JALE NUR SÜLLÜ (Eskişehir) - Yalnız, normalde, baktığımızda bunun için mesela, 2012-2019 yılları arasında yaşanan enflasyonun da etkisini düştüğümüzde 2012 yılında 4 daire başkanlığının toplam harcamasının 249 milyon liradan -sabit fiyatla- 2019 yılında 99 milyon liraya düştüğünü görüyoruz. Ormanlarla ilgili harcamalarda öz gelirlerden ve hazine katkısından yapılan harcamalarda 2012 ve 2019 arası -sabit fiyatla- çok önemli bir düşüş gözleniyor. Orman Genel Müdürlüğü idari birimlerinin harcamaları incelendiğinde gerçekten bunun çok önemli bir düşüş olduğunu görüyoruz baktığımızda ve bunun da diğer yandan, mesela, Orman Genel Müdürlüğünün yüksek döner sermaye gelirinin hangi alanlarda harcandığının ve bunların bu sektörle gerçekten ilgili olup olmadıklarının anlaşılması performans programlarının incelenmesiyle mümkün olacak gibi görünüyor burada. Normalde 2012-2018 yıllarındaki paylarının karşılaştırılması yapıldığında da 2019 yılında Çevre Korumanın toplam genel bütçe harcamalarının içindeki payı yüzde 1,28'le en düşük, bu en düşüklük 2012 yılında da geçerli; bir başka deyişle, 2012 yılında yüzde 1,23'ken 2019 yılında ancak yüzde 1,28'e çıktığını görüyoruz. Dolayısıyla bu çevre ve iklim sorunları dikkate alındığında gereken artışın gerçekleşmediği görünüyor burada tam anlamıyla. Tarım ve Orman Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü harcamalarında iklim harcamalarına bakıldığında da bütçe harcamalarında iklim değişikliğiyle ilgili pek önemli değişikliklere, önlemlere rastlanmıyor. Eurostat çevre istatistiklerine göre de Türkiye'de özel sektörün, kamu kesiminin ve hane halklarının toplam çevre harcamaları 2016 yılı için 8 milyon euro.

BAŞKAN VEYSEL EROĞLU - Değerli Vekilim, Hocamızın konusu değil onlar.

JALE NUR SÜLLÜ (Eskişehir) - Ben tam onun konusuna, söylediklerine, özellikle sektördeki gelişmeye işaret edişiyle ilgili söyleyeceğim.

Mesela Avrupa Birliğinde bunun 278 milyar euro olduğu, bunun 66 milyar eurosunu Almanya'nın sadece yaptığı, 42 milyar euro Fransa, 32 milyar euro İtalya, 29 milyar euro İngiltere'nin toplam çevre koruma harcaması yaptıklarını görüyoruz, Hollanda ve İspanya'nın çevre koruma harcamaları da 17 milyar euro. 2016 yılında Türkiye'nin yaptığı çevre koruma harcaması 3 milyar euro olarak görülüyor. Bu, gerçekten hani kıyaslandığında çok düşük rakamlar hâlinde kalıyor.

Ben şunu sormak istiyorum: Özellikle siz Tarım ve Orman Bakanlığı ve Orman Genel Müdürlüğünün iklim konusunda azaltım için emisyon ticaretine destek vermesi gerektiğine işaret ettiniz. Bu kurumların iklim değişikliğine ayırdıkları bütçeler sizin bu söylediklerinizi gerçekleştirmek için sizce yeterli mi?

Şimdi, bununla ilgili çok güzel bir çalışma var, ben onu da isterseniz sizinle paylaşabilirim. Çünkü bütçeleri takip edebiliyor musunuz bu konuda? Varsa böyle bir bütçe, son dönemde artan iklim kırılganlığı karşısındaki faaliyetleri gerçekleştirmek üzere gerçekten bütçede bir artış yaşandı mı? İşte karbondan para kazanacak şekilde ormanın emisyon ticaretine konu yapılması öneriliyor ancak ormanı korumaya ve geliştirmeye yönelik bir şey görülmüyor. Ben bu konuda görüşlerinizi -bu sektörel artıştan söz ettiğinize göre- merak ediyorum.

Teşekkür ederim.