AHMET VEHBİ BAKIRLIOĞLU (Manisa) - Öncelikle hoş geldiniz Komisyonumuza.

Dünyanın en büyük problemlerinden bir tanesi şu anda yaşlanma. Tarımda da belki en büyük problemlerden bir tanesi gene yaşlanma. Yani şu anda Türkiye'de tarımla uğraşan, çiftçilik yapan yurttaşlarımızın yaş ortalamasının yüksek olduğunu biliyorum. Kaynaklara baktım, 52-53 ortalaması olduğu söyleniyor. Elinizde herhangi bir veri var mı, onu da bilmiyorum.

Köyleri geziyoruz, tarımsal faaliyetlerin yapıldığı kırsal mahalleleri geziyoruz, öyle köyler görüyoruz ki bebeklerin ağlamadığı -yani en son doğum on beş yıl önce olmuş, yirmi yıl önce olmuş- köyler ne yazık ki görmekteyiz. Şimdi, hâl böyleyken ve Bakanlığınızın misyonu Türkiye'deki gıda arz güvenliğini sağlamakken, insan sağlığını güvence altına almakken Yaşlılar Komisyonunda... Açıkça söyleyeyim, ben, daha önce göndermişsiniz, Komisyon çalışmasından önce bakma fırsatına eriştim. Yani esasında bakıldığı zaman böylesine problemli bir alanda Tarım Bakanlığının yapmış olduğu sunum bana göre bu Komisyona yakışmadı, onu söylemek lazım.

Yani buradaki sunuma baktığımız zaman ya... Bana kalırsa en sorunlu, yaşlanmadan en çok etkilenecek olan sektör tarım sektörü olarak gözüküyor ve siz, misyonunuz, göreviniz Türkiye'deki gıda arzını sağlıklı bir şekilde sağlamak ama bu sunumla bu Komisyonun karşısına gelinmesi... Emeği geçenlere gene teşekkür ederiz, ben emeğe saygılı bir insanım ama hiç değilse veyahut da en azından Komisyon çalışmaları konusunda Bakanlığınızın yeteri kadar bilgilendirilmediğini anlıyorum ben, o eleştirimi yapmak isterim.

Tarımın, tarım sektörünün yaşlanmadan kaynaklı çok ciddi problemleri var. Baktığımız zaman Türkiye'deki yaşlı nüfusun iş gücüne katılım oranının her geçen gün azaldığını görmekteyiz. Komisyon çalışmalarında bunun artırılması gerektiğini biz söylemiştik, 2016 yılında yüzde 11,8'ken bugün yüzde 10'a düşmüş durumda. Sektörel dağılımlara baktığımız zaman da çalışan, istihdam edilen 65 yaş üstü vatandaşlarımızın yüzde 70'i 2016 yılında tarım sektöründe çalışırken bugün bu rakam yüzde 64'e düşmüş. Mesela bunun üzerinde kafa yorulması gerektiğini ben düşünüyorum. Cinsiyete göre baktığımız zaman da tarımda istihdam edilen 65 yaş üstü yurttaşlarımızdan, kadınların yüzde 69'u tarımda çalışıyor, erkeklerin de yüzde 62,5'u tarımda çalışıyor. Tarım istihdamına bakıldığı zaman da Türkiye'de 4 milyon 833 bin kişi tarımda istihdam ediliyor.

Sigortalılık oranlarına bakıldığı zaman -ki bence bu önemli- önümüzdeki süreçte bu, ciddi bir sorun olacak, bu rakamlara baktığımız zaman. 2009 yılında tarım sektöründe 4/A'lı olarak çalışan, sigortalı olarak çalışan 178.541 kişi varken 2022 Temmuz ayında bu 178 bin kişi, 25 bin kişiye düşmüş durumda. Yani esasında çok ciddi bir kayıt dışı çalışma olduğunu biz rakamlarda görmekteyiz. 4/B zorunlu tarım BAĞ-KUR'u, BAĞ-KUR'lu kapsamında olan 2011 yılında 1 milyon 121 bin kişiyken bugün bu rakam, temmuz ayı itibarıyla 477 bin kişiye düşmüş yani yarıdan da aşağı bir düşüş var.

Şimdi, bu rakamları üst üste koyduğumuz zaman çok ciddi bir kayıt dışılık olduğunu ne yazık ki biz görmekteyiz. Bu kayıt dışılığın da bizi önümüzdeki günlerde Sigorta Kurumunun baş edemeyeceği bir hâle getireceğini göstermekte. 4/B'lilere bakıyoruz, 4/B'de biraz evvel 477 bin aktif sigortalı tarım BAĞ-KUR'lu olduğunu söylemiştik, buna rağmen 785 bin kişi maaş almakta. Yani 4/B'de yaklaşık 1 kişi prim ödüyor, 1,5 kişi de bunun karşılığında maaş almakta, bunun önümüzdeki günlerde sigorta sistemini son derece zorlaştıracağını görmekteyiz.

