AHMET AYDIN (Adıyaman) - Sayın Başkanım, çok teşekkür ediyorum. Komisyonumuzun değerli üyeleri, özellikle bir konuyla ilgili -ben de yaklaşık on beş senedir işin içinde olduğum için- Komisyonumuzu bilgilendirme gereği hissettim. Özellikle tütün mevzusu bizim Adıyaman'ı ve bölgeyi ilgilendiren bir konu. Arkadaşlar, bu konunun doğru bir şekilde, doğru bir zeminde tartışılması, konuşulması lazım. Zira, bu gerçekten bölgenin önemli bir ekonomik girdisi, çiftçimizin el emeği, göz nuru ve bu anlamda da tabii ki yöresel gerçeklikleri de dikkate alarak çözüm geliştirmek lazım. Ama şunun tarihî sürecinin de çok iyi bir yere konması lazım, ortaya konması lazım. Elimizi vicdanımıza koyalım, bu tütün nedir? Aşamalar neler olmuştur? Getirdiği merhaleler neler olmuştur? Bununla ilgili kısa bir şekilde, müsaadeniz olursa, bilgisini vermek istiyorum. Şimdi, değerli arkadaşlar, bu tütün geçmişte, tabii, bölgede çok ciddi bir ekonomik girdi olarak üreticimizin kazanç kapısıydı ama ta 1969'lı yıllardan başlayan yasal düzenlemelerle, belli periyotlarla kısıtlamalar getirildi. İlk düzenleme 1969, daha sonra, tabii, kıyılmış tütünle ilgili olarak da bunun devlet tekelinde olduğu, serbest olmayacağı, yasak olduğu çok net bir şekilde ilgili tüzüklerle de, yasal tüzüğünde de belirtilmişti ama gelinen aşamada tütünü asıl dinamitleyen, tütünü sınırlayan öncelikle 2001 yıllarında rahmetli Ecevit'in de Başbakanlığı döneminde TEKEL'in özelleştirme kapsam ve programına alınmasıyla oldu. Akabinde, yine aynı dönemde -meşhur Kemal Derviş yasaları vardı, hatırlarsınız- O tarihlerde 4733 sayılı Yasa getirildi, bu Meclisten geçti. O yasa neyi getiriyordu biliyor musunuz? O yasa o kıyılmış tütünü bulundurmak dahi, dahi ikametgâhında dahi yakalansa bir yıl ila üç yıl arasında hapis cezası getiriyordu. Satış zaten yasaktı, ikametgâhında dahi bulundursa böyle bir ceza vardı. Yine, yaprak tütünle ilgili olarak da o yasada ilk defa 200 kiloyla sınırlandırma getirilmişti, kotaya bağlanmıştı. Yine, tütün tarım destekleri kapsamında o yasayla çıkartıldı. Dolayısıyla geçmişte TEKEL'in özelleştirme kapsamına alınması, 4733 sayılı Yasa'yla bir taraftan sözleşmeli üretimi yapılan yaprak tütünle ilgili üretim çok ciddi sınırlamalara maruz kaldı, akabinde kıyılmış tütünle ilgili olarak da zaten dediğim gibi bulundurmak dahi yasaktı. Bunu içenler bilir, bizim bölgedeki insanların hepsi bilir. Burada tütün tabakası dediğimiz tabakalar var, sadece içmek için paket gibi cebinde taşır, sarar, içerler. O tütün tabakasını taşımanın dahi yasak olduğu dönemlerdi. Kaçakçılar vardı ve kolcular vardı bizim orada ve o tütün tabakasını yakaladığında üreticiyi bırakın, içenin dahi kafasına âdeta o tabakayı indirirlerdi. O günlerden bugünlere geldi.

Biz ne yaptık? Biz 2008'de -ilk önerge benim şahsımın önergesidir, Cumhurbaşkanımız o zaman Başbakanımız- grubumuzu ikna ettik, ilgili bakanlıkları ikna ettik, dedik ki: Ya, bu yasak bir ürün, zaten yasak kıyılmış tütünle ilgili. Gelin, bu, bu bölgenin bir gerçeği, buna bir düzenleme getirelim. Ne yapalım? 50 kilograma kadar nakil, taşıma, içme, bulundurma; bütün bunları koyduk ve 50 kilograma kadar serbest bırakan önerge benim şahsımın önergesidir, yıl 2008. 2008'den bu yana çeşitli düzenlemeler yaptık. Akabinde 1 gram ve 1 ton tütün arasında cezalar bakımından fark yoktu, onu da düşürdük, kademelendirdik. Daha sonra baktık ki bu 50 kilogramın çok çok üstüne çıktı. Tabii, devlet var, herkesin dikkatini çekiyor. Bu tütün nereden geliyor, nereye gidiyor, kim tarafından nasıl satılıyor? Yani "Adıyaman tütünü" dediler adına, emin olun, İran'dan, Gürcistan'dan kaçak tütünler geldi, başka yerlerden geldi tonlarca tütün ve bize bir gün şunu dediler: "Ya, kusura bakmayın, Adıyaman'ın ekili alanı belli, hepsine, damınıza dahi tütün eksek bu kadar tütün Adıyaman'dan çıkmaz." Bu, dikkat çekti, buna yasal bir düzenleme getirmemiz gerekirdi. Tabii, tüccarlar üredi, başka şeyler oldu, oralara girmeyeceğim ama benim derdim, grubumuzun derdi "Biz üreticiyi nasıl koruruz? Üreticiyi kayıt altına alarak yasal zeminde bu işi nasıl yaparız?"

