HALİL ÖZTÜRK (Kırıkkale) - Teşekkür ederim Sayın Başkanım.

Öncelikle, Abdullah Bey'e söyleyeyim: Seçim sandığı 2023 yılının Haziran ayında gelecek, bugün Sayın Genel Başkanım öyle söyledi.

ABDULLAH KOÇ (Ağrı) - Kesin mi, kararlı mısınız yani?

HALİL ÖZTÜRK (Kırıkkale) - Hiç şüphe etmeyin, hazırlıklarınızı ona göre yapın.

Sayın Başkanım, Adalet Komisyonumuzun değerli üyeleri, kıymetli bürokratlar ve basın mensupları; kamuoyunda "altıncı yargı paketi" olarak bilinen kanun teklifinin görüşmelerine başlamış bulunmaktayız.

Sayın Başkanım, öncelikle, yeni görevinizin hayırlara vesile olmasını diliyorum; zaten gayretli, özverili çalışmalarınıza biz Komisyon olarak yakinen şahidiz. Bu bakımdan, Yılmaz Bey'in ayrılmasının yeni göreve başlamasının ardından aynı performansla Komisyonumuzun çalışmalarını sürdüreceğinize yürekten inanıyoruz.

BAŞKAN ABDULLAH GÜLER - Eyvallah.

HALİL ÖZTÜRK (Kırıkkale) - Değerli Komisyon üyeleri, az önce ifade ettiğim gibi, Adalet Komisyonu olarak kamuoyunda uzun süredir beklenti dâhilinde olan ve yargı sistemimize önemli yenilikler katacak bir yasal düzenlemeyi görüşeceğiz.

Teklifle 2019 Mayıs ayında Sayın Cumhurbaşkanımız tarafından kamuoyuna açıklanan Yargı Reformu Strateji Belgesi'nin "İnsan Kaynaklarının Nitelik ve Niceliğin Artırılması" hedefi kapsamında adalet sistemimize hâkim ve savcı yardımcılığı müessesini kazandıracağız. Yanı sıra, Noterlik Kanunu'nda öngörülen değişikliklerle atama mevzuatında yenilikler ve noterlerde gayrimenkul satışı gerçekleştirilmesinin de önünü açacağız.

Diğer yandan, son günlerde vatandaşlarımızca oldukça şikâyet konusu olan, fiyat artışına yol açan stokçuluk konusunda cezaların artırılması da teklifin düzenlemeleri arasında yer almaktadır.

Geçtiğimiz yıl sonu itibarıyla ilk derece ve bölge adliye mahkemelerinde toplam 20.710 hâkim ve savcı görev yapmaktadır. Yüksek mahkemelerde görev yapan hâkim ve savcıların yanı sıra, ayrıca idari görevlerde kadrolu veya geçici yetkili çalışan hâkim ve savcılarla birlikte toplam 22.800 hâkim ve savcı görevinin başındadır.

Hatırlanacağı üzere, Adalet Bakanlığının 2022 yılı bütçe görüşmelerinde 2021'de 646 olan hâkim başına düşen dosya sayısının 2022'de 621'e düşmesi, yine aynı şekilde, 2021'de 1.360 olan savcı başına düşen dosya sayısının bu yıl 1.313'e düşmesi hedeflenmektedir. Yargıdaki iş yükünü de hafifletecek olan hâkim ve savcı yardımcısı uygulamasının başlaması adalet sistemimizde niteliği de artıracaktır kanaatindeyiz.

Saygıdeğer Komisyon üyeleri, Almanya'da noter, hâkim, savcı veya avukat olmak isteyen herkes yaklaşık iki yıllık ortak bir staj eğitiminden geçmektedir. Yine, bu ülkede hâkim ve savcı yardımcısı olmak için hukuk fakültesi mezunu olma veya lisans eğitimi alma zorunluluğu bulunmamakla birlikte üç yıllık meslek yüksekokulundan mezun olma ve yargı alanında staj yapmış olma şartları aranmaktadır.

Yine, Avusturya'da hâkim yardımcılığı yargı teşkilatının vazgeçilmez parçası olarak 1926 yılından bu yana yürütülen bir meslektir. Avusturya'da hâkimlik ve savcılık meslekleri ile adaylıkları Hâkimlik ve Savcılık Hizmeti Hakkında Kanun'la düzenlenmiştir. Hâkimlik stajına kabul edilenler "hâkim adayı" olarak adlandırılır ve bu kişiler Avusturya hukukuna göre memur niteliği taşırlar. Hâkim adaylarının eğitimi dört yıl sürmektedir; bölge mahkemesinde, ilk derece yargı yeri olarak Avusturya yüksek mahkemesinde, savcılıkta, ceza infaz ve tutukevinde, avukat veya noter bürolarında veya mali kurumlarda ve de mağdur koruma veya sosyal kurumlarda hâkim adayları mesleki eğitim almaktadırlar.

