JALE NUR SÜLLÜ (Eskişehir) - Yok, sağ olun; öyle deyince... Ne zaman konuşuyorum?

Şimdi, öncelikle sunumunuz için teşekkür ederiz.

Aslında Sayın Başkanım, keşke TÜİK'i önce dinleseydik diye düşünüyorum çünkü yapılan sunumların tamamını, belki tüm bakanlıkların sunumlarını TÜİK'in verileri doğrultusunda daha rahat değerlendirip anlamlandırmamız mümkün olurdu.

Şimdi, tabii ki burada aslında sunumunuzda yaptığınız şeyin bazı şeyleri tespit etmek açısından son derece önemli olduğunu düşünüyorum. Şimdi, özellikle bu 11 ve 12'nci sayfalarda temel göstergeleri vermişsiniz.

TÜİK İSTATİSTİK GRUP BAŞKAN VEKİLİ HAKAN YAZICIOĞLU - Evet.

JALE NUR SÜLLÜ (Eskişehir) - Orada temel göstergeler tabii ki çok önemli ama temel göstergelerin aslında hani değerlerini bilmemiz çok daha anlamlı olurdu diye düşünüyorum bu sunuşta. Yani, hani neleri temel gösterge aldığınızdan çok temel göstergelerin değerlerini bilmemiz çok daha anlamlı olurdu ve Komisyon raporunda hani bunun yer alması gerektiğini düşünüyorum ben çünkü tüm anlamlandırma için son derece değerli olacak. Misal, bu sayfa 5'te size verileri teslim eden bakanlıkları saymışsınız; oradaki göstergeleri hani, göstergeler kapsamında bize daha sonra sunarsanız -şimdi, Başkanım "yazılı olarak alalım" diyecek nasıl olsa- yazılı olarak aldığımızda o değerleri değil gösterge değerlerini bilmemizde çok fayda var.

TÜİK İSTATİSTİK GRUP BAŞKAN VEKİLİ HAKAN YAZICIOĞLU - Evet.

BAŞKAN VEYSEL EROĞLU - Yazılı olarak, evet.

JALE NUR SÜLLÜ (Eskişehir) - Anladığım kadarıyla da bir şey yayınlamışsınız Turkish Greenhouse Gas Inventory diye.

TÜİK İSTATİSTİK GRUP BAŞKAN VEKİLİ HAKAN YAZICIOĞLU - Evet.

JALE NUR SÜLLÜ (Eskişehir) - Şu anda ekranda da var, onu Türkçe olarak mutlaka yayınlamışsınızdır. Var mı siteniz de?

TÜİK İSTATİSTİK GRUP BAŞKAN VEKİLİ HAKAN YAZICIOĞLU - Türkçe olarak yok bu.

JALE NUR SÜLLÜ (Eskişehir) - İsterseniz sonra da cevaplayabilirsiniz.

TÜİK İSTATİSTİK GRUP BAŞKAN VEKİLİ HAKAN YAZICIOĞLU - Sonra cevaplayalım isterseniz.

JALE NUR SÜLLÜ (Eskişehir) - Tamam, fark etmez.

Şimdi, aslında sayfa 14'teki verilere baktığımızda, gerçekten 2030'a kadar bizim emisyonları hani yarı yarıya indirmemiz gerektiği çok açık ve net anlaşılıyor.

TÜİK İSTATİSTİK GRUP BAŞKAN VEKİLİ HAKAN YAZICIOĞLU - Evet, bu küresel...

JALE NUR SÜLLÜ (Eskişehir) - Evet, küresel olarak ortada ve EPDK'nin buna göre kömür ve gaz santrallerine artık lisans vermeyi bırakması ve belki de inşaat sektörüne bu kadar ağırlık vermememiz gerekiyor bu tabloya bakıldığında ve misal; işte, hızlı ulaşımda sertifikasyon, elektrifikasyon, yayalaştırma, işte, şehir trafiğini yayalaştırma gibi konuların aslında şart olduğu bu grafikten çok açık anlaşılıyor ve 2030'a kadar da emisyonları azaltmamızın gereği bu grafikte çok net ve açık ortaya çıkıyor.

