iflerinde kayıtlı bulunan taşınmazları ve amortismana tabi diğer iktisadi kıymetlerini 31/12/2021 tarihine kadar yeniden değerlemeye tabi tutarak, hesaplanan değerleme farkı üzerinden, yüzde 2 oranında vergi ödemek suretiyle bilançolarını güncelleme imkânı verilmektedir. Buna göre öncelikle tam mükellefiyete tabi kurum olacak, bilanço esasına göre defter tutacak gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinden aktiflerine kayıtlı bulunan taşınmazlar ile amortismana dair tabi diğer iktisadi kıymetlerini 31/12/2021 tarihine kadar yurtiçi ÜFE'yle, yani iktisap edildiği tarihi izleyen aya ait yurt içi ÜFE değerinin, maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önceki aya ait yurt içi ÜFE değerine bölünmesiyle bulunacak katsayı üzerinden değerlendirilebileceklerdir. Yeniden değerleme neticesinde, taşınmazlar ile amortismana tabi diğer iktisadi kıymetlerde meydana gelecek değer artışı, yeniden değerlemeye tabi tutulan kıymetlerin her birine isabet eden değer artışları ayrıntılı olarak gösterilecek şekilde bilançonun pasifinde özel bir fon hesabında gösterilecektir. Söz konusu iktisadi kıymetler için yapılan yeniden değerleme sonrasında bulunan değerler üzerinden, yeni değer üzerinden amortisman ayırmaya devam edilecektir.

Geçmişte, biz, yeniden değerleme yapıyorduk, 2004'lere kadar, bu uygulaması olan bir müessese. Yapılan yeniden değerleme sonrası pasifte özel bir fon hesabında gösterilen değer artışları üzerinden yüzde 2 oranında hesaplanan vergi, yeniden değerleme işleminin yapıldığı tarihi izleyen ayın sonuna kadar bir beyannameyle, gelir veya kurumlar vergisi beyannamesi yönünden bağlı olunan vergi dairesine beyan edilecek ve ilk taksiti beyanname verme süresi içerisinde, diğerleri, izleyen taksitler de beyanname verme süresini takip eden ikinci ve dördüncü ayda olmak üzere 3 eşit taksitte ödenecektir.

Pasifte özel bir fon hesabında gösterilen değer artışı tutarı, sermayeye ilave edilme dışında herhangi bir şekilde işletmeden çekilirse dönem kazancını ilişkilendirmeksizin bu dönemde gelir veya kurumlar vergisine tabi tutulur. Yeniden değerlemeye tabi tutulan taşınmazların da elden çıkarılması hâlinde, pasifte özel bir fon hesabında gösterilen değer artışları kazancın tespitinde dikkate alınmaz. Daha önce Vergi Usul Kanunu'nun geçici 31'inci maddesi kapsamındaki taşınmazlarını yeniden değerlemeye tabi tutan mükellefler, yapılan bu yeni değerlemeden söz konusu taşınmazları için de faydalanabileceklerdir.

Özellikle gayrimenkuller, diğer makine, tesisatlar da yurt içi ÜFE farkını, iktisap tarihi ile bugünkü tarihi arasındaki farkı birbirine bölerek -eğer yüzde 50 çıkıyorsa, yüzde 50 hem değerini artırıyor hem birikmiş amortismanını artırıyor- aradaki farkı fona koyuyor, o fon üzerinden de yüzde 2 ödüyor.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Evet, teşekkür ediyoruz.

Söz talebi olan var mı?

GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Var.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Buyurun.

GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Sayın Başkan, anlamak için soracağım. Vedat Bey, üstadım, şimdi, ben bir işletmeye 1 milyon liraya bir gayrimenkul almıştım yedi yıl önce. Şimdi onun değeri 10 milyon lira ama benim kayıtlarımda 1 milyon lira olarak gözüküyor. Siz diyorsunuz ki: "Sen bunu 10 milyon liraya yükselt, aradaki 9..."