İngiltere'de her adli yıl için çeşitli mahkemelerde hâkim yardımcılığı biçiminde bir yıl süreli kadrolar açılmaktadır. Hâkim yardımcılığı, hâkimlerle birlikte çalışma pratiği ve mahkemede yargılama kurallarına ve uygulamaya alışmayı gerektirdiği için oldukça gayret gerektiren bir kariyer aşamasıdır. İngiltere'de hâkimlik mesleğine başlamak için, 30'lu yaşlardan evvel hâkim olmak mümkün değildir. Şöyle ki: Lisans eğitiminden sonra zorunlu olarak mesleki stajları ve en az beş yıllık tecrübe şartlarını sağlayan kişi zaten 30 yaşını geçmektedir.

Avrupa Hâkim Yardımcıları Birliği, 2008 yılında Avrupa'da hâkim-adliye iş birliğini geliştirmek ve mahkemelerin halka yakınlığını ve etkinliğini artırmak üzere Avrupa Hâkim Yardımcılığı Yeşil Kitabını hazırlamıştır. Yeşil Kitap, medeni yargılama alanındaki dava ve işler baz alınarak hazırlanmıştır. Yeşil Kitap'ın etkisiyle Avrupa Adaletinin Etkinliği Komisyonu 2010 Yılı Avrupa Yargı Sistemi Raporu'nda hâkimlik mesleğinin yanı sıra hâkim yardımcılığını da yargı teşkilatımızın bağımsız bir unsuru olarak takdim etmiştir.

Saygıdeğer milletvekilleri, dile getirmiş olduğum uluslararası gelişmeler çerçevesinde görülmektedir ki hâkim yardımcılığı, bir meslek olarak işlerliği mümkün görülen ülkelerde yargının daha etkin işlemesini sağlayacak önemli bir araç olarak kabul edilmektedir. Yargının daha etkin bir şekilde işlemesiyle birlikte yargılamalar da makul sürede tamamlanabilecektir. "Nezaket dediğinde temkinle düşün, sonra akıllıca konuş, tarafsızca karar ver." ilkesi hâkimlerimiz kadar bizim için de çok önemlidir.

Türkiye bakımının hâkim yardımcılığı kurumuna olan ihtiyacın birçok sebebi bulunmaktadır. Öncelikle yargı teşkilatındaki aşırı iş yükü altında ezilen hâkimlerin bu yükü hafifletecek bir yardımcıya olan ihtiyaçları her geçen gün artmaktadır. Diğer taraftan, vaktinde yani süreç içinde adalet isteyen vatandaşlarımızın da bu beklentileri karşılanmış olacaktır çünkü karar aşaması da hızlanmış olacaktır.

Bu konuyla ilgili şöyle bir hatırlatmada bulunmak istiyorum: Türkiye'de 2012-2013 yıllarında HSK tarafından yürütülmüş olan Mahkeme Yönetim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi'nde "adli yardımcı" başlığı altında pilot bölgelerde uygulama yapılmıştır. Bu çerçevede, 2012 yılında hâkim adayları 5 pilot adliyede adli yardımcı olarak görevlendirilmiştir. Uygulamanın analiz raporunda adli yardımcıyla birlikte çalışan hâkim ve savcılar adli yardımcıların bir buçuk iki ay sonra kendilerine yardımcı olabilecek hâle geldiklerini belirtmişlerdir. Yani yardımcılar belirli bir süre sonrasında basit iddianame ve takipsizlik kararları, dosya inceleyip özetleme, karar taslakları ve baskı kararları yazma, tensip hazırlama gibi konularda yardımcı olmaya başlamıştır.

Değerli milletvekilleri, noterlere gelince, daha önceki Komisyon konuşmalarımdan çarpıcı bir örnek vermiştim. "Bugün noter olabilmek için müracaatta bulunan genç bir avukata sıra gelmesi için -Allah, tabii, uzun ömür verirse- yüz on yıl sonra noterlik sırası gelir." demişti. Doğru mu, bilmiyorum Başkanım. Yani yüz on yıl değilse de yüz yıldır yani bir yüzyıl. Dolayısıyla, ben mesela okul bittikten sonra bana sıra gelmez diye müracaat dahi yapmadım. İyi ki de yapmamışız, değil mi Başkanım çünkü sıra gelmez zaten.

SÜLEYMAN BÜLBÜL (Aydın) - İyi ki yapmamışsın, bak, milletvekili olmuşsun.

HALİL ÖZTÜRK (Kırıkkale) - Tabii, o hesap.

Bu sebeple noterlik sisteminin güncellenmesi, sınıflar arası geçişten öte komple adil bir noterlik atama sistemi kurgulanmalı ve belki de bugünkü görüşmelerimizde noter yardımcılığı müessesesinin de tesis edilmesi uygun olacaktır diye düşünmekteyim.

