| Komisyon Adı | : | KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ KOMİSYONU |
| Konu | : | Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğünün (TCDD) 2017 ve 2018 yıllarına ait bilanço ve netice hesaplarının görüşmeleri |
| Dönemi | : | 27 |
| Yasama Yılı | : | 4 |
| Tarih | : | 10 .06.2021 |
DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - Ben de hem 2018 yılı bulgusuyla ilgili hem de biraz geneli üzeriyle de tamamlayacağım, belki geneli üzerinde burada olmayabilirim çünkü.
BAŞKAN MUSTAFA SAVAŞ - Peki.
DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - Evet, bulgu Sincan-Ankara-Kayaş hattının yeniden inşa edilmesi. Sinyalizasyon ve telekomünikasyon işlerinin tamamlatılacak şekilde iş programının yapılmaması ve kısmi geçici kabul tutanağının onaylanmamasıyla ilgiliydi, bunu alt komisyonda görüşmüştük. Alt komisyonda sinyalizasyon işlerinin bitip bitmediğini sorduğumuzda gelen yanıt şuydu: Bu Başkentray Projesi'nin işlerinin yüz otuz dokuz günlük süre uzatımıyla birlikte bitim tarihinin 19 Mayıs 2020 olarak belirlendiği yanıt olarak verilmişti.
Şimdi, burası, bu hat neden önemli? Bu hat aynı zamanda Marşandiz Tren İstasyonu'nun da bulunduğu hat, yani aynı zamanda 9 vatandaşımızın hayatını kaybettiği tren kazasının olduğu hat. Şimdi, bu tren kazası neden olmuştu? Çoklu ray sistemlerinin içinde manuel olarak demir yolları yetkilisi görevlisinin sadece eliyle yaptığı makas değişikliklerindeki hatanın bir neticesi olarak can kayıpları yaşanmıştı. Sadece can kayıpları mı yaşandı? Hayır, onların yanında da aynı zamanda maddi kayıp yaşandı. Yine Sayıştay raporlarına göre, bu tren kazasında pert olan yüksek hızlı tren setlerinin yarattığı maddi kayıp 114 milyon lira ve bu 114 milyon lirayla ilgili olarak da hiçbir sigorta yapılmamış, sigorta yok. Yani 114 milyon lira âdeta yok oldu, hazine kaynağı daha önce bu tip kazalar veya olasılıklar hesap edilmediği için âdeta heba edildi. Can kayıpları zaten telafisiz, bir yandan da bu tip maddi kayıplar. Ne var devlet demiryollarında? Dâhilî Fon adı verilen bir fon oluşturulmuş. Nedir dâhilî Fon? Sigorta yapmıyorsunuz aslında, her yıl belirli bir miktar olasılıklara, kazalara binaen bir pay ayırıyorsunuz ama netice itibarıyla sigorta fonlaması aslında gerçekleşmiyor ve dolayısıyla her kaza ya fondan yine bütçenizden veyahut da yine cebinizden yeni bir bütçe yaratmak suretiyle, yeni hızlı tren setleri satın almak zorunda kalarak süreci geçiriyorsunuz. Benim soracağım, Varlık Fonu bünyesinde kurulan Türkiye Sigorta kapsamında demir yolu araçları, yüksek hızlı tren setleri, vagonlar, lokomotifler veya diğer demir yolu araçlarının sigortalanması süreci başlatılmış mıdır, böyle bir planlama var mı, bu yönde girişimlerimiz yapılmakta mıdır?
Diğer bir konu Sincan-Ankara-Kayaş hattının sinyalizasyon işleri tamamlanmış mıdır, yapım işleri bütünüyle tamamlanmış midir? Ankara Yüksek Hızlı Tren Garı kamu-özel iş birliği projesi kapsamında inşa edilip 29 Ekim 2016 tarihinde de hizmete açılmıştı. 2018, 2019, 2020 ve 2021 yılında geldiğimiz güne kadar giden yolcu sayıları ne kadardır? Aynı zamanda buradaki iş Cengiz-Kolin-Limak ortaklığına verilmişti, aynı zamanda da kendilerine 2.500 araçlık bir otoparkı ve 50 bin metrekarelik de bir dükkân alanı verildi yani bir AVM de onlara tahsis edildi. Buradaki yine bu otoparktan ve AVM'den elde ettikleri gelir size beyan edildiyse yine bu geliri de sizden talep ediyorum.