Şimdi, hani hep duyuyoruz biz işte sunuşlarda "Emisyonda yüzde 1 payımız var." argümanı var ama işte bu slaytta özellikle 1990'da 30,7 milyar tondan en son 47,5 milyar tona çıkarak neredeyse yüzde 50 artırırken, bunun da sıkıntıları ortadayken bizim 1990'da 205,6 milyon tondan, 2019'da 506 milyon tona çıkmamız neredeyse yüzde 150 artırımımız söz konusu.

TÜİK İSTATİSTİK GRUP BAŞKAN VEKİLİ HAKAN YAZICIOĞLU - Yüzde 130 efendim.

JALE NUR SÜLLÜ (Eskişehir) - Yüzde 150'ye yakın.

TÜİK İSTATİSTİK GRUP BAŞKAN VEKİLİ HAKAN YAZICIOĞLU - Yüzde 130 Sayın Vekilim.

JALE NUR SÜLLÜ (Eskişehir) - 130 mu? Tamam, istatistikçilere güvenelim o konuda. Ama yüzde 130 da az bir rakam değil sonuçta.

TÜİK İSTATİSTİK GRUP BAŞKAN VEKİLİ HAKAN YAZICIOĞLU - Evet efendim.

JALE NUR SÜLLÜ (Eskişehir) - Hani, biz hep diyoruz ya azaltımdan indirim diye, dolayısıyla bu oldukça kötü. Burada da dünyaya kötü örnek olmamamız gerekiyor yani yüzde 1 payımız var, tarihî sorumluluğumuz yok diye rahat davranmamız gerektiğini aslında bu grafik çok ve net ortaya koyuyor ve bizim artık yüzde 50 azaltıma girmemizi netleştiriyor sizin bu grafiğiniz.

Aslında bu 23'üncü grafik de çok güzel, 23'üncü slaytta yer alan da. Yani burada hane halkı içinde tam ne var onu bilmiyorum ama işte, bu neredeyse sabit kalırken, Türkiye'nin -ya, orada bir sabit kalma var hane halkı değerlerinde- ithal gaz ve ithal kömürden elektrik önceliği yüzünden elektrik kaynaklı emisyonlarının gereksiz bir patlaması olduğunu çok açık ve net ortaya koyuyor hane halkı kullanımından çok. İşte, keşke siz de yakıt bazlı verseydiniz de bunu daha rahat görebilseydik, hani hangi yakıtlardan kaynaklanıyor diye. İşte bu grafik aslında ekonomi için değil, daha çok kömür, petrol ve ithal doğal gaz ve ithalatı için emisyonların ne kadar arttığını daha açık ortaya koyuyor. 95'te mesela hane halkı ve elektrik başa başken aslında şu anda 3 katına çıkmış görünüyor, değil mi? Onun içinde elektrik, yakıt kullanımları da dâhil midir ona?

TÜİK İSTATİSTİK GRUP BAŞKAN VEKİLİ HAKAN YAZICIOĞLU - Normalde yakıt yanması kaynaklı olanlar enerji sektöründe, elektrik üretimi NACE D dediğimiz yani mavi çizgide yer alıyor, hane halklarında genelde ısınma ve mutfakta kullanmayla alakalı şeyler.

JALE NUR SÜLLÜ (Eskişehir) - Dolayısıyla enerji var içinde, anladım.

TÜİK İSTATİSTİK GRUP BAŞKAN VEKİLİ HAKAN YAZICIOĞLU - Enerji, evet, hane halkının ürettiği...

JALE NUR SÜLLÜ (Eskişehir) - Mesela, baz tablolarınız özellikle 90'dan sonra, değişik değerler mesela 95'te...

