ABDURRAHMAN BAŞKAN (Antalya) - Bizim, hiçbir zaman, çevrenin kirletilmesine rıza gösterme şansımız yok. Bugün Türkiye'deki gübre fabrikalarından -atıyorum- BAGFAŞ, Avrupa'nın ve dünyanın en modern amonyum sülfat üreten tesislerinden biri. İkincisi, dünyanın en büyük gübre üreticilerinden biri İsrail'de, Haifa, Hayfa Limanı'nın orada ve çok yakın, yaklaşık 300 metre ilerisinde plajları var ve plajlarda denize giriliyor. Bir de gübre tesisleri entegre olarak çalışır yani birinden yan ürün, fosforik asit üretilir, oradan sitrik asit üretilir, diğerinden diğer ürünler üretilir. Tabii ki yaptığınız tesis yani o çevreye siz evsel atık dahi koysanız denize karşı verdiğiniz belli bir şey var. Bu fayda-zarar ilişkisinden, denize bu yeni teknolojilerle birlikte atık ürün çıkmadığı için... Hatta, mesela Türkiye'de bazı tesisler vardır. Yine, Türkiye'deki önemli, HEKTAŞ kendi atık suyunda balık yetiştirerek o çevreye nasıl duyarlı olduğunu... OYAK'ın bir yatırımıdır, tarım ilaçları üretir ve atık suyunda balık yetiştirilir. Yani Türkiye'yi bu kadar gözünüzde şeye almayın Ünal Bey. Yani burada haksızlık etmek istemem ben, eleştirilerin hepsi gelişmemiz açısından çok önemli ama bu ülkenin... Yani düşünün ki Çin 32 milyon ton gübre üretiyor ve önemli kısmını kömürden üretiyor. Şu pandemi döneminde, üretemediği için dünyadaki gübre fiyatları, üreninki 250 dolardan 750 dolarlar, 1.100 dolarlar seviyesine çıktı. Gübrenin artışının fiyatı dövizin artışından kaynaklanmayıp ham madde ve ürün fiyatının artışından... Bu da arz-talep dengesinin kırılması sebebiyle olur. Nasıl ki bu noktada... O yüzden, Türkiye "ana, konvansiyonel gübre" dediğimizin yüzde 90'ına yakınını ithal ediyor. Türkiye'de sadece BAGFAŞ, GÜBRETAŞ ve Toros tarafından üretiliyor, Cengiz, yeniden, Mazıdağı'nda bir miktar üretiyor. Türkiye'nin üretimi, Türkiye'nin ihtiyacının sadece yüzde 10'unu karşılıyor. O yüzden de bizim onların ithalatlarının önünü kesmek adına Türkiye'de büyük... 2 milyon ton gerçekten iyi bir tesis. Zaten şu anda dünyada artık küçük tesisler kurulmuyor ekonomik olmadığı için. Mesela Çalık Holdingin Türkmenistan'da 500 bin ton üretimi var ve küçük tesis olarak kabul ediliyor. Oradaki üre üretiyor.

BAŞKAN ZİYA ALTUNYALDIZ - Bu tesisin kapasitesi 2 milyon ton mu oluyor?

ABDURRAHMAN BAŞKAN (Antalya) - 2 milyon ton olacak.

Doğal olarak birazcık da ülkenin sanayisinin gelişmesi açısından... Yani gübre tesisleri üretilirken, üretim yaparken bu prosesinden çıkacak ürünlerin filtrasyonu, bacasından çıkan, diğerlerinden, soğutma sisteminden çıkan her ürün Avrupa standartlarında filtrasyona tabidir. Bu filtrasyonları uygulamazsanız, zaten sizin o tesisinizin akreditasyonunu alıp yurt dışına da o gübreyi satamazsınız.

BAŞKAN ZİYA ALTUNYALDIZ - Aynen, aynen öyle.

ABDURRAHMAN BAŞKAN (Antalya) - Yani sizin gübreyi satabilmeniz için o güvenlik belgelerine de sahip olmanız gerekiyor. O yüzden bu işi o kadar egzajere etmenin anlamı yok ama bu konuşmaların, bu tartışmaların hepimizi geliştirdiğine de inanıyorum.