2018 yılında kurumun zararı 2 milyar 557 milyon 962 bin 517,39 lira. Bu zararın 133 milyon lirası uzun vadeli faiz gideri ve 353,7 milyon lirası da uzun vadeli kur farkı gideri yani kurumun zararının belirli bir bölümü Türkiye'de ekonominin kötü yönetilmesinden de kaynaklanıyor, bunu da ortaya koyalım. Ancak kurumun, tabii, üzerinde, bu sorumluluğundan kurtulamıyor çünkü bakın, yine bir Sayıştay bulgusu, "Çok sayıda projenin sözleşmelerinde öngörülen sürenin yaklaşık 2 veya 4 katı sürede tamamlanması." diyor.
Şimdi, önceki bulgulara baktığımız zaman görüyoruz ki projelerin altyapı projeleri gerçekçi bir şekilde hazırlanmıyor, hazırlatılmıyor veya kontrol edilmiyor; diğer taraftan, iş bitim süreleri de gerçekçi bir şekilde tespit edilmiyor. Bunlar sistematik bir şekilde yapıldığında bunun adı "ihaleye fesat karıştırma"dır, bunun adı "ihalenin edimine fesat karıştırma"dır, bu kadar nettir, çünkü sürelerin uzayabileceğini bilen firmalar ona göre fiyat verir, demir yolu hattının güzergâhının değişeceğini bilen firmalar ona göre teklif verir, işi alır, düşük adetli gösterdikleri birim fiyatları yüksek fiyat yazdılarsa keşifteki o artışlarla birlikte ülkenin hazinesini soyarlar. Bu klasik yöntemin de bütün emareleri Devlet Demiryollarının işlerinde görünüyor.
Soru: Devlet Demiryolları Genel Müdürlüğüne bağlı kiracılardan kiraların yüzde 80'e yakınında indirim yapıldığı coronavirüs sürecinde ancak bölge müdürlüklerine bağlı kiracılara yüzde 12 oranında zam yapıldığı belirtiliyor. Aynı Bakanlığa bağlı hava yolları kira kiracılarına ise kira silme, erteleme gibi bazı kararlar alınmıştı, tam kapanma günlerinde bile kiraları almaya devam ettiği ifade ediliyor Devlet Demiryollarının. Ben bir soru olarak soruyorum doğru mudur diye.
Aynı zamanda İstanbul'da Bostancı Yaya Köprüsü Projesi talebi var size gelen; Kadıköy ve Maltepe ilçelerini doğrudan etkileyen bir konu. Bostancı ve Altıntepe mahallelerini ayıran sınır konumunda yer alıyor bu proje talebi, Maltepe'nin Altıntepe Mahallesi'nde yaşayan binlerce insan Marmaray yapımı sonrasında Bostancı Mahallesi ve Marmaray istasyonuna erişim problemi yaşıyor, yaklaşık 1 kilometre fazladan yürüyerek ulaşabiliyorlar. Bostancı ve Altıntepe Mahallesi arasından geçen Çamaşırcı Deresi üzerinde bulunan dere geçiş köprüsü Marmaray hattının inşaatı aşamasında kaldırılmış olup imalatlarının bitmesi sonrasında bu alanda herhangi bir geçiş yolu kalmadı. Maltepe'deki halk dayanışmasından gelen taleple Kadıköy ve Maltepe ilçelerini birbirine bağlayan yaya köprüsü projesi hazırlandı, köprü Devlet Demiryolları tahsisli alanda ve kadastral boşlukta yer alıyor. Çalışmalar sırasında Devlet Demiryolları, İSKİ, Kadıköy Belediyesi ve Maltepe Belediyesi yetkilileriyle görüşmeler yapılarak bu proje başlatılıyor; Devlet Demiryollarından izin isteniyor vatandaşın bu eziyetini ortadan kaldırmak için ancak Devlet Demiryollarıyla yapılan görüşmeler sonucunda yetkililer sürecin sonunda söz konusu alanda yaya üst geçit projesinin yapılmasına izin vermiyor. Bu konuyla ilgili sizden izin talep ediyoruz. Vatandaşı 1 kilometre yürümek zorunda bırakmak toplu taşımalara ulaşırken gerçekten çok büyük bir haksızlık. Hem Devlet Demiryollarının oradaki alanı uygun hem de kadastral olarak orada bir boşluk var; dolayısıyla proje de zaten hazır. Ha, belki revizyonunuz, talebiniz olabilir, bunların hepsi konuşulur ama vatandaşlarımızı bu sıkıntıdan kurtaralım.
Zonguldak Çaycuma İstasyonu'nun güney ve kuzey makas başındaki hemzemin geçitlerle ilgili daha önce sizinle görüşme de yapmıştık ancak bir sonuç alamadık yani yedi yıldan beri birçok aşamadan geçti ama bir türlü tamamlanamadı yani projesi tamamlanıp somut anlamda adımlar atılamadı. Bu iki geçitte biz Zonguldaklılar olarak kesinlikle üst geçit istemiyoruz, biz büyük araç geçişi olmaksızın alt geçit istiyoruz, bunun da mümkün olduğunu biliyoruz çünkü üst geçitlerin çok de kullanılmadığı ortada trafik kaza istatistiklerine bakıldığı zaman, bu talebimizi değerlendirmenizi istiyorum.