VEDAT DEMİRÖZ (İstanbul) - "10 milyon liraya yükselt." demiyorum.

GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Neyse yani ama değeri 10 milyon lira.

VEDAT DEMİRÖZ (İstanbul) - Yurt içi ÜFE'nin farkına göre yükselt.

GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Ama fiilî olarak daha çok değerlenmişse? Yani diyelim ki rant yemiş orası, artmış. Sen "Yurt içi ÜFE'ye göre yükselt." diyorsun ama fiilî olarak çok daha fazla değerlenmiş, rant yemiş.

VEDAT DEMİRÖZ (İstanbul) - Kendi değer artış kazancının vergisini vereceğiz. Eğer inşaat şirketiysek...

GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Yani yalnızca yurt içi ÜFE'ye göre değerleme imkânı veriyorsunuz, daha fazla rant yemişse bunu düzeltme imkânı vermiyorsunuz.

VEDAT DEMİRÖZ (İstanbul) - Gayrimenkul değerleme uzmanlarının yapacağı bir değerlemeye göre değil maalesef.

GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Ama o zaman fiilî duruma getirmiş olmayacak. Yani daha fazlasını yapmak istiyorsa onu kâra sokması gerekiyor. Siz yalnızca yurt içi ÜFE'ye göre değerleme imkânı veriyorsunuz, yine de kayıtları düzeltmiş olmayacak.

VEDAT DEMİRÖZ (İstanbul) - Hayır. Eğer inşaat şirketiyse bunu emtia affı gibi yapıp yüzde 9 KDV'sini ödeyerek artırabilir, emtia olarak nitelendiriliyorsa. Ama inşaat şirketi dışında, emtiası dışında herhangi bir aktifte bulunuyorsa yani demirbaş olarak, taşınmaz olarak tutanlar için ancak bu şekilde artırabiliyorsunuz.

GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Tamam, anladım. O zaman fiilî olarak yalnızca yurt içi ÜFE'ye göre yapacaktır genelde uygulamalarda.

VEDAT DEMİRÖZ (İstanbul) - Evet.

GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Ama bu düzeltmiş...

VEDAT DEMİRÖZ (İstanbul) - Ama bu 0,35 değil yurt içi ÜFE, bu ayki neyse o.

GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Anlıyorum, biliyorum, neyse ona göre.

O zaman düzeltiyorum örneğimi, bir işletme beş yıl önce 1 milyon liraya gayrimenkulü aldı, şimdi 2 milyon liraya yükselmiş oldu yurt içi ÜFE'yle. Siz diyorsunuz ki: "Bu 1 milyon liralık farkı yüzde 2, yani 20 bin lira ödeyip bunu düzeltebileceksin."

VEDAT DEMİRÖZ (İstanbul) - Onu, değer artış fonunu diyoruz. Şöyle, amortisman ayırmışsa farkının yüzde ...

GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Ha, amortisman...

VEDAT DEMİRÖZ (İstanbul) - Değer artışı olarak farkı olur, onun değil.

GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Ha, farkının yüzde... Yani diyelim ki 400-500 bin lira amortisman oldu; 100 bin lira fark var, 10 bin lira öderse 500 bin liraya karşılık -yüzde 2'si- temize çıkarmış oluyor diyorsunuz.

Yalnız, şöyle bir durum var, burada bir adaletsizlik yok mu Vedat Bey? Daha önce bu uygulamalarda yüzde 2 miydi? Bir bunu sormuş olayım. 2'ydi galiba daha önceki yaptığınızda da ama değiştirdiniz mi, bilmiyorum.

VEDAT DEMİRÖZ (İstanbul) - Enflasyon muhasebesi yapmıştık, biliyorsunuz.

EMİNE GÜLİZAR EMECAN (İstanbul) - 2018 yüzde 5.

GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Ha, 5'ti, değil mi?

VEDAT DEMİRÖZ (İstanbul) - Yani ben eskisini hatırlayamıyorum, 2016'ya kadar enflasyon muhasebesini zaten yapmıştık.