En büyük problemlerden bir tanesi, Bakanlığınızın da bana göre hepimizin düşünmesi gereken problemlerden bir tanesi de biliyorsunuz şu anda tarım faaliyetleri yürüyorsa kadınlar sayesinde yürüyor ve bu kadınların hepsi de ücretsiz aile işçisi konumunda. Kadınlarda sigortalı olma yüzde 5'lerde gözüküyor. İşte, 4 milyon 503 bin BAĞ-KUR yaşlılık aylığı alanların sadece 60 bininin kadın olduğunu görmekteyiz. Bu pozisyonda benim bu konuda vermiş olduğum bir kanun teklifi var, daha sonra Genel Başkanımız da bu konuda gittiği yerlerde bazı duyurularda bulundu. Gençlerin ve kadınların SGK primlerinin mutlaka ve mutlaka devlet tarafından verilmesi gerektiği konusunda bir çağrımız olmuştu, bildiğim kadarıyla Bakanlığımızın da böyle bir çalışma yaptığını da biliyoruz, bu önemli. Yani bizim bir an önce bu soruna çare bulmamız lazım.

Biraz evvel 4 milyon 833 bin tarım istihdamından bahsetmiştim, bunun yalnızca 25 bin 4/A kapsamında prim ödüyor, 477 bini 4/B kapsamında prim ödüyor, 785 bin de maaş alıyor. Yani alt alta koyduğum zaman yaklaşık 1 milyon 300 bin kişi prim ödüyor, maaş alıyor, sistem içerisinde kayıtlı, geri kalıyor yaklaşık 3,5 milyon insan yani bu da çok ciddi bir rakam. Yani yaklaşık 3 milyon insan herhangi bir şekilde sosyal güvenlik ağı içerisinde değil, o şemsiyenin altında değil ve bunlar şu anda çalışmakta; önümüzdeki süreçte herhangi bir sosyal güvenceye sahip olmayan milyonlarca yaşlı insanla karşı karşıya kalacağız, bununla ilgili çalışmaların yapılması lazım.

Bir de benim görmüş olduğum en büyük problemlerden bir tanesi köylerde yaşlı nüfus fazla, yaş ortalaması zaten 50-55. Eğer bildiğiniz bir rakam varsa tarımda çalışanların, istihdam edilenlerin net yaş ortalaması onu da paylaşırsanız seviniriz.

En büyük problemleri, sosyalleşme problemi yaşıyorlar çünkü nüfus azaldığı için köylerdeki kıraathanelerin birçoğu kapalı, bırak kıraathaneleri bakkallar falan kapalı ve özellikle yaşlı yurttaşlarımızın sosyalleşme imkânını bulması neredeyse imkânsız hâle geliyor; bu konuda Bakanlığınızın yapmış olduğu veyahut da Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığıyla ortaklaşa yürütmüş olduğunuz herhangi bir proje var mı diye soruyorum. En büyük problemlerden bir tanesi de konutlarda çok ciddi sıkıntı var. Türkiye'deki kırsal hayatta yaşayan, köylerde yaşayan, kırsal mahallelerde yaşayanların büyük bir çoğunluğu ne yazık ki herhangi bir mühendislik görmemiş eski evlerde ve zor şartlar altında yaşamakta ve en ufak bir deprem olduğu zaman, mesela 5,5 büyüklüğünde bir deprem olduğu zaman özellikle kırsalda yıkıcı etki yaratmakta, bunun acı örneklerini gördük, buradaki konutların dönüşümü konusunda yani kırsal dönüşüm konusunda herhangi bir çalışmanız var mı? Ben daha önce bakmıştım, daha doğrusu Çevre ve Şehircilik Bakanlığının sitesine girmiştim, çok yüzeysel, çok ufak çalışmalar var ama bunun genele yayılması gerektiğini düşünmekteyim ben. Biraz evvel sorduğum gibi tarımda çalışanların yaş ortalaması nedir ve yaş aralıkları nedir? Var mı böyle bir çalışmanız? ÇKS'ye kayıtlı çiftçilerimizin de sayısının giderek düştüğünü görmekteyiz, ÇKS kaydı olmayan çiftçi sayısı nedir? ÇKS'ye kayıtlı çiftçilerimizin yaş ortalaması nedir, yaş aralıkları nedir? Bu gibi istatistiki bilgiler varsa onları eğer Komisyonumuza sunarsanız seviniriz. Yani sizin yapmış olduğunuz sunumda daha çok şehirde yaşayan yaşlıları tabiatla buluşturma konusundaki çalışmalarınızdan bahsetmişsiniz. İşte doğal alanlarla, korunan alanlarla buluşturulmasından bahsetmişsiniz. Tabii, bu da önemli, olması gerekiyor ama milyonlarca da çiftçimiz var zor şartlarda yaşayan, onların tarımı sürdürebilir olması da sizin misyonlarınızdan bir tanesi. Bu konudaki görüşlerinizi istiyorum.

Teşekkür ederim.