ÜNAL DEMİRTAŞ (Zonguldak) - Teşekkür ederim Sayın Başkan.

Sözlerime başlarken hazırunu saygılarımla selamlıyorum.

Sayın Bakan, Adalet Bakanlığının 2022 yılı bütçesinin milletimize hayırlı olmasını diliyorum.

Sayın Bakan, 18'inci yüzyılın önemli düşünürlerinden Jean Jacques Rousseau "Yasama, yürütme, yargı iç içe geçmişse, özgürlükler garantide değilse anayasa yok demektir. Kuvvet kimdeyse o hâkimdir." demiştir. Bundan yüzyıllar önce söylenen bu söz maalesef tam da bugünün Türkiyesini anlatmaktadır. Sizin kişi olarak iyi niyetinizden herhangi bir şüphem yoktur. Ancak, AK PARTİ döneminde maalesef yargımız saray vesayeti altına girerek bağımsızlığını ve tarafsızlığını yitirmiş ve güvenilmeyen bir yargı hâline gelmiştir. Maalesef bugün Türkiye'de saraydan kumandalı bir yargı sistemi vardır. Vatandaşlarımızın adalete erişiminde büyük sorunların olduğu, yargının kalitesinin giderek gerilediği bir dönemi yaşamaktayız.

Sayın Bakan, bu durum uluslararası kuruluşların araştırmalarına da yansımıştır. Dünya Adalet Projesi kapsamında yapılan Hukukun Üstünlüğü Endeksi'nde 2017-2018 yıllarında Türkiye 101'inci sıradadır, 2019 yılında 109'uncu sıra, 2021 yılında ise 139 ülke içerisinde maalesef 117'nci sıraya gerilemiştir. Türkiye, bu sırayla, Mali, Sudan, Angola gibi Afrika ülkelerinin bile gerisinde kalmıştır. Görüldüğü gibi, son dört yılda hukukun üstünlüğü konusunda ciddi bir gerileme yaşanmıştır maalesef.

Sayın Bakan, Türkiye'ye yönelik Avrupa Birliği ilerleme raporlarında da bu durum açıktır. 2019 ve 2020 yılları İlerleme Raporları'nda devam eden davalara siyasetin müdahalesinin olduğu ve masumiyet karinesinin zedelendiği ifade edilirken, 2021 yılındaki Rapor'da "yargının işleyişi" başlığında "Daha çok yargı kararının Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihadıyla çelişmesiyle birlikte ciddi gerileme devam etmiştir." demektedir.

Sayın Bakan, bu tablo maalesef Türkiye'ye yakışmamaktadır.

Sunumunuzda ara buluculuk müessesesinin hukuk sistemi için kazanım olduğunu ifade etmişsiniz Sayın Bakan. Oysa, iş davalarında dava şartı olarak uygulanan zorunlu ara buluculuk sisteminden beklenen fayda maalesef sağlanamamıştır çünkü zorunlu ara buluculuk sistemi amacına uygun şekilde çalışmamakta, yargıyı hızlandırmamakta ve hakkın teslimini sağlayamamaktadır. Öte yandan, zorunlu ara buluculukla çözülen işlerdeyse işçiler için büyük hak kayıpları yaşanmaktadır. Ara buluculara uzlaşma oranları düşük olduğu için baskı yapılmakta, ara bulucular da âdeta işverenlerin avukatlığını yapmakta ve işçilere ölümü göstererek sıtmaya razı etmeye çalışmaktadırlar. İş mahkemelerinin yıllık derdest dava sayıları bize bu durumu göstermektedir. Bakın, 2016 yılında 522 bin olan toplam iş davası derdest sayısı 2018 yılında 540 bine çıkmış, 2020 yılında ise 567 bine ulaşmıştır yani derdest iş dava sayısı zorunlu ara buluculuğa rağmen artmıştır. Yıllar bazında açılan yeni iş davası sayısına bakıldığında ise 2016 yılında 241 bin olan sayı 2018 yılında belki 162 bine kadar gerilemiş ama 2020 yılında 190 bine kadar çıkmıştır. 2020 yılında iş davalarında yeni açılan iş davası sayısının düşük olmasının nedeni ise Covid-19 sürecinde bir yıldan fazla uygulanan işten çıkarma yasağıdır. Bu önümüzdeki dönemde de iş davalarının daha da artacağı öngörülmektedir. Sizin övünerek söylediğiniz ara buluculuk rakamlarıysa ihtiyari yani zorunlu olmayan ara buluculuk işlemlerine ait rakamlardır zaten Sayın Bakanlığınız da dava sayısının artacağını düşündüğü için iş mahkemelerinin sayılarını artırdı. Bakın, iş mahkemesi sayısı tüm Türkiye'de 2018 yılında 341 iken 2020 yılında 398'e çıkardınız.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Süreniz dolmuştur.

ÜNAL DEMİRTAŞ (Zonguldak) - Efendim, tamamlamak üzereyim, bir iki cümle...

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Tamamlayın bu konuyu.

ÜNAL DEMİRTAŞ (Zonguldak) - Bakın, Ankara Merkez Adliyede 2020 yılında 45 olan iş mahkemesi sayısını 2021 yılında 68'e, Bakırköy'de 32 olan sayıyı ise 55'e çıkardınız, başka illerdeki artışlarla birlikte bugün itibarıyla yaklaşık olarak 450'ye çıkmıştır.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Teşekkür ediyorum.

ÜNAL DEMİRTAŞ (Zonguldak) - Cümlemi tamamlıyorum efendim.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Buyurun.

ÜNAL DEMİRTAŞ (Zonguldak) - Bu da şunu göstermektedir: Zorunlu ara buluculuk müessesesi mahkeme sayısını artırmanıza rağmen hem yeni gelen hem de derdest dava sayısı azalmamakta hem davalar hızlanmakta hem de hak teslimi yapılamamaktadır.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Teşekkür ediyorum.

Cümleler biraz uzadı.

Sağ olun.

ÜNAL DEMİRTAŞ (Zonguldak) - Bu müessesenin tekrar gözden geçirilmesini diliyoruz Sayın Bakanım.