ATİLA SERTEL (İzmir) - Elektrik Üretim AŞ'nin yurt dışında yüzde 100 sermayesine sahip olduğu "EUAS International" adlı iştirak ve bu iştirakin sermayelerinin yüzde 100 sermayesine sahip olduğu "Sinop Energy IC" adlı şirketin bulunduğunu biliyoruz. "Bu şirketlerin komisyonun mezkûr kararına istinaden yurt dışı iştiraklerin bağımsız denetim raporları ve kurum teftiş raporlarının Sayıştaya sunulması ve raporların Sayıştay tarafından incelenerek denetim sonuçlarının Sayıştay denetim raporlarına dâhil edilmesi gerekmektedir." deniliyor ancak Sayıştayın tespitlerinden anladığımız kadarıyla bu denetim raporları Sayıştaya sunulmuyor ve dolayısıyla Sayıştay raporlarınıza eklenmiyor. TPAO'da da benzer bir durum oldu. Bugün KİT'lerin yurt dışına şirket açıp bu şirketlerin hesap vermemesi ve Sayıştay denetiminden kaçırılması bir anlamda revaçta bir durum sanıyorum. Mecliste ve KİT Komisyonunda bulunan arkadaşlar, bu yurt dışı şirketlerle ilgili bu yönde karar alınmasına rağmen denetim raporlarının düzenli olarak Sayıştaya verilmemesinin nedeni nedir? Bunu elbette ki Sayıştay da istiyor ve görev görmeye çalışıyor fakat bu konuda raporlar Sayıştaya iletilmiyor. Hangi yurt dışı iştirakinizin son üç yılda ne kadar kâr, ne kadar zarar ettiğini bize açıklarsanız memnun olurum. Ayrıca, yurt dışı şirketinizde kimler yönetim kurulu üyeleri ve genel müdür olarak görev görüyor, bu kişilerin yönetim kurulu üyesi oldukları şirketleri ayrıntılı olarak açıklamanızı ve -aldıkları ücretleri de maaşları da- kendilerine sağlanan maddi hakların da açıklanmasında yarar görüyorum yani yararı da tabii kamu adına görüyorum. Kamu bilmelidir bunu, Türkiye'deki yaşayan ve vergi veren her yurttaşın bu harcamalardan... Bu döviz üzerinden mi veriliyor, Türk lirası üzerinden mi veriliyor yurt dışı şirketlerde görev yapanlara bu ücretler? Bunu bilmek haklarıdır diye düşünüyorum. Aslında başta KİT Komisyonu üyelerinin bilmesi haklarıdır. Bu şirketlerde yönetim kurulu üyesi olanların başka kuruluşlarda görev yapıp yapmadığını da açıklarsanız memnun olurum. Yani herhangi bir yerin genel müdürü ya da herhangi bir eski bürokrat olup devam ediyorsa onları da fiilen -isimlerinden biz gerçi buluruz ama- sizin açıklamanızda fayda var.

Ayrıca, biraz önce konuşmamda söyledim yani Türkiye'de son bir iki yıldır en çok elektrik zamları konuşuldu ve konuşuluyor. Yani esnafa gidin, canı yanmış gibi "Sayın Vekilim, ya ben dükkânıma 5 bin lira kira veriyordum, şimdi dükkânım 5 bin lira ama elektrik giderim 10 bin lira oldu." diye feryat figan hâlinde esnaf bize dert yanıyor. İnsanlar evlerinde elektriği çok iktisatlı kullanmalarına rağmen gelen zamlardan artık bunalmış vaziyetteler. Elektriğe yüzde 150 ile yüzde 125 ile yüzde 50 arasındaki zamlar sonrasında, can yakmaya başlayan bu zamlar sonrasında vatandaş gerçekten ne yapacağını kara kara düşünüyor.

Bu anlamda, tabii, ben merak ettiğim bazı soruları sizinle paylaşmak istiyorum ve cevabını istiyorum. Öncelikle, elektrik enerjisinde dışa bağımlılık oranımız nedir, bunu merak ediyorum. Türkiye'nin ortalama yıllık elektrik üretimi ne kadardır, tüketimi ne kadardır, üretimin tüketimi karşılama oranı ve dışa bağımlılık durumumuz nedir? Bugün itibarıyla elektrik üretim maliyeti ile satış fiyatınız nedir? Yani bir kw elektriği kaça mal ediyorsunuz ve kaça satıyorsunuz? Aradaki farktan dolayı ne kadar ödeme yapıyorsunuz? 2020, 2021, 2022 yılının ilk beş ayında elektrik üretim, alım ve satım fiyatlarınız nasıl gerçekleşti? Bu süreçte üretim fiyatlarınız, alım fiyatlarınız ve satım fiyatlarınız yüzde kaç arttı? 2020, 2021, 2022 yılının ilk beş ayında tüketicinin kullandığı elektriğe yüzde kaç zam yapıldı ve yıl yıl bu zam artışlarını açıklarsanız memnun olurum. Gerçi açıklanan zamların takipçisiyiz ama sizin açıklamanızı özellikle rica ediyorum.