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Buyurun tamamlayın.

AHMET AYDIN (Adıyaman) - Daha sonra, 2017 yılında -şimdi konuştuğumuz, uzatacağımız kanun- bir kanun getirildi. Bu kanunun ilk hâli biraz farklıydı, üretim bile izne bağlanıyordu. Bizler de grubumuzla görüştük, sağ olsunlar, ikna ettik, o zaman Maliye Bakanımız Naci Ağbal. Tütünle ilgili ne kadar paydaş varsa, ziraat odaları, ilgili üreticiler, üretici birlikleri, hatta Sayın Tutdere o zaman Tütün Platformu sözcüsüydü, hepsini topladık; Ankara'da toplantılar yaptık, Adıyaman'da toplantılar yaptık. Arkadaş, biz bu tütünü nasıl özgürlüğüne kavuştururuz, nasıl yasal bir zemine çekeriz? Zaten yasak ve tütüne orada, burada el konmaya başlandı ve zaten şu anda cezası yine var. Dolayısıyla nasıl bir formül geliştirebiliriz diye bütün paydaşlarla -HDP, CHP, AK PARTİ demedik- bu, yörenin bir gerçeği, bunun üzerinden siyaset yapmayalım, oturalım, bu tütünü yasal bir zemine kavuşturalım dedik. Hepsinin ortak önerisi kooperatifçilik üzerinden, üretici kooperatifleri ki dışarıdan değil, mutlaka tütün üreticisi olacak. Bu kooperatif üzerinden bunları kayıt altına alalım, üreticinin kendi kooperatifi olsun ve kendi kooperatifi üzerinden bunu kayıt altına alarak yasal bir zeminde bunu sunalım dedik. Öyle mi? Öyle ve yasal düzenlemeyi bununla birlikte yaptık. Daha sonra dendi ki: "Tabii ki bu yasal zemin içerisinde hareket etmeyenlerle ilgili de caydırıcı bir ceza olsun ki kooperatifçiliği faal hâle getirelim." Tabii, yönetmelik haklı olarak geç yayınlandı. Dolayısıyla, kooperatiflerinin kurulma süreci biraz gecikti ve biz bu yasayı 3 kez uzattık, 2017'de kabul ettiğimiz yasayı 3 defa uzattık. Şimdi de pandemiydi... Kooperatifler, evet, altı aydır kurulmaya başlandı, tesisleri kısmen kurmaya başladılar. Ya, dedik -Allah için- pandemi var, haklı gerekçeler var ve biz bunu yıl sonuna kadar uzatalım, bir altı ay daha müsaade edelim. Bundan sonraki süreçte de...

OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Evet...

AHMET AYDIN (Adıyaman) - Başkanım, çok özür diliyorum, bu konuyu herkesin bilmesi lazım.

Bundan sonraki süreçte de gene yapılabilecek bir şeyler varsa Meclis açıldığında tekrar ele alalım çünkü 1 Temmuzda yürürlüğe girdi, acilen bunu altı ay uzatalım. Daha sonra, bununla ilgili çalışmalarımızı biz yaptık.

