FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - Sayın Bakan, değerli milletvekilleri; hoş geldiniz.

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının Çalışma Bakanlığıyla birleşmesinin yanlış olduğunu en baştan beri ifade etmiştik ama bizim dinlenmemiz biraz zor oluyor. Nedense, kadın örgütlerinin ve yıllardır bu alanda uğraşanların deneyimlerinden yararlanmak yerine, herkes kendi algısı ve kendi siyasi yolunda ilerlemeyi tercih ediyor; bu da herhâlde ülkeye hiçbir katkı sağlamıyor diye düşünüyorum. Nitekim, 2021 Nisan ayında Bakanlıklar ayrıldı ve Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına ayrılan bütçenin ne kadar az olduğunu da aslında çok daha açık görür hâle geldik bu ayrılmadan sonra.

Bakanlığınıza ayrılan 66 milyar lira toplam bütçenin sadece yüzde 3,8'ini oluşturuyor ki onun da büyük kısmı personel giderleri. Bütçede yer alan alt programların ödenek ihtiyacı ne, ne kadar ayrılıyor, bu ödeneklerden ne kadar harcanıyor, harcanan ödeneklerde kişi sayısı üzerinden ne kadar başarı sağlanıyor; bu soruların cevabı performans odaklı bütçe planlamasına geçildiğinden beri bütçe teklifi tablolarında yer almıyor. 2022 bütçesi hazırlanırken kur farkı, enflasyon dikkate alınmamış; hedeflerin 2021 yılı gerçekleşen hedeflere bakılarak belirlendiği ortaya çıkmıştır. Bu da demek oluyor ki Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı bir önceki yıla göre daha az harcama yapmayı planlıyor.

Şimdi, toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin yol açtığı sorunları, kadınların daha fazla işsiz kaldığını, daha yüksek oranda kayıt dışı istihdam edildiklerini, yoksulluğu daha derin yaşadıklarını, yıllardır artan kadına yönelik şiddeti hep konuşuyoruz. Çözüm geliştirmek için komisyonlar kuruluyor, seminerler düzenleniyor, tek adam kararıyla sonradan çekilsek de uluslararası anlaşmalar imzalıyor, kalkınma planı, Şiddetle Mücadele Ulusal Eylem Planı gibi şeyler yapıyoruz, yapıyoruz ama neden, neden sonuç almıyoruz? Çünkü bu politikalar hayata geçirilmiyor. Yani "6284" deyince ya da "yargı" deyince bir hukukçu olarak yıllardır hep ifade ettiğim şey şudur: Evet, yasalar var; evet, haklar var; etkin uygulama yok. Aynı şekilde yargıdaki gibi siyasette de bunun bire bir karşılığını görüyoruz. Etkin uygulama yok ya da etkin uygulamada farklı uygulamalar tercih ediliyor; maalesef, farklı algılar, farklı uygulamalar ve gerekli siyasi irade gösterilmiyor. Şimdi, böyle bir siyasi irade var karşımızda çünkü "Her kim bu ülkede bir daha İstanbul Sözleşmesi diye başlayan bir cümle kurarsa, ona en başta ve en çok kendi adlarını sapkın ideolojik ajandaları uğruna istismar ettiği için kadınlarımız tepki göstermelidir." diyen bir irade var. Biz kadınlar bugünlerde "seç, beğen, al" şeklinde çirkin bir siyaset anlayışıyla karşı karşıyayız.

NİLGÜN ÖK (Denizli) - Hangi irade?

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Nilgün Hanım, size söz vereceğim, o zaman cevap verin, lütfen.

NİLGÜN ÖK (Denizli) - Tamam.

FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - Ve bütün çirkin sözler bizim üzerimizden kuruluyor. Bir erkeğe cevap vereceği yerde, olayla ilişkisiz kız kardeşi tacizle tehdit eden mi dersiniz, "Ananı al git." diyerek bu yolun taşlarını döşeyen mi dersiniz, "Bayanlara bile iş verebiliriz." diyenler mi dersiniz. Evet, bu yolları bu taşlarla döşeyenlerle kadınlar olarak biz çok daha fazla uğraşmak durumunda kalıyoruz ve enerjimiz belki en fazla bunlara gidiyor. Bu ülkede kadınlar şiddete uğruyor.

(AK PARTİ sıralarından gürültüler)

FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - Lütfen susar mısınız; yani konuşma hakkınız var, Başkan söz verecek, lütfen susar mısınız.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Evet, rica ediyorum, hatibi dinleyelim. Söz verdiğimde siz de fikirlerinizi söylersiniz.

FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - Taciz ve istismar ediliyoruz, öldürülüyoruz. Bu yıl şiddetin sebeplerinin araştırılması ve alınacak önlemlerin belirlenmesi için komisyon kuruldu.