Yine, noterlerle ilgili düzenleme yapılırken konunun taraflarıyla bir uzlaşı, bir görüşme sağlanmadığı bilgisini aldık. Dolayısıyla Türkiye Noterler Birliği yönetimi ve bununla bunun dışında diğer noterlerin bu düzenlemelerle ilgili bazı itirazları bulunmakta Sayın Başkan.

Abdullah Bey, dinliyor musunuz itirazlarımızı?

BAŞKAN ABDULLAH GÜLER - Noter yardımcılığı müessesesi...

HALİL ÖZTÜRK (Kırıkkale) - Dolayısıyla, bizim bu mesleğin taraflarını da burada dinleyerek, gerekirse Atilla Bey, bu konuda onları da dikkate alarak bir düzenlemeyi yapmayı veyahut da en azından bu düzenlemeyi bu aşamada geri çekme konusunun da bizim Komisyon olarak değerlendirmemiz gereken bir husus olduğunu dile getiriyorum.

Şimdi, yine kanun teklifiyle, noterlerde taraflardan birinin talep etmesi, harç ve giderleri ödemesi hâlinde tapu bilişim sistemi vasıtasıyla taşınmaz satış sözleşmesi yapılabilmesini önemsiyoruz. Ancak bugün öğrendim şöyle bir durum var: Şimdi, bu bir seçimlik hak olarak karşımıza çıkıyor. Aynı işlemi tapu sicil memurluğunda yapan bir alıcı-satıcıya bu işlemi noterde yapması hâlinde 500 lira ile 4 bin lira arasında bir ilave yük getiriyor vatandaşa. Bunun da sebebini işin esası biz anlamış değiliz, niye böyle bir şey? Bir de yani 530 lira sanırım bir harç var. Onu da noter alıyor, parayı tapuya aktarıyor.

MAHMUT ATİLLA KAYA (İzmir) - Döner sermaye...

HALİL ÖZTÜRK (Kırıkkale) - Döner sermaye de yani noter alıyor, döner sermayeyi niye tapuya aktarıyor? İşlemi kendisi yapıyor. Dolayısıyla vatandaşa ilave bir yük getirecek 500 lira ile 4 bin lira arasındaki bir tutarı işin esası da anlayabilmiş değilim. Dolayısıyla, burada hani kurumlar arası bir mutabakatla, vatandaşımıza da ekstra bir maddi külfet getirmeden bu konunun çözümlenmesi kanunun amacını daha da iyi pekiştirecektir diye düşünüyorum.

Yine, bu sınıflar arası atlama konusunda, yer değiştirme konusunda da dolayısıyla kaygı düzeyleri son derece yüksek. Üçüncü bölgedeki bir noterin doğrudan birinci sıraya gelmesi konusunda bir iltimas olabileceği gibi düşünceleri var, bilemiyorum. Dolayısıyla, bu konuyu da yeniden taraflarla bir mutabakat zemininde değerlendirmenin faydalı olacağı düşüncesindeyim.

Saygıdeğer Komisyon üyeleri, Sayın Genel Başkanımız Devlet Bahçeli Beyefendinin de ifade ettiği üzere, stokçuluk kanalıyla cebini ve cüzdanını düşünenler, ülkesine ve milletine nankörlük ve namertliği yapan fırsatçılardır; biz olaya bu gözle bakıyoruz ve teklifin diğer maddelerinde olduğu gibi stokçuluk yapanların cezasının artırılmasını da destekliyoruz.

Bu duygu ve düşüncelerle, teklifin Komisyonumuzda vatandaşımızın lehine olgunlaşmasını diliyoruz.

Arkadaşlara tekrar söylüyorum; seçim yok, onu unutun. Seçim 2023 yılında Haziranın 22'sinde...

ABDULLAH KOÇ (Ağrı) - Belli olmaz vallahi.

HALİL ÖZTÜRK (Kırıkkale) - "Aç tavuk, kendini darı ambarında zannedermiş." diyoruz. Ben bundan sonraki süreçte de...

ABDULLAH KOÇ (Ağrı) - Yarının ne getireceğini bilmiyoruz.

HALİL ÖZTÜRK (Kırıkkale) - Yok, seçim kanunu yapma tarihimize baktığınız zaman zaten seçimin o tarihte olacağı kanaatini şey yaparız.

ABDULLAH KOÇ (Ağrı) - Halil Bey, siz müdahale ettiniz ama daha fazla konuştunuz neredeyse.

HALİL ÖZTÜRK (Kırıkkale) - Yok yok, benim üç sayfa hepsi ya.

Dolayısıyla, Cumhur İttifakı olarak yine 2023 yılının kazananı olacağımızı, bu süreçte kazananın Türkiye olacağını ve kanuna bundan sonraki Komisyon konuşmalarımda da destek vereceğimizi ifade ediyor, Komisyonu saygıyla selamlıyorum.

Teşekkür ederim.