Şimdi, kooperatifçilikle ilgili de maliyetleri çok minimuma çektik arkadaşlar, bunu bilmenizi istiyorum. Bir defa, en az 250 tütün üreticisi bir araya gelip bir kooperatif kuracak ve şu anda bizim orada bile 16 civarında kooperatif kurulmuş, en düşük üyesi olan 251; 300, 500, 600 üyesi olanlar var. Şu anda yetki belgesi alan, Batman'dan, Adıyaman'dan ve Hatay'dan toplam 10 tane kooperatif tütün ticareti yetki belgesi de almış. Şu hâliyle bile, açık artırma yoluyla -sözleşme ya da sözleşme dışı- tütün alıp satabilecek yani yasal zeminde. Sonra, kooperatifleri teşvik etmek için şunu yaptık yine: Burada ÖTV, yüzde 63, yüzde 67'ler civarındaydı. Biz, aynı kararnameyle -Cumhurbaşkanımızdan Allah razı olsun- diğer tütün ürünlerinde yüzde 80 ÖTV çıkarken, bu kıyılmış tütünde ÖTV'yi de yüzde 40'a çektik, aşağı çektik. Yine, bu kooperatiflere diğer kooperatiflere oranla ciddi avantajlar sağladık. Nedir? Hizmet bedellerini onda 1'e düşürdük yani başka bir kooperatif kurulmasına 100 bin lira eğer para gidiyorsa, bu kooperatifte 10 bin liraya düşürdük; tam onda 1'e düşürdük hizmet bedellerini. Yine, aynı şekilde, geçen sefer getirilen, 2001'de 4733'le getirilen kısıtlamaya karşın, o kısıtlamaları kaldırdık, tütünü tekrar tarım ürünü olarak değerlendirdik ve bundan sonraki süreçte bu kooperatifler ve bunların tesisleri tarımsal desteklerden, kırsal kalkınma desteklerinden, hibe programlarından istifade edecek dedik. Aynı şekilde, bu kooperatifler için yeni teknoloji kanunu da gerekiyordu, yeni sanayi, yeni makine gerekiyordu...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Evet, lütfen tamamlayalım Sayın Aydın.

AHMET AYDIN (Adıyaman) - ...milyon dolarları bulan bir yapıydı. Bu yeni teknoloji olayını da bir önceki kanunla ortadan kaldırdık. İkinci el makinelerle, daha düşük, daha minimum maliyetlerle bunu inşallah kurabileceğiz, kooperatiflerin tesisleri kurulabilecek. Ve bu anlamda da daha önce sadece OSB'lerde bu tesisler kurulabilecekken, OSB dışı da bu tesislerin kurulabileceği hükmünü getirdik. Askerî bin metrekare kapalı alan şartı varken, bunu da 750 metrekareye düşürdük. Dolayısıyla, bu tütün kooperatiflerini faaliyete sokmak için, yasal ve legal anlamda bu işi yapmak için kooperatifleri teşvik eden çok ciddi düzenlemeler yaptık. Tabii, buna rağmen yine dedik; işte, pandemi, kooperatifler eksikliklerini gidersin, tesisleşme yolunda biraz daha mesafe, zaman ayıralım ve bu manada da bu hapis cezasının yürürlüğe girmesini bir altı ay daha öteleyelim. Buradaki düzenlemenin muradı bu. Yani burada arkadaşlar, yapmaya çalıştığımız, gram satışı dahi yasak olan kıyılmış tütünü tamamen yasal ve legal ortama getiriyoruz. Çerçevesini çiziyoruz, üretici rahat bir şekilde üretecek ürettiğini ve rahat bir şekilde, bir baskı olmadan... Çoğu zaman İsmail Bey'i aradım, Osmaniye'de tütün yakalanıyor, Arabanda yakalanıyor, her gün onlarca yerde yakalanıyor çünkü bu tütünü satmak yasak. Dolayısıyla, arkadaşları hep arıyoruz, aman aman, göz yumalım diye, göz, belli bir yere kadar... Bu yasağı işte sizler getirdiniz yani geçmiş zihniyet getirdi, biz getirmedik.

KAMİL OKYAY SINDIR (İzmir) - Niye yasak, niye yasak?

AHMET AYDIN (Adıyaman) - İşte, yasağı kaldırıyoruz, onu konuşuyorum. Kaldırıyoruz, şu anda yasağı kaldırıyoruz.

KAMİL OKYAY SINDIR (İzmir) - Biz getirmedik; biz TEKEL'in özelleştirilmesine de karşı çıktık. Hangi zihniyetten bahsediyorsunuz? Niye yasak, niye yasak?

AHMET AYDIN (Adıyaman) - Arkadaşlar, bu kooperatifler...

KAMİL OKYAY SINDIR (İzmir) - Kaldırın yasağı.

MEHMET BEKAROĞLU (İstanbul) - Kaldırın, kaldırın, yasağı kaldırın.

AHMET AYDIN (Adıyaman) - İşte, tamam, sizin dediğinizi yapıyoruz, bu yasağı kaldırıyoruz.

OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Evet.

KAMİL OKYAY SINDIR (İzmir) - Niye yasak?

AHMET AYDIN (Adıyaman) - İşte yasak kalkıyor. İstediğin kadar tütün üreteceksin, istediğin kadar da bu tütünü bu çerçevede satacaksın.

İBRAHİM AYDEMİR (Erzurum) - Kemal Derviş yasakladı.