(Gürültüler)

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - İsmail Bey, rica ediyorum, böyle bir usulümüz yok, lütfen...

FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - Ama yani çıkın dışarıda konuşun.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Buyurun.

AYŞE ACAR BAŞARAN (Batman) - Telefonla konuşuyor galiba, daha da fecaat.

SERPİL KEMALBAY PEKGÖZEGÜ (İzmir) - Dışarıda konuşun telefonunuzla.

FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - Toplantılara katılan birçok kişi ve kurum şiddet gören kadınlara yönelik...

Gerçekten inanamıyorum. Ama yani böyle bir konuşma usulü var mı, karşımda kahkahayla gülüp, telefonla konuşup...

ORHAN YEGİN (Ankara) - Ama size bir müdahalesi yok ki.

FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - O zaman dışarı çıksınlar, böyle bir saygı var. Başka bir şeyde "saygı, saygı" diye bağırıyorsunuz. Burada konuşma yapıyoruz; Bakana ve bürokratlara yönelik konuşuyoruz.

İSMAİL GÜNEŞ (Uşak) - Size karşı değil.

FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - "Size karşı" diyorsunuz, kahkahalar atıyorsunuz; benim insicamım bozuluyor burada, konuşma yapıyorum. Şaka mı yapıyorum? "Kadınlar ölüyor." diyorum, "Tacize uğruyor." diyorum, "yoksul" diyorum.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Filiz Hanım, siz o tarafa bakmayın, Hükûmete veya bize bakın.

Evet, buyurun.

FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - Ya bakmıyorum zaten.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Tamam, peki.

FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - Ses geliyor, bakmıyorum.

AYŞE ACAR BAŞARAN (Batman) - Sinirden gülüyorum, sinirden. Bence uzatmayın, uzatmayın; eğer işiniz varsa dışarıya çıkın ya da lütfen... Hatibimizin insicamı bozuluyor.

FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - Ya bu tamamen kasıtlı diye düşünüyorum.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Değerli arkadaşlar, hepimiz milletvekiliyiz, zaman zaman seçmenden bir telefon gelebilir, bir şey olabilir ama olabildiğince rahatsız etmeden yapabilirsek memnun olurum.

Buyurun.

FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - Başkan, vallahi süre istiyorum, gitti sürem çünkü yani gerçekten böyle bir şey yok.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Tamam, ilave süre vereceğim.

Buyurun, devam edin lütfen.

SALİH CORA (Trabzon) - İsmail ağabey seçmeniyle görüşüyordu bu arada.

FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - Çok önemli... Seçmeniyle görüşsün yani bütçe görüşmesindeyiz, seçmeniyle görüşsün. Yani inanamıyorum buna ya.

AYŞE ACAR BAŞARAN (Batman) - "Affedersiniz." demek çok mu zor?

FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - Toplantılara katılan...

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Değerli arkadaşlar...

Filiz Hanım, devam edin lütfen.

İSMAİL GÜNEŞ (Uşak) - İnşallah önemli bir şeyler söyler de dinlerim yani.

AYŞE ACAR BAŞARAN (Batman) - Tamam, bitti, sus, tamam. Bunu söyleyip susarsanız... Ay gerçekten ya!

SERPİL KEMALBAY PEKGÖZEGÜ (İzmir) - Ya lütfen susun artık.

FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - Bu ayrı bir saygısızlık, "İnşallah önemli bir şeyler söyler de dinlerim." demek ayrı bir saygısızlık gerçekten. Yani, bunun için de ayrıca özür dilemek gerekiyor ama ben kimseden özür falan beklemiyorum.

AYŞE ACAR BAŞARAN (Batman) - Ya dinlemek istemiyorsanız çıkın.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Değerli arkadaşlar, süremizi bu tartışmalarla geçirmeyelim, lütfen.

FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - Ben size hitap etmiyorum zaten, kadınlara hitap ediyorum ve burada eğer bir lokmacık, bir nebze not alacaklarsa Sayın Bakan ve bürokratlara hitap ediyorum. Ayıp ya! Ayıp yani, gerçekten.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Buyurun, devam edin Filiz Hanım, lütfen.

SALİH CORA (Trabzon) - Sadece kadınlar dinlesin o zaman.

FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - Evet, sadece kadınlara hitap ediyorum, şiddet uygulayan erkeklere, erkek egemen sisteme hitap etmiyorum.

SALİH CORA (Trabzon) - O zaman biz çıkalım.

AYŞE ACAR BAŞARAN (Batman) - Çık, çık gerçekten.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Değerli arkadaşlar, rica ediyorum, devam etmemiz lazım.

FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - Sayın Başkan, ben konuşmuyorum, devam etmiyorum. Tamam, böyleyse devam etmiyorum.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Sayın Cora, rica ediyorum.

Lütfen devam edin.

AYŞE ACAR BAŞARAN (Batman) - Allah Allah!

FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - Ya "Lütfen..." değil, onlara söyleyin. Gerçekten değil.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Söyledim Filiz Hanım, gerçekten söyledim.

Buyurun lütfen, devam edin.

SALİH CORA (Trabzon) - Başkanım, ek süre verin.

AYŞE ACAR BAŞARAN (Batman) - Hâlâ konuşuyor ya...

FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - Çok teşekkür ederim Salih Cora. İnanamıyorum yani gerçekten bu saygısızlığı...

AYŞE ACAR BAŞARAN (Batman) - Cora, bence sen çık, çık; gerçekten, vallahi çık. Çık dışarıya, biraz hava al; çık, hava al.

FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - Yok, hayır, böyle bir saygısızlık görülmüş değil yani. Yok, gerçekten öyle; yani dışarıda konuşup burada bu saygısızlığı yapmak hoş bir şey değil; yani bu şekilde siyasi diyalog falan kurulamaz.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Filiz Hanım, siz de konuşmanızı yapın ama, artık yeter yani.

FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - E nasıl yapayım canım, nasıl yapayım?

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Bütün konuşmalarda zaman zaman birtakım şeyler oluyor yani.

FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - Ben bayılmıyorum onlarla konuşmaya.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Bu, bu ortamın gereği. Siz de lütfen... Sanki yeni vekilmişsiniz gibi... Biliyorsunuz Meclisin ortamını. Sayın Bakana bakın ve konuşmanızı yapın lütfen.

ABDULLAH NEJAT KOÇER (Gaziantep) - Aynı şeyi siz de yapıyorsunuz.

SERPİL KEMALBAY PEKGÖZEGÜ (İzmir) - Onların hiç mi suçu yok Sayın Başkan?

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Ben uyardım, herkesi de uyarıyorum; lütfen, rica ediyorum... Ama "Çıt çıkmayacak." diyorsanız böyle bir ortam da yok burada, yani bunu hepimiz biliyoruz.

Buyurun lütfen.

FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - Sürem beş dakikadan başlarsa mümkünse...

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Ama siz de devam ettirmeyin artık; lütfen konuşmanıza dönün.

Buyurun lütfen.

AYŞE ACAR BAŞARAN (Batman) - Sen yap Filiz, lütfen.

FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - Yapacağım zaten de.

Evet, bir komisyondan bahsediyordum. Şiddetin önlenmesi için kurulan o komisyonda toplantılara katılan birçok kişi ve kurum kadınlara yönelik destek mekanizmalarının yaygınlaşması ve bu mekanizmaların tanıtılması gerektiği konusunda hemfikirdi ancak buna karşın Aile Bakanlığının 2022, 2023 ve 2024 hedeflerine baktığımızda her yıl için sadece bir yeni sığınak açılmasının planlandığını gördük. Şimdi, komisyonun İstanbul Sözleşmesi'nden çekilmeyi meşrulaştırmak için kurulduğunun farkındayız ama yine de toplantıda varılan görüş birliklerinin gerçekten bir sonuç üretmesini beklerdik; ne yazık ki bu gerçekleşmedi görüyoruz ki.

Sayın Bakan, cinsel tacize uğradığı için Emniyete şikâyet başvurusu yaptıktan bir hafta sonra intihar eden Eda Nur Kaplan hakkında soru önergemize cevap olarak dediniz ki: "ŞÖNİM'lerde şiddet mağduruna yönelik tedbirlerin takibi ve izlenmesi ile psikososyal, hukuki, eğitim ve mesleki, sağlık, ekonomik destek, rehberlik vesaire hizmetleri sunulmaktadır." Ancak ŞÖNİM'ler kâğıt üzerinde tanımlanan bu görevleri maalesef yerine getiremiyorlar. Üç gün önce katıldığım 24'üncü Kadın Sığınakları Dayanışma Merkezleri Kurultay'ında paylaşılan Sığınak İzleme Raporu'ndan bilgileri size aktarmak istiyorum. Keşke sizler de aslında 98 yılından beri yapılan bu kurultaylara daha aktif olarak katılsanız ve daha aktif olarak oradaki değerlendirmeleri dinleseniz. Öncelikle "ŞÖNİM ile şiddete uğrayanların yönlendirildiği sosyal hizmet merkezleri arasında yeterli koordinasyon ve iş birliği bulunmuyor. ŞÖNİM'lerin duyurusu yapılmıyor." diyorlar.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Evet, iki dakika ek süre veriyorum.

Buyurun.

FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - Sayın Başkanım, iki dakika olmaz.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Zaten yirmi saniye de geçmiştiniz.

Buyurun lütfen.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Ama iki dakika olmaz, gerçekten iki dakika olmaz.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Tamamlayın konuşmanızı.

Buyurun.

FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - ŞÖNİM çalışanından edinilen bilgi şöyle: Yani gerçekten şiddete uğrayan, destek ihtiyacı olan birçok kadın böyle bir danışma merkezinin olduğundan habersiz. Erişim imkânı sınırlı, 7/24 hizmet sunmuyorlar bazıları ve asansörsüz binaların en üst katlarında, şehrin çok uzak yerlerinde bulunuyorlar. Belli bir standartla çalışmıyor, aralarındaki ilişki ve anlayışlar farklı, personellerin iyi niyet veya kötü niyetine bağlı olarak uygulamalar değişebiliyor, standardizasyon yok. Şimdi, mesela, gizlilik kararından dolayı hastaneye gidemeyen bir kadın sağlık için başvuru yaptığında "Artık hayatınız böyle devam edecek, bundan sonra daha normal bir hayat beklemeyin." cevabını alabiliyor. Bu, kadınların motivasyonunu inanılmaz kıran ve aslında 2'nci bir şiddet yaratan bir durum. Kollukta, tabii, eksik, yanlış yönlendirmeler oluyor ve başvuru yapmaktan caydırmaya yönelik yönlendirmeler hâlen devam ediyor maalesef kolluk personelinde. ŞÖNİM'lerin yönlendirdiği sosyal hizmet merkezleri de erkek şiddetiyle mücadelede yeterli donanıma sahip değil, iş yükleri fazla ve personel sayıları da az.

Aslında yerel yönetimleri de inceledik, daha önce onlara da sorular sormuştuk. Bu görev sadece bakanlıklara ait değil ve yerel yönetimlere de ciddi görev düşüyor ama yerel yönetimlerin de hakikaten bu konuda eksik kaldığını görüyoruz. Hani, nüfusu 100 binin üzerinde olan her belediyenin sığınak açması gerekirken maalesef onlarda da bu uygulama yok ama bunları denetlemek ve aynı zamanda uyarıda bulunmak da sizin göreviniz. Çünkü Bakanlık, aynı zamanda bir koordinasyon merkezi yani kadına yönelik şiddeti önlemek için ve belediyelerle de bütün diğer kurumlarla da şiddetle ilgili bu...

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Son cümlelerinizi alalım, çok aştık süreyi. Başka birçok arkadaşımız var bugün konuşmak isteyen.

Buyurun, lütfen.

FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - Kaç dakika aştık? Sayın Başkan, hakikaten bitiremiyorum.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Ama yani gün boyu siz konuşamazsınız, kusura bakmayın.

FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - Gün boyu konuşmayacağım.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Birçok arkadaşımız var söz isteyen, lütfen.

FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - Gün boyu sözümü engellediler ve siz de...

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Verdim, ek süre verdim.

FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - İki dakika verdiniz.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Filiz Hanım, son cümlelerinizi alalım, lütfen.

FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - Zaten veriyor arkadaşlar, Erol Katırcıoğlu da Garo Paylan da sözlerini bizlere verdiler.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Tamam, onları kullanıyorsunuz şu anda, tamam.

Buyurun.

FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - Onları kullanmıyoruz, sizin takdirinizi kullanıyoruz diye biliyorum.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Buyurun.

FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - Şimdi, KEFEK de bu anlamda gerçekten etkisiz bir komisyon. Yani özellikle son yıllarda Birleşmiş Milletler projeleri dışında neredeyse görev almıyor, hâlbuki yıllardır üyesi olduğum KEFEK'in de kendi başına toplanma, bu konularda daha duyarlı olma görevi ve yetkisi var ve bunları yapabilmesi gerekirken maalesef bunu yapmıyor.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Teşekkür ediyorum.

FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - Son olarak, son olarak, beşinci yargı paketinde sizin devre dışı bırakıldığınızı görüyoruz, bu önemli bir konu. Beşinci yargı paketinde icrayla çocuk teslimi konusunun Adalet Bakanlığından Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Dairesi Başkanlığına yüklendiğini... Ve gerçekten, bu, doğru bir şey değil çünkü inanılmaz yükü olan bir yer.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Teşekkür ediyorum Filiz Hanım.

FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - Son cümlemi söyleyeceğim Sayın Başkan.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Söyleyin lütfen artık.

FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - Evet, son olarak şunu söylemek isterim ki: Bizler İstanbul Sözleşmesi'ni geri getireceğiz ve kadınlar bu ülkede eşit yurttaşlar olarak yaşayacaklar.

Teşekkür ediyorum.