AHMET VEHBİ BAKIRLIOĞLU (Manisa) - Teşekkür ederim Sayın Başkan.

Sayın Bakanım, sunumunuzda enerji politikanızı anlatırken "yerlilik" ve "yenilenebilirlik" kavramları üzerinde özellikle duruyorsunuz. Elektrik üretiminde yerli ve yenilenebilir oranının 2021'de yüzde 52 olduğunu söylediniz oysa geçen sene bütçede yapmış olduğunuz sunumda elektrik üretiminde yerli ve yenilenebilir üretimin payının yüzde 61 olduğunu belirtmiştiniz. Yani, bir yıl içerisinde yerli ve yenilenebilir elektrik üretiminde ciddi bir oranda azalma olduğunu görmekteyiz. 2020 yılında üretilen elektriğin içinde yenilenebilir kaynağın payı yüzde 46'yken bu sene bu oranın yüzde 37'ye düştüğünü, açığın ise doğal gaza kapatılmaya çalışıldığını görmekteyiz. Yerli ve yenilenebilir elektrik üretimindeki düşüşün nedeninin su gelirlerindeki ciddi düşüş olduğu bir muhakkak. Su gelirlerindeki düşüşün nedeni ise artık bir kriz hâline gelmiş olan küresel iklim değişikliği ve ülkemiz iklimdeki bu değişimden dünyada en fazla etkilenecek olan ülkelerden biri. Hâl böyleyken sunumunuzda iklim değişikliğinin yenilenebilir kaynaklara olan etkilerini azaltmaya yönelik herhangi bir eylem ve çalışmaya değinilmedi. Paris İklim Anlaşması'nın onaylanmasını bir kelimeyle geçiştirmişsiniz oysa Meclisimizde onaylanan Paris İklim Anlaşması özellikle enerji sektöründe devrim niteliğinde değişiklikleri beraberinde getirecek. Anlaşmayı onayladık, 2053 yılında karbon nötr hedefini ortaya koyduk, benzer hedefleri Avrupa Birliği, Amerika Birleşik Devletleri, Çin gibi ülkeler de koydu; mesela Avrupa Birliği, 2030 yılında kömürden çıkacak. Bütçemizde ve sunumunuzda bu konuda herhangi bir ibareye yer verilmemiş. Termik santrallerle ilgili herhangi bir tasarrufunuz var mıdır? Ben, bu konuda en ufak bir planınızın olmadığını düşünüyorum çünkü geçen seneki sunumunuzda "Yerli kömürden elektrik üretiminin portföydeki payını artırmayı hedefliyoruz." demiştiniz. İşin tuhafı, ithal kömürden elektrik üretiminin de payı artmakta.

Sayın Bakanım, karbon nötr için hedef 2053 ise Bakanlığınızın termik santrallerle ilgili planlarını nedir? İthal kömürle çalışan termik santrallerle ilgili herhangi bir planlamanız var mıdır? Böyle bir kaygınız varsa -ki olmalı- olası bir kömürden çıkışla Soma, Yatağan, Zonguldak gibi madenci şehirlerinde ileride oluşabilecek sosyoekonomik sorunlarla ilgili herhangi bir planlamanız da bulunmakta mıdır?

Madencilik sektörünün gayrisafi yurt içi hasıla içindeki payının 2020 yılında yüzde 1,2 iken yıl sonunda yüzde 1,9'a çıkması bekleniyor. Madencilik konusunda Bakanlığınızın sloganı "Bul ve çıkart." daha doğru bir ifadeyle "Bul ve ne pahasına olursa olsun çıkart." Madencilik faaliyetleri su kaynaklarımızı, ormanlarımızı, tarım arazilerini ve insan sağlığını ne yazık ki etkilemekte. Bu konuda yasal düzenlemeler yetersiz; çevre etki değerlendirme ve süreçleri doğru işletilmiyor; kümülatif değerlendirme, sağlık etki değerlendirmesi, stratejik etki değerlendirmeleri ne yazık ki yapılamıyor. Ormanlarda maden ocaklarına tahsis sayıları rekor kırmakta; izinlerde kamu yararı gözetilmiyor, rehabilitasyon çalışmaları yapılmıyor ve denetim yetersiz. Ruhsatları siz veriyorsunuz, hemen her yere ruhsat veriyorsunuz, denetleyecek kurum ve bakanlıkların da olaya bakış açısı ne yazık ki sizden farklı değil, onlar da "Bırakın bulsunlar, bırakın çıkarsınlar." türküsünü söylüyorlar. Bu şaşı bakış açısının değiştirilmesi elzemdir.

Sayın Bakanım, basından duyduğumuza göre, zeytinlikleri elektrik üretim santrallerinin hizmetine açacak yeni bir yasa teklifi üzerinde çalışıyormuşsunuz. Basında çıktığına göre, mevcut zeytin ağaçlarından taşınabilecek olanların uygun bir alana taşınması, taşınamayacak nitelikteki ağaç sayısının 5 katının dikilmesi durumunda bu alanlara elektrik üretim santrallerinin kurulabileceği söylenmekte. Zeytinlikleri madenciliğe, turizme, enerji sektörüne açmak için daha önce defalarca deneme yapıldı ama her seferinde geri adım atılmıştı. Size her seferinde geri adım attıran, bu milletin haklı tepkisi oldu. Sizi şimdiden uyarıyoruz; zeytinlikleri mahvedecek böyle bir kanun teklifini sakın ama sakın Genel Kurula getirmeyin, getirmeyi de aklınızdan geçirmeyin.

Sayın Bakanım, özelleştirilen termik santrallere çevreye uyumla ilgili düzenlemelerin yapılması için verilen süre 31/12/2019 tarihinde sona eriyordu, bu süreyi iki buçuk yıl daha uzatan bir kanun yapılmıştı; Cumhurbaşkanı bu kanunu veto etmişti ve 5 termik santral tamamen, 1 tanesi ise kısmen kapanmıştı.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Teşekkür ediyoruz Vehbi Bey.

AHMET VEHBİ BAKIRLIOĞLU (Manisa) - Toparlıyorum hemen, bir saniye...

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Son cümlelerinizi alalım.

Buyurun.

AHMET VEHBİ BAKIRLIOĞLU (Manisa) - Ancak, bu santraller geçici izinle çalışmaya devam ediyor Sayın Bakanım hem de hiçbir düzenleme yapmadan, filtre yatırımı yapmadan. Bu durum daha ne kadar devam edecek?