TÜİK İSTATİSTİK GRUP BAŞKAN VEKİLİ HAKAN YAZICIOĞLU - Şöyle: 90'dan sonra olarak tüm dünyada ölçüldüğü için yani raporlamalar hep 90'ı baz alarak gidiyor, hatta taahhütler de o şekilde, 90'a göre azaltımlar falan oluyor, bizde de seri o şekilde gidiyor; güncellemeler olunca geriye dönük güncelliyoruz.

JALE NUR SÜLLÜ (Eskişehir) - Yok, ben zaten tam da onu isteyecek çünkü hani, bu sefer bizim, sanki iktidar eleştirimiz varmış gibi görünüyor muhalefetin, oysa 90'dan sonraki veriler aslında daha anlamlı. Bütün verileri 90'dan sonraya uyarlayarak verebilirseniz diye söyleyecektim.

TÜİK İSTATİSTİK GRUP BAŞKAN VEKİLİ HAKAN YAZICIOĞLU - Normalde yayınlarımız o şekilde.

JALE NUR SÜLLÜ (Eskişehir) - Ama bazı veriler daha sonraki yıllara dönük.

TÜİK İSTATİSTİK GRUP BAŞKAN VEKİLİ HAKAN YAZICIOĞLU - Şöyle: Yani 95 olanlar, sektörel olanlar Avrupa İstatistik Ofisine yayınladığımız bir hava emisyon hesaplarının verisi, o 95'ten itibaren istenip başlayan bir süreç, o yüzde öyle ama emisyonlar 90'dan itibaren, envanterimizin verileri de o şekilde gidiyor.

JALE NUR SÜLLÜ (Eskişehir) - Anladım. Çünkü o zaman ne oluyor? Hani elma ile armudu kıyaslıyor gibi oluyoruz, elma ile elmayı kıyaslamak için 90 verileri daha anlam içeriyor.

Bir de Komisyon Başkanımızdan da özellikle rica edersek, bugüne kadar gelen verilerin tamamı 90'dan itibaren olursa daha rahat kıyaslama...

BAŞKAN VEYSEL EROĞLU - 90'dan itibaren.

TÜİK İSTATİSTİK GRUP BAŞKAN VEKİLİ HAKAN YAZICIOĞLU - 90'dan öncesi...

JALE NUR SÜLLÜ (Eskişehir) - Varsa tabii, onda da sıkıntımız yok. Yani bu grafikleri daha sonra Komisyonumuza tablo olarak iletebilirseniz çok daha anlamlı olur.

Bir de şeyi sormak istiyorum: Gerçekten bu veriler doğru mu? Hani böyle bir ayarlama falan var mı bu verilerde ekonomik olarak?

TÜİK İSTATİSTİK GRUP BAŞKAN VEKİLİ HAKAN YAZICIOĞLU - Şimdi mi cevap vereyim, sonra mı vereyim?

JALE NUR SÜLLÜ (Eskişehir) - Çünkü geçen Kadına Şiddet Komisyonunda öyle bir tartışma geçmiş, onu da merak ediyorum.

TÜİK İSTATİSTİK GRUP BAŞKAN VEKİLİ HAKAN YAZICIOĞLU - Sözünüzü kestim, kusura bakmayın. Zaten yetkinliğimizi de o yüzden belirttik yani denetim yapan bir ülke olarak...

BAŞKAN VEYSEL EROĞLU - Başkanım, onları sonra, karşılıklı değil; size söz vereceğim, merak etmeyin.

JALE NUR SÜLLÜ (Eskişehir) - Dolayısıyla onun önemli olduğunu düşünüyorum.

BAŞKAN VEYSEL EROĞLU - Teşekkür ederiz.

Başka var mı?

JALE NUR SÜLLÜ (Eskişehir) - Ben teşekkür ediyorum, sağ olun.