ATİLA SERTEL (İzmir) - Evet, "Bulgu 9.2.3" burada diyor ki: "Öneri: Müessese üretiminin son yıllarda giderek düşme eğilimi gösterdiği..." diye devam ediyor, "...burada artırılması olmak üzere Kozlu Üzülmez Müesseselerinin "venant" kömürlerinden yararlanılması doğrultusunda gerekli her türlü tedbirin alınması önerilir." diye de bitiyor.

Şimdi, burada, yolcu garantili havalimanı açıyorlar, bu AKP iktidarı, araç garantili otoyol yaptırıyorlar; köprüleri biliyorlar, köprüleri yapıyorlar ama gördüğüm kadarıyla Karadon Kömür İşletmesinde kömür yıkama garantili bir sözleşmeye de imza atmışlar. Sözleşmeye göre on beş yılda toplam 11 milyon 250 bin ton kömür yıkattırma taahhüdü verildiği hâlde bunun yılda en az 750 bin, günde 3 bin tona tekabül ettiği yazılı; verilen bu taahhüde karşı 2018 yılında 434.818 ton, 2019 yılında ise 465.863 ton üretim yapılabildiği için günlük üretim de 2.000-2.200 ton civarında olduğu için bu üretim şartlarında, verilen taahhüdün yerine getirilmesinin mümkün olmadığı belirtiliyor. Dolayısıyla, taahhüt edildiği hâlde yıkattırılamayan kömürler için de bir bedelin ortaya çıkması söz konusu. Yani garantili havalimanından başladık, araç garantili otoyola geldik, köprüleri gördük, bütün vatandaş bunları biliyor, Cumhuriyet Halk Partili milletvekilleri bunları konuşuyorlar, yap-işlet-devretin ülkeyi ne kadar borç batağına sürüklediğini, ülkenin en az kırk yılını ipotek altına aldığını vurguluyorlar ama bunu kömürde de gördük. Öncelikle, günlük üretimin 2.200 ton olduğu bir işletmede niçin günlük 3.000 ton kömür yıkama taahhüdü verildi bunu soruyorum yani niye siz 2.200 ton kömür çıkacak yere 3.000 ton kömür yıkama taahhüdü veriyorsunuz? Sözleşmenin yıkama garantili olarak yapılmasının nedeni nedir yani ne kadar kömür çıkıyorsa o kadar yıkasa, sözleşmeye bu garanti konulmasa o kişi, kuruluş bunu almayacak mı yani bu kömür yıkama ihalesine girmeyecek mi de böyle bir garanti veriliyor? Taahhüdün verildiği günden bu yana ne kadar kömür yıkattırılması planlanıyordu, buna karşı ne kadarı yapıldı, ne kadarı garanti altına alındı? Bunları yazılı olarak sizden istiyorum. Ayrıca, yerine getirilmeyen yıkama taahhüdü için ton başına bir ödeme yaptınız mı, yapıyor musunuz, ne kadar yapıyorsunuz? Yapılacaksa ton başına ne kadar ceza ödenecek Kurum tarafından? Bunu öğrenmek istiyorum.

Bu zamana kadar taahhüt yerine getirilmediği için firmaya herhangi bir ödeme cezası getirildi mi, yapıldıysa ne kadar? On beş yılın sonunda 11 milyon 250 bin ton kömür çıkarıp yıkatmış olacak mısınız? Bu şekilde sözleşme süresi bitimine kadar ödeme ne kadar olacak? Bu sorulara yazılı ya da sözlü yanıt bekliyorum.

Bir diğer bulgu da 9.2.5; burada da sorularım var, onu da hatırlatayım: Redevanslı sahalarda kayıt dışı, kaçak kömür üretimi ve satış yapılması aşaması. "Öneri: Redevanslı sahalarda kaçak, kayıt dışı kömür..." diye başlıyor, işte "Etkin tedbirler alınması..." diye bitiyor. Burada, kaçak ocaklar ve kömür satışı olduğu görülüyor. Kaçak kömür üretim ve satışının yıldan yıla arttığı, kaçak ocakların büyük kısmının da kurumun redevanslı sahalarında yer aldığı belirtiliyor. Kurum imtiyaz sahasında 2015 yılında tespit edilerek müdahale edilen kaçak ocak sayısının 197; 2016 yılında 293; 2017 yılında 350; 2018 yılında 371; 2019 yılında 556; 2020 yılında 708 olduğunu vurguluyor. Ya bu kadar artış hakikaten enflasyondan da fazla yani enflasyonu da sollamış bu artış. 2015'te 197'ymiş, siz mücadele etmeye başlamışsınız kaçakla; bu sayı çok komik, gerçek- 2017 yılında 350'ye, 2018'de 371'e, 2019'da 556'ya, 2020 yılında 708'e çıkmış. Herhâlde 2021 yılında 1.000'i buldu, 2022 yılında 1.500 olacak yani ocak sayısının böyle dikkat çekici bir şekilde artması söz konusu. Kaçak ocakla nasıl bir mücadele ediliyor bunu anlamak mümkün değil.

Denetimsiz ocakların en büyük tehlikesi, iş kazaları sonucunda meydana gelen ölümler yani TTK genelinde 1992 ile 2020 yılları arasında kaçak ocaklarda meydana gelen kazalarda 134 işçimizi kaybetmişiz, 134 kişi ölmüş, 134 ailenin reisi, ailelerini, çocuklarını bırakarak öbür dünyaya gitmişler.

Bu vesileyle bütün maden şehitlerimizi de burada saygıyla anıyorum. Teröre kurban verdiğimiz şehitlerimizi de, dün 5 askerimizi de, ondan önce şehit olan bütün askerlerimizi de saygıyla anıyorum ama bir tedbir almanız gerekiyor. Yani bir söz vardır "Neşeli işleri ciddi yapalım." diye, hakikaten, üretim kapasitesi yüksek olan TTK bu kadar açık veriyor ki bu kadar kaçak çoğalıyor yani bir denetimsizlik, bir kontrolsüzlük var ki ortaya çıkan sorun artıyor.

Kaçak ocak ve kaçak üretim yıldan yıla azalması gerekirken bunun artış nedenini neye bağlıyorsunuz? Siz nasıl bir mücadele yöntemi uyguluyorsunuz merak ediyorum. Son beş yılda toplam kaç adet kaçak ocak tespit edildi, sahipleri kimler? Bunlar bir ceza aldılar mı, herhangi bir cezai uygulamaya tabi oldular mı? Ocak kapatma dışında başka şeylerden yargılanma gibi durumları söz konusu oldu mu onları merak ediyorum.

Peki, bu firmalara kesilen ceza tutarı ne oldu? Yani öyle cezalar kesildiyse bu ceza miktarları nedir? Caydırıcı miktarda olmadığı gerekçesiyle mi acaba kaçak kömür alanları çoğalıyor? Yani caydırıcı bir yol ve yöntem bulunamıyor mu? Bunları merak ediyorum.

Yine, son beş yılda çıkarılan kömürün, kaçak kömürün gerçek anlamda maddi parasal değeri neydi? O değer acaba cezaların çok üstünde olduğu için mi bu kaçak kömür işletmeleri artıyor. Son iki yıl içerisinde ben rakam verdim ama- bu kaçak kömür işletmelerinde ölen, yaralanan oldu mu onları merak ediyorum. Kurumun kendi işçilerinin kazada yaşamını yitirmesi hâlinde ailesine hangi yardımlar yapılıyor, hangi yardımlarla işçilerimizin ailelerine katkıda bulunuyorsunuz? Bu konuda da sizden bilgi istiyorum.

Teşekkür ediyorum.