Aynı zamanda Zonguldak'la ilgili çok önemli bir konu, Zonguldak Havalimanı'nda uçuşlar başladı, havaalanımız Çaycuma ilçemizin sınırları içinde Saltukova beldemizde bulunuyor. Dolayısıyla Zonguldak ve havaalanı arasında yaklaşık 60 kilometrelik bir mesafe oluşuyor. Aynı zamanda Bartın ve Karabük'ten de yine yolcular bu havaalanına ulaşmaya çalışıyor. Ortada büyük bir zaman kaybı var. Eğer metro hattı gibi tren seferi konabilirse uçuş saatlerine uygun olarak Zonguldak ve Karabük ve havaalanı arasında, havaalanının işlerliği artacak dolayısıyla orada ciddi anlamda bir kazanım sağlanacak, aynı zamanda da trenlerde de doluluk oranı oluşacak. Türk Hava Yolları bu bakımdan haftanın her günü olmasa da birçok gününe bu seferleri, uçak seferlerini koydu, sizden böyle bir talebimiz var.
Yine, Ankara-Zonguldak tren hattının bütünüyle ne zaman işler hâle geleceğini soruyoruz. Yıllar yıllar oldu yani ben 10 yaşındaydım trenle Ankara'ya geliyorduk Zonguldak'tan. Uzunca bir süredir bu hat kapalı vaziyette. Dolayısıyla yani bir kısmındaki bir problem nedeniyle Ankara'ya ulaşılamıyor Irmak hattıyla ilgili, Irmak hattı ne zaman tamamlanıp tam ve işler bir şekilde Zonguldak-Karabük ve Ankara hattı tamamen işler hâle gelecek?
BAŞKAN MUSTAFA SAVAŞ - Süreniz doldu Sayın Vekilim.
DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - Bir dakikayla tamamlıyorum.
BAŞKAN MUSTAFA SAVAŞ - Peki.
DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - Yine bölgemizi ilgilendiren özellikle Zonguldak-Bartın-Amasra-İç Anadolu'nun Karadeniz'e ulaştığı en kısa yol. Bu yolda da Safranbolu da dâhil olmak üzere gerçekten turistik gezilip görülebilecek pek çok yer var. Bölge turizmini de canlandırmak adına alt komisyonda konuşmuştuk, bir Karaelmas Ekspresi veya Doğu Ekspresi gibi isim vermek gerekirse bir Batı Ekspresi konusundaki taleplerimiz veya çalışmalarınız hangi aşamada? Bu çalışmalarının içinde mutlaka Zonguldak'ın ve mutlaka Bartın'ın olması gerekiyor. Sadece Çankırı'ya kadar giden bir hattı biz kabul etmiyoruz; bu hat Çankırı'dan devam etmeli, Karadeniz'e kadar ulaştırılmalıdır diyorum.
Ben çalışmalarınız için teşekkür ediyorum. İş barışı konusunda büyük problemler var, bunlarla ilgili olarak sizinle ayrıca randevu alıp da görüşeceğiz. Özellikle coronavirüs süreci dâhil olmak üzere demir yolu çalışanlarının taleplerine daha sıcak yanıtlar vermeniz, demir yolu çalışanları arasında iş barışını da artıracaktır. "Sürgün" diye ifade edilen uygulamalardan da bir an önce vazgeçmenizi istiyorum çünkü her çalışanın, her emekçinin bir ailesi var, çoluğu var, çocuğu var. Tabii ki isyanını dile getirecek ama bunun bedeli işten uzaklaştırılmak, aç bırakılmak olmamalı diyorum, çalışmalarınızda başarılar diliyorum.
MAGLEV treniyle ilgili de bir vizyon çalışma planınız var mı? İlave olarak şunu söyleyeceğim...
BAŞKAN MUSTAFA SAVAŞ - On dört dakika oldu.
DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - Geneli üzerinde söz almayacağım. Biz, KİT alt komisyon toplantısı yaptık, bence tarihe geçen bir toplantıydı, onu vurgulayayım; zannediyorum yedi saat kadar sürmüştü, çok detaylıydı. Evet, üst komisyona pek bulgu çıkamadı aritmetik oy, siyasi partilere dağılımından dolayı ama özellikle Devlet Demiryollarının toplantı odası dâhil o kadar tarihî binaları var ki çok kıymetli; ben onların da üzerine titremenizi sizden istiyorum.
Tekrar çalışmalarınızda başarılar diliyorum.