CAVİT ARI (Antalya) - Kemal Derviş yasaklamaz, siz yasakladınız.

MEHMET BEKAROĞLU (İstanbul) - Yasağı kaldırın.

OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Arkadaşlar, dinleyelim.

Sayın Aydın, buyurun.

AHMET AYDIN (Adıyaman) - Yani şu anda bizim yapmaya çalıştığımız bu tütünü yasal bir zemine getirmek, tamamen serbest hâle getirmek diyordum.

MEHMET BEKAROĞLU (İstanbul) - Kaldırın yasağı.

AHMET AYDIN (Adıyaman) - Tekrar izin verdiğiniz için Değerli Başkanım, çok teşekkür ediyorum.

OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Evet, teşekkür ediyoruz.

MEHMET BEKAROĞLU (İstanbul) - Kaldırın yasağı.

AHMET AYDIN (Adıyaman) - Değerli arkadaşlar, lütfen, yasak olan ürünü yasal hâle getiriyoruz biz, yasağı kaldırıyoruz.

OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Teşekkür ediyorum Sayın Aydın.

MEHMET BEKAROĞLU (İstanbul) - Ortağınız yasakladı. Bak, MHP orada oturuyor.

CAVİT ARI (Antalya) - Sizden kaynaklandı.

OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Arkadaşlar...

MEHMET BEKAROĞLU (İstanbul) - MHP orada duruyor.

KAMİL OKYAY SINDIR (İzmir) - Yani bir sorun yok mu şimdi, hiçbir sorun yok mu? Yasağı kaldırın, bitsin iş.

MEHMET BEKAROĞLU (İstanbul) - Kaldırın yasağı.

KAMİL OKYAY SINDIR (İzmir) - Yasağı kaldırın. Ben üreticiyim, domates, biber üretiyorum...

AHMET AYDIN (Adıyaman) - Değerli kardeşler, domates üretimine benzemiyor bu, tütün farklı bir şey.

KAMİL OKYAY SINDIR (İzmir) - Domatesi, biberi rahatlıkla satabiliyorsam müstahsil pazarında tütünü niye satamayacağım? Niye yasaklıyorsunuz? Kim istiyor yasaklanmasını

AHMET AYDIN (Adıyaman) - İşte, satıyoruz, şu anda satışını serbest hâle getiriyoruz, yaptığımız o.

OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Arkadaşlar...

KAMİL OKYAY SINDIR (İzmir) - Niye yasaklıyorsunuz? Kim istiyor yasaklanmasını?

AHMET AYDIN (Adıyaman) - Yasaklanmasını kimse istemiyor.

CAVİT ARI (Antalya) - Kaç kiloya kadar serbest?

OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Sayın Aydın, teşekkür ediyorum.

Arkadaşlar, müsaade edin. Bir dakika, müsaade edelim.

AHMET AYDIN (Adıyaman) - Bakın arkadaşlar...

KAMİL OKYAY SINDIR (İzmir) - Nerede kaldı yerli ve millî!

AHMET AYDIN (Adıyaman) - Değerli arkadaşlar, lütfen siyaset üstü bir mesele olarak görelim. Birçok üreticimizi ilgilendiriyor ve bunu artık...

GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Millet korktu Ahmet Bey, millet isyan ediyor ya.

AHMET AYDIN (Adıyaman) - Yo yo, millet isyan etmiyor, isyan edenler...

CAVİT ARI (Antalya) - Sizin getirdiğiniz yasaklar nedeniyle millet sokakta. Vatandaşı rezil ettiniz, üreticiyi de.

AHMET AYDIN (Adıyaman) - Hayır arkadaşlar, bu kooperatifler şu anda kurulmuş, altı ay daha...

OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Sayın Aydın, teşekkür ediyorum.

AHMET AYDIN (Adıyaman) - Ha, şunu da söyleyeyim: Bununla ilgili sıkıntılar oldukça önümüzdeki dönem gene otururuz, konuşuruz, yapılabilecek ne varsa üreticinin lehinde üreticinin yanındayız.

KAMİL OKYAY SINDIR (İzmir) - Yasağı kaldırın.

YAŞAR KIRKPINAR (İzmir) - Yasağı siz getirdiniz.

CAVİT ARI (Antalya) - Kotayı kaldırın. Üreticiyi, çiftçiyi düşünün biraz, mağdur ettiniz, rezil ettiniz.

AHMET AYDIN (Adıyaman) - Yasak kalkıyor, yasağı kaldırıyoruz.

Tekrar teşekkür ediyorum. Yapılabilecek ne varsa da elimizden geleni yapacağız üretici lehine.

Teşekkür ediyorum, sağ olun.