Elektrik üretim maliyeti açısından Avrupa'da kaçıncı sıradayız? Tüketicinin kullandığı elektrik fiyatları açısından Avrupa'da kaçıncı sıradayız? Elektrik sizden çıkıp vatandaşın faturasına yansıyıncaya kadar yüzde kaç artış oluyor yani dağıtım firmalarının kâr marjı yüzde kaçtır? Tüketici elektriğinde kademeli tarifeye geçildi; önce 150 kw olarak belirlendi, sonra 240 kw'ye yükseltildi. Bu birime kadar belli bir birimin üzerinde kullananlardan daha zamlı ücret alınıyor. 4 kişilik bir ailenin aylık tüketim oranı size göre nedir? Bu oranlar belirlenirken neler dikkate alınmıştır? Bundan sonraki süreçte maliyet artışları devam edecek mi? Buna ilişkin bir öngörünüz ve hazırlığınız var mı? Ayrıca, yap-işlet şeklinde yapılan santrallerden 2019 yılında 3 milyar 846 milyon TL alım yapılmış, 2020 yılında alım yapılmamış. Bunun nedeni nedir? Yap-iş santralinden 2021 yılında alım yaptınız mı?

"EÜAŞ'ın birim ticari maliyeti yerli kömür kullanan santrallerde 34,78; EPİAŞ'tan alımda 28,9; yap-işlet santrallerinde 29,23; işletme hakkı devir santrallerinde 83,39; paçalda ise 38,57 olarak gerçekleşmiştir." deniyor. İşletme hakkı devir santrallerindeki alım maliyeti diğerlerinin 2 katından fazla. Bunun nedeni nedir?

Bir önceki üst Komisyon toplantısında da size sormuştum. Elektrik Üretim Anonim Şirketi (EÜAŞ), Keban Hidroelektrik Santrali'nin rehabilitasyonu için anlaştığı Hindistanlı bir şirketle sözleşmeyi iptal etmesine karşın, o iş için o ülkede açılan banka hesabını iptal etmediğinden milyonlarca avro komisyon ödeme riskiyle karşı karşıya kalmıştı. Karşı taraf hesabı kapatmayı kabul etmezse 2023'e kadar 53 milyon avro ödeyecektiniz, bugünkü parayla 887 milyon TL yapıyor; oldukça büyük bir meblağ. Bu işin çözüme kavuşturulacağını söylemiştiniz, umarım çözüme kavuşturmuşsunuzdur ve bunu açıklarsanız biz de öğrenmiş oluruz. Komisyon ödemelerine devam edilip edilmediğini soruyorum. Ödenen komisyonların kuruma iadesi gerçekleşti mi, gerçekleşmediyse bu hatadan dolayı kurumun zararı var mı? Bununla ilgili herhangi bir soruşturma açtınız mı ve bu soruşturma sürüyor mu?

Bir de şunu söylemek istiyorum: Güneş tarlaları projesine EÜAŞ olarak bir katkınız oluyor mu? Yani devletin teşvik ve kredi sağlamasının ötesinde, güneşin enerji üretiminde çok büyük bir kaynak olduğunu ve Türkiye'de, yaklaşık on bir ay güneş olan bir ülkede elektrik üretiminde güneş tarlalarından yararlanmanın, Türkiye açısından, bir uzman olarak, bir Genel Müdür olarak fayda sağlayacağını düşünüyor musunuz? Bu konuda teşvik çalışmalarında bulunuyor musunuz? Bu konunun yaygınlaştırılması ve Türkiye'nin enerji tüketiminin çoğaldığı ve Türkiye'nin elektrikte sıkıntıya düştüğü, doğal gazda sıkıntıya düştüğü dönemde, enerji sıkıntısına düştüğü dönemde dış alımların önüne geçmek için bu çabaların artırılması konusunda bakış açınızı da öğrenmek istiyorum.

Teşekkür ederim.

Sayın Başkan, ben bu Komisyonda ilk kez Komisyon toplantısı devam ederken ayrılmak zorunda kalacağım bir televizyon programına katılacağım için. Bunun için Komisyon üyesi arkadaşlarımdan